Samenvatting aardrijkskunde VWO5 Hoofdstuk 2 Domein Wereld (over onder andere de aardkorst, ruggen en troggen, platentektoniek, vulkanisme, intrusies, hotspots, aardbevingen, verwering, erosie en karstverschijnselen)
Twee soorten aardkorst
Continentale korst Oceanische korst
Licht gesteente Zwaar gesteente
Gem. 8 km hoger Gem. 40 km dik
Graniet Basalt
Aardkern
- Aardkern bevat natuurlijke kernreactor die veel warmte produceert
- In de aardmantel stroomt het gesteente dankzij de hitte in de
aardkern → convectiestromen
Mantel
- Vanuit de aardkern wordt het gesteente in de aardmantel verwarmd
- Om deze warmte kwijt te kunnen, komt het materiaal in beweging en komt naar het
oppervlak
- Hierdoor wordt bij het aardoppervlak warmte wordt afgegeven aan de aardkorst
- Aarde kan afkoelen
Ruggen en troggen
- Op sommige plekken in de oceaan drijft de korst
uit elkaar → ontstaan midoceanische ruggen
- Waar de korst in de mantel verdwijnt ontstaan
diepzeetroggen
§2.2: Platentektoniek
Bewegende aardplaten
3 type bewegingen
- Convergente plaatgrenzen
• Tegen elkaar botsen
• Wanneer oceanische plaat botst tegen
continentale plaat, duikt de zwaardere
oceaanbodem onder de continentale de
mantel in → subductie
• Op grenzen ontstaan diepzeetroggen
- Divergerende plaatgrenzen
• Bewegen uit elkaar
• Ontstaat scheur die direct wordt opgevuld
met lava
• Door stollen ontstaat nieuwe oceaanbodem
- Transforme plaatgrenzen
• Langs elkaar
• Twee aardplaten die in tegengestelde richting bewegen of in verschillende
snelheden in dezelfde richting bewegen
, Recycling van de oceaanbodem
- Oceaanbodem verdwijnt in subductiezones
- Continentale platen groeien aan door subductie →
deel van het wegduikende basalt wordt samen met
water omgesmolten tot een nieuw, lichter gesteente,
dat opstijgt en wordt toegevoegd aan het continent
De drijvende kracht
Aardplaten bewegen door een combinatie van drie krachten
- Duwkracht
- Trekkracht
- Convectiestromen
Actualiteitsprincipe
- Het idee dat natuurlijke processen zoals ze tegenwoordig verlopen, dat in het verleden
op dezelfde wijze hebben gedaan
- Pangea
Effusieve erupties
- Mantelgesteente is vast door de combinatie van een hoge druk en
hoge temperatuur
- Zodra het mantelgesteente omhoog komt bij de midoceanische
rug wordt de druk minder snel en smelt het gesteente door de
hoge temperatuur
- Door het gat tussen de platen stroomt magma rustig naar buiten
Explosieve erupties
1. Oceaanbodem (basalt) + sediment
+ water, duiken naar beneden.
2. Op 150 km diepte smelt het basalt,
sediment en water, en vormt lichte,
maar stroperige magma.
3. De lichte magma stijgt tot in de
magmakamer.
4. Pas als de druk groot genoeg is,
komt er een explosieve eruptie.
Hoe langer deze uitblijft, des te
groter de eruptie.
5. Een deel van het magma stijgt,
maar stolt langzaam ondergronds
→ een intrusie.
Vorming stratovulkaan
- Stratovulkaan: opgebouwd uit lagen lava en pyroclastica van
verschillende erupties
- Samengestelde vulkaan
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper luciahodanic. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
