Vietnam + de Koude Oorlog
Samenvatting Examenkatern VWO
1.1
WOI:
Communisten aan de macht na revolutie in Rusland.
Lenin: Communistische revolutie zou niet alleen in Rusland zijn, maar zou leiden tot een
communistische wereldrevolutie (wereldwijd moesten communisten de macht grijpen, de
bestaande samenleving omverwerpen en een eind maken aan kapitalisme en uitbuiting).
1917: Wilson president in VS → beloofde een veilige en democratische wereld.
Hoe? → Duitse keizerrijk verslaan en volkerenorganisatie oprichten die voor vrede zou
zorgen.
→ SU: Geen wereldrevolutie, alleen communisme in Sovjet-Unie.
→ VS: Geen volkerenorganisatie, alleen oprichting machteloze volkenbond.
1918: VS doet aan politiek van isolement (zo min mogelijk bemoeien met de internationale
politiek)
WOII:
Wilson’s opvolger Roosevelt wilde opnieuw een sterke volkerenorganisatie die
internationale conflicten voorkwam en de vrede beschermde.
1941: Roosevelt krijgt hierin steun van Churchill (GB) en Stalin (SU)
1945: VN opgericht (lidstaten respecteerden elkaars grondgebied en onafhankelijkheid en
zouden afstaan van geweld en dreigementen met geweld)
→ belangrijkste orgaan van de VN: De veiligheidsraad (15 leden, 10 zetels afwisselend, 5
zetels in handen van VS, SU, China, Frankrijk en GB. Deze 5 landen hadden vetorecht en
konden beslissingen blokkeren.)
Er ontstond echter geen goede samenwerking tussen de VS en Su.
Waarom niet?
- WOII had grote delen van Azië en Europa uit hun machtsverhoudingen gehaald. VS
en SU werden zo verleid om hun invloedssferen uit te breiden, vóór de ander dat
deed.
- Ze waren elkaars tegenpolen, er was angst voor communistische wereldrevolutie
door VS en angst voor westers imperialisme door de VS.
1.2
1947: VS doet mee aan containment-politiek (terugdringen van het communisme).
Na een Duitse inval in Rusland in 1941 wilde Stalin een cordon sanitaire in Oost- en
MIdden-Europa (een veiligheidszone van bevriende naties ter bescherming van het westen)
,→ Estland, Letland, Litouwen, Oost-Polen en Roemenië sluiten zich bij de SU aan.
→ Rest van Oost-Europa was in invloedssfeer van de SU
→ Rest van Europa: Amerikaanse invloedssfeer
Verdeling: De landen die de VS van de Duitsers had bevrijd zaten onder hun invloedssfeer,
de landen die de SU van de Duitsers hadden bevrijd zaten onder hun invloedssfeer.
→ Dit leidde tot enorme spanningen, waarom?
- Oost-Europese landen werden communistisch en van het Westen gescheiden
- → ijzeren gordijn midden door Europa (scheiding van wachttorens en prikkeldraad
scheidde Oost- met West-Europa)
- Amerika was erg bang dat de SU ook West-Europa in handen zou nemen
- → USA lanceerde daarom de Marshallhulp (hielp Europa met miljarden dollars,
omdat ze bang waren dat de naoorlogse economische nood West-Europa naar het
communisme ou laten neigen)
1945: Duitsland wordt verdeeld in 4 bezettingszones, verdeeld onder VS, GB, SU en
Frankrijk.
→ SU eiste schadevergoedingen aan Duitsland en roofde hun zone leeg.
1948: GB, VS en Frankrijk voeren nieuwe munt in in Duitsland
→ Stalin sluit alle toegangswegen naar Berlijn af
→ Amerika bevoorrade Berlijn gewoon via de luchtwegen
1949: BRD opgericht met hoofdstad Bonn (door het Westen)
1949: SU richt de DDR op in Oost-Duitsland.
De kans op een communistische wereldheerschappij was erg klein
→ SU had een sterk leger, maar was straatarm en erg verzwakt door de oorlog
1.3
1949: Amerika angstig doordat de SU een geslaagde kernproef had gedaan.
1949: China communistisch o.l.v. Mao Zedong (was niet van Stalin afhankelijk)
Na WOII Korea in Russische en Amerikaanse zone
1949: Amerika en Rusland uit Korea en Noord-Korea bleef communistisch, in het zuiden
kwam een rechtse dictator.
1950: Noord-Korea valt Zuid-Korea aan nadat Mao Zedong in China aan de macht komt
→ VS roept de VN op om Zuid-Korea te verdedigen
De VS erkende communistisch China niet en gaf zetel in de Veiligheidsraad aan Taiwan. SU
woedend en komt niet opdagen bij de Veiligheidsraad vergadering.
→ Dit kwam goed uit want zo kon de VN optreden bij de Korea-oorlog(1950-1953) en de
Noord-Koreanen uit Zuid-Korea verdrijven.
→ Noorden communistisch, Zuiden kapitalistisch
dictatuur = bestuursvorm met 1 dictator, waarbij volk onderdrukt wordt.
, Noord Korea is een totalitaire dictatuur (bestuursvorm met 1 dictator, waarbij mensen ook
niet meer mogen denken wat ze willen. Ze worden compleet gehersenspoelt zoals de leider
dadt wil. Er vindt veel indoctrinatie, propaganda en censuur plaats.
VS wil overal in de wereld containment.
1.4
1949: Enorme wapenwedloop (wie heeft de sterkste wapens?) tussen VS en SU.
→ hierdoor lange vrede door angst voor nucleaire dreiging.
1953: Stalin overlijdt → opstand in Oost-Duitsland tegen SU → SU slaat dit met geweld
neer
1956: Hongaarse opstand doordat Stalin’s opvolger Chroesjtsjov een politiek van
vreedzame coëxistentie voerde (Communisme en kapitalisme kunnen vreedzaam naast
elkaar bestaan. Communisme en kapitalisme moeten geen oorlog meer voeren, maar
economisch en politiek met elkaar concurreren. Communisme zou op de lange termijn toch
wel overwinnen)
→ ontspanningspolitiek (VS en SU proberen vijandschap en wapenwedloop te beperken)
China was veel agressiever in het doorvoeren van communisme dan de Sovjet-Unie
Na 1945: dekolonisatie (Europese koloniale rijken in Afrika en Azië werden nieuwe
onafhankelijke staten)
→ VS en SU & China wilden beiden deze nieuwe staten in hun invloedssferen.