Dit is een uitwerking van alle belangrijke begrippen uit het boek 'Anders Kijken' 3e druk. Daarnaast heb ik ook de bolletjes uitgewerkt van het werkmodel! Met deze duidelijke begrippenlijst en uitwerkingen haal je sowieso een voldoende!
Begrippenlijst en uitwerking van de bolletjes Systeemtheorie
Totaliteit: alles hangt met alles samen. Als er ergens in een systeem
(kleerhangers) beweging ontstaat heeft dit invloed op het gehele systeem.
Voorbeeld: een alcoholist die een programma gaat volgen voor haar
verslaving maar thuis omarmen ze deze verandering niet. De man drinkt
namelijk regelmatig een wijntje in het bijzijn van zijn vrouw.
Niet-optelbaarheid: een geheel is meer dan een som dan alle delen. Het gaat
wat er tussen de patronen zich gaat afspelen
Homeostase: meebewegend of dynamisch evenwicht. Ieder systeem zoekt
naar evenwicht en veranderingen kunnen opvangen voor een nieuw
evenwicht. Dit kan op verschillende manieren bereikt worden en dit kan
positief of negatief.
Communicatie = gedrag = interactie = beïnvloeding. Alles wat iemand doet in
een interactie met de ander is gedrag, communicatie en daarmee beïnvloed je
elkaar.
Subsystemen: kleinere systemen binnen het systeem. Voorbeelden in een
gezin is een kind subsysteem en ouderlijk subsysteem. Voorbeelden uit de
klas: groepjes op stage, SLB groepje, vriendengroepen
Systeemomgeving: buiten de grenzen van het het systeem functioneren
andere systemen die invloed hebben op het systeem waarin je zit.
Gezinssyteem familie er omheen (kunnen worden beïnvloed door elkaar)
Positieve feedback: staat open voor veranderingen. De patronen doorbreken.
Negatieve feedback: staat niet open voor verandering en houdt dit tegen.
Redundantie: een patroon dat steeds terugkomt.
Gezinsrollen: manier waarop iemand zich naar de buitenwereld presenteert.
Bijvoorbeeld de rol van de moeder is in de basis emotioneel. Deze rol heeft
als functie om het kind steun en bescherming te bieden. Een rol kun je krijgen
en zelf pakken. Met name als het in het systeem niet zo goed gaat.
Voorbeelden zijn: zondebok,
Gezinsposities: bij elke specifieke positie hoort bepaald gedrag. Alle posities
vragen erkenning. Ook de hulpverlener neemt een positie in het gezin.
Hebben vaak met hiërarchie te maken.
Grenzen tussen ouder- en kind subsysteem: in ieder systeem zitten
subsystemen (een systeem binnen en systeem waar ook grenzen tussen
zitten)
- De grens is te open: subsystemen zijn onvoldoende van elkaar
afgeschermd. Sommige moeders zien zichzelf bijvoorbeeld graag als
‘vriendin’ of ‘het maatje’ van hun tienerdochter. Ze verlaten hiermee het
ouderlijk subsysteem en worden op deze wijze deel van het subsysteem
van de kinderen. Deze moeders houden op met de opvoeder te zijn en
geven daarmee de gezag basis van hun opvoedingsrelatie ten opzichte
van hun dochter op.
- Grens te star: ouders zijn in sommige situaties onbereikbaar voor hun
kinderen en hebben onvoldoende contact met hen. Bijvoorbeeld een vader
die onbereikbaar is.
- Normale grens: ideale grens
Coalities: dit is een subsysteem van twee of meer leden en het wordt
gekenmerkt door gemeenschappelijke intenties en belangen door
, gemeenschappelijke inspanningen om deze intenties te verwezenlijken. Dit
kan zijn in teams, politiek, organisaties en in gezinnen.
Rol en functie van de zondebok: functie is bliksemafleider. Heet ook wel een
zwart schaap of een pispaal.
Deze rol kent vier elementen:
1) Hardnekkige afleidingsmanoeuvre naar een kind: alle onvrede komt bij het
kind terecht
2) Vaal hebben ouders onderling problemen en ontkennen dit
3) Beide ouders uiten veel verwijten naar het kind
4) Het kind past zich aan de patroon aan en doet eraan mee het kind gaat
het gedrag vertonen dat van hem verwacht wordt.
Parentificatie: het kind neemt een deel van de ouderrol over. Twee vormen
van parentificatie: de adjudant en de go between.
Rol en functie van adjudant: de adjudant in gezinnen is een kind dat ervoor
zorgt dat de homeostase in stand blijft door op zich te stellen als het hulpje
van de ouder het kind is geparentificeerd. Het kind neemt ouderlijke taken
over en krijgt daarmee een bijzondere positie in.
Voor kinderen negatieve gevolgen kinderen kunnen niet/minder tijd
besteden aan hun school en vriendjes dan dat ze zouden moeten kunnen
besteden. Ook kan het voor kinderen iets goed teweeg. Het kan waardevol
zijn dat ze het gevoel hebben dat ze iets voor de ouders betekenen.
Rol en functie van go between: dit is een sfeergevoelig kind dat signalen en
behoeftes snel oppikt. Het kind speelt een stille, bemiddelede rol. Het zorgt
dat de sfeer zo goed mogelijk blijft en leidt de gezinsleden af van mogelijke
conflicten. De rest van het gezin heeft het vaak niet zo in de gate. De
proberen de rust in het gezin, de homeostase te redden.
Verschil go between en adjudant: bij een go between is het kind sfeergevoelig.
Perverse triade: eenheid binnen een relatie van drie personen. Iemand van
het hiërarchische hogere niveau (de ouder) gaat een coalitie aan met iemand
van het lagere niveau (kind), die gericht is tegen de hiërarchische gelijke (de
andere ouder). Samen met het kind te strijden tegen de andere oudere kind
wordt uit zijn kind systeem gehaald en geplaatst binnen het ouderlijk
subsysteem. Hiermee breng je het kind in een loyaliteitsconflict.
Gezinsmythen: willen ze wel dat de buitenwereld het graag ziet. Een heel
mooi plaatje wat ze aan de buitenwereld laten zien wat eigenlijk schijn is.
Gezinsgeheimen: speelt iets in het gezin waarvan de gezinsleden min of meer
bewust zijn maar een ongeschreven regels dat ze het geheim houden voor de
buitenwereld. Kan gaan om schadelijke en niet-schadelijke geheimen.
Kinderen kunnen hier heel erg onder leiden.
Open systeem: systeem met wat eilandjes erin. Hebben onderling niet heel
veel contact met elkaar. Iedereen doet zijn eigen ding.
Kan een vrijwillig isolement zijn (boswachter) maar ook sociaal geïsoleerd
(door religieuze redenen geïsoleerd raken)
Voordeel: iedereen kan zich ontwikkelen hoe die wilt.
Nadeel: veiligheid wordt misgelopen doordat ze niet begrensd worden
Gesloten systeem: heel sterk met elkaar betrokken. Ook wel een kluwengezin:
wij als gezin en de buitenwereld staat ver van ons af.
Voordeel: veiligheid voelen
Nadeel: autonomie, niet tot ontwikkeling komen. Ze zitten vast in een systeem.
, Het emotionele krachtenveld: er bestaat een emotioneel dynamiek in
gezinnen. Met ‘strijd’ om gelijke aandacht.
Balans tussen geven en nemen: is het wel eerlijk wat er gebeurd met liefde,
respect wat iedereen krijgt? Investeert iedereen ongeveer evenveel? Krijg
men daar ook genoeg voor terug?
Is dit langdurig niet het geval, dan ontstaat er grote spanningen in de
familierelaties.
Loyaliteit: loyaliteit tussen ouders en kinderen is er altijd: je hebt een
onverbrekelijke band. Je blijft altijd het kind van je ouders of de ouders van je
kind. Die band kan veel goeds met zich meebrengen maar kan ook moeilijk of
knellend zijn.
Loyaliteit betekent dus niet dat alles in de relatie positief is, maar dat er een
indringend gevoel is de ander trouw te moeten zijn/iets voor de ander te
moeten betekenen.
Ook iemand die veel tekort is gekomen blijft loyaal aan de ouders, ook al loopt
het soms tijdelijk tot een breuk. In familie kan je lastiger (dan een
vriend/vriendin) een band beëindigen. Je hebt maar 1 moeder en vader.
Het gezin als onderdeel van een omvangrijker systeem: De woonsituatie is
van groot invloed op het welzijn en het onderlinge contact met de gezinsleden.
Ook is de woonomgeving is heel bepalend.
De onmogelijkheid om niet te communiceren: er bestaat geen ‘niet-gedrag’.
Ook als mensen niets zeggen of niets doen dan heeft dit gedrag een
berichtwaarde.
Het inhoudsaspect van communicatie: heeft betrekking op het wat?
Het betrekkingsaspect van communicatie: heeft betrekking gaat over hoe? Is
meer bepalender. De manier waarop je iets zegt, de toon die de muziek
maakt. Ook wel metacommunicatie (communicatie over het communiceren).
Het verwarren van inhouds- en betrekkingsaspect:
De interpunctie van de interactie: interpunctie is de interpretatie van de in
wezen causale werkelijkheid. Kan vaak verschillend zijn en hier ontstaat een
hoop ruis is in de communicatie.
Het gaat er niet om wie er gelijk heeft, het gaat erom dat het een circulair
causale werkelijkheid is. Je versterkt elkaar in het gedrag en bent steeds op
zoek naar de bevestiging van hoe jij de werkelijkheid ziet.
Analoge en digitale communicatie:
Analoog staat voor non-verbaal
Digitaal staat voor verbaal
Complementaire en symmetrische interactie:
Symmetrisch: allebei evenveel inbreng in de communicatie, allebei even sterk
en zitten op gelijk niveau
Complementair: de ene neemt de leiding (toont initiatief, dominant is) de ander
is veel volgender.
Paradoxale communicatie: in de communicatie doen zich tegenstrijdigheden,
ofwel paradoxen voor. Er worden twee tegenstrijdige boodschappen
afgegeven, waardoor de ander is verwarring raakt. Kenmerken:
- Er is sprake van een emotionele afhankelijkheidsrelatie
- In de communicatie worden tegenstrijdige of paradoxale boodschappen
gegeven
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisadewagt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
