Profiel van de Nederlandse overheid
Organisatie, beleid en besluitvorming
Hoofdstuk 2 tm 12 GRATIS: Hoofdstuk algemene basis kennis, ong. 6 pagina's per hoofdstuk. Inhoud is hetzelfde als de hoofdstukken die apart worden aangeboden voor €2,99.
Auteur: Patricia Wiebinga
Uitgeverij: Uitgeverij ...
H5 Beslissingen .................................................................................................................................................................. 17
5.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 17
5.2 Er zijn vele soorten beslissingen............................................................................................................................................... 17
5.3 Besluitvormingsmodellen......................................................................................................................................................... 17
5.4 Nog drie modellen.................................................................................................................................................................... 19
5.5 Tot slot: soorten beslissingen................................................................................................................................................... 20
6.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 21
6.2 De relatie overheid-burger....................................................................................................................................................... 21
6.3 Het beleidsontwerp, een model ............................................................................................................................................... 21
6.4 Bestuursstijlen .......................................................................................................................................................................... 22
6.5 Het kiezen van doelen .............................................................................................................................................................. 23
6.6 Het kiezen van middelen .......................................................................................................................................................... 23
6.7 Communicatie .......................................................................................................................................................................... 24
6.8 Interactie .................................................................................................................................................................................. 24
6.9 Externe invloed......................................................................................................................................................................... 25
H7: Beleid en organisatie .................................................................................................................................................... 26
7.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 26
7.2 Wat is een organisatie? ........................................................................................................................................................... 26
1
, Bestuurskunde
7.3 De formele organisatie ............................................................................................................................................................ 26
7.4 De informele organisatie ......................................................................................................................................................... 29
7.5 de bureaucratische organisatie ............................................................................................................................................... 30
7.6 projectmatig werken bij de overheid ....................................................................................................................................... 30
H8: De centrale overheid .................................................................................................................................................... 32
8.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 32
8.2 De Staten-Generaal.................................................................................................................................................................. 32
8.3 De regering .............................................................................................................................................................................. 34
8.4 Departementen ........................................................................................................................................................................ 36
8.5 Hoge Colleges van Staat .......................................................................................................................................................... 38
8.6 Adviescolleges .......................................................................................................................................................................... 40
H9: Decentrale overheden: de provincie ............................................................................................................................. 41
9.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 41
9.2 De provinciale overheid ........................................................................................................................................................... 41
9.3 Dualisering bij de provincie ...................................................................................................................................................... 44
9.4 Overige organisaties op provinciaal niveau: interprovinciaal overleg .................................................................................... 45
9.5 Het bestaansrecht van de provincie ........................................................................................................................................ 45
H10: Decentrale overheden: De gemeenten ........................................................................................................................ 47
10.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................. 47
10.2 De gemeentelijke overheid .................................................................................................................................................... 47
10.3 Dualisering bij de gemeente .................................................................................................................................................. 50
10.4 Overige organisaties op gemeentelijk niveau........................................................................................................................ 51
10.5 Ontwikkelingen bij de gemeenten ......................................................................................................................................... 51
H11: Functioneel bestuur ................................................................................................................................................... 53
11.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................. 53
11.2 De waterschappen ................................................................................................................................................................. 54
11.3 Publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties .................................................................................................................................. 56
11.4 Instellingen op afstand van het rijk ....................................................................................................................................... 57
H12: Europa ....................................................................................................................................................................... 59
12.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................. 59
12.2 Belangrijke begrippen ............................................................................................................................................................ 59
12.3 De Europese Unie ................................................................................................................................................................... 60
12.4 Instellingen bij de Europese Unie ........................................................................................................................................... 61
12.5 De beleidsterreinen binnen Europa ....................................................................................................................................... 66
12.6 Europa in Nederland .............................................................................................................................................................. 68
Begrippen zijn niet eenduidig; ze kennen meerdere betekenissen.
2.2 Geschiedenis van bestuur
Wanneer is er sprake van een staat:
1. (Afgegrensd) grondgebied
2. Aanwezigheid van een (geaccepteerd) bestuursgezag
3. Een (te onderscheiden) staatsvolk
De staat heeft als enige organisatie of entiteit de controle over de binnenlandse aangelegenheden. Bij
bestuursgezag speelt soevereiniteit een belangrijke rol.
Soevereiniteit:
De hoogste macht of gezag.
Verschillende soorten samenlevingen:
1. Samenleving op basis van gelijkheid
VB: Jagers en verzamelaars → iedereen is gelijk
2. Samenleving met rangorde
VB: Agrarische samenleving die voortkomt uit de jagers en verzamelaars → het bezit van land of
producten geeft macht.
3. Samenleving met gelaagdheid
VB: Geestelijkheid, adel, boeren en burgerij → een bepaalde “stand” geeft je rechten en plichten.
Modernere samenlevingen op basis van de drie machten (trias politica, Montesquieu):
1. Wetgevende macht;
2. Uitvoerende macht;
3. Rechterlijke macht.
De drie machten zijn gelijkwaardig en vormen een horizontale machtenscheiding, er is geen vorm van
hiërarchie tussen de machten.
Voor Nederland geldt het volgende op basis van de trias politica:
1. De Staten-Generaal (WM);
2. De ministers (UM);
3. de onafhankelijke rechters (RM).
Andere machten:
• Rijksambtenaren
• De media
• Lobbyisten
• Adviesbureaus
3
, Bestuurskunde
Belangrijke grondwetswijziging in Nederland, 1884 (Thorbecke):
• Het begin van de ‘gedecentraliseerde eenheidsstaat’ zoals we die nu nog kennen.
• Ook wel de ‘vreedzame revolutie’ genoemd.
• Het Nederlandse bestel: (het rijk, de provincie, de gemeente) → huis van Thorbecke.
Wijzigingen die nu nog steeds relevant zijn:
• Invoering van ministeriële verantwoordelijkheden.
• Rechtstreekse verkiezingen van de Tweede Kamer, Provinciale Staten en gemeenteraden.
• Indirecte verkiezingen van leden van de Eerste Kamer.
• Mogelijkheid om de Kamers te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven.
• Invoering van het recht van amendement van de Tweede Kamer (het recht om wetsvoorstellen te
wijzigen).
• Invoering van het recht van enquête van de tweede kamer en het recht op informatie voor beide
Kamers.
• Jaarlijkse vaststelling van de begroting.
• Een andere procedure voor herziening van de grondwet.
Grondrechten
Twee soorten grondrechten:
1. Klassieke grondrechten:
Zaken waar de overheid zich niet mee mag bemoeien.
Kunnen worden afgedwongen.
VB: Vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting
2. Sociale grondrechten:
Onderwerpen waar de overheid zich juist wel mee moet bemoeien.
Kunnen niet worden afgedwongen.
VB: Recht op werkgelegenheid en culturele maatschappelijke ontplooiing.
19e eeuw:
Nachtwakersstaat: Overheidsrol was beperkt tot het garanderen van veiligheid door de aanwezigheid van
politie en het leger. Er was weinig bemoeienis met de inwoners.
Begin 20ste eeuw:
Overheid wordt steeds belangrijker, er heersen veel maatschappelijke problemen: armoede, slechte
arbeidsomstandigheden, gebrekkige huisvesting.
Belangrijke stappen: Kinderwetje van Houten (1874) de Ongevallenwet (1901)
Medio 20ste eeuw, na de Tweede Wereldoorlog (1940 – 1945):
Verzorgingsstaat: Overheid gaat zich steeds meer met de samenleving bemoeien. De verschuiving van het
aandachtsveld van de overheid is aan te duiden met de (juridische) begrippen: codificatie en modificatie.
Codificatie:
Het op schrift stellen van recht: het maken van een boek. Er worden (eenmalig) wetten opgesteld die
passen bij de ontwikkelingen in de samenleving.
Modificatie:
Het blijft niet bij eenmalig wetten op stellen. De overheid blijft inspelen op ontwikkelingen in de
samenleving en wil daar mogelijk op vooruit lopen en deze beïnvloeden (modificeren/aanpassen).
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper valentinav. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
