Samenvatting Nectar 3e editie VWO 5 Hoofdstuk 9: Bloedsomloop.
In de samenvatting zijn de volgende paragrafen samengevat:
9.1 Hart en bloedsomloop (CE)
9.2 Bloeddruk (CE)
9.3 Regeling hartwerking (CE)
9.4 Stoffentransport (CE)
9.5 Bloedvaten (CE)
Alle begrippen zijn groen gekleurd in de samenvattin...
§9.1 HART EN BLOEDSOMLOOP
Trainen vd hartspier is mogelijk door het hart regelmatig sneller en harder te laten werken, bijv bij cardiotraining:
Het hart klopt sneller en krachtiger dan id rust Iedere spier en ook de hartspier neemt dan toe in dikte en kracht.
Menselijk hart bestaat uit linker en rechter helft. Elke helft bestaat uit een boezem + kamer.
De hartslag gaat als volgt: Bij elke hartslag trekt eerst het spierweefsel vd boezems samen en meteen daarna het spierweefsel vd
kamers. Hierna volgt een korte pauze.
Bij elke hartslag zijn 2 tonen:
1e toon de hartkleppen; ontstaat door het sluiten vd kleppen tussen boezems en kamers
2e toon de slagaderkleppen; ontstaat door het sluiten vd kleppen tussen slagaders en kamers.
Een hartslag bestaat uit 3 fasen die zich voortdurend herhalen. Ze vormen de hartcyclus:
1. Het vullen vd kamers
2. Het leegpersen vd kamers
3. Een grote pauze
Diastole: kamers en boezems zijn ontspannen aan begin vd vulfase. Gevolgd door:
Het bloed stroomt door de boezems via de hartkleppen de kamers in,
Boezemsystole: boezems trekken samen.
Hierdoor persen de boezems bloed in de kamers die daardoor helemaal gevuld raken.
Kamersystole: er komt druk op het bloed waardoor hartkleppen tussen boezems en kamers sluiten.
Door deze druk gaan tegelijkertijd slagaderkleppen (longslagaderklep, aortaklep) open en stroomt bloed de beide
longslagaders en de lichaamsslagader (aorta) in.
Zodra kamers weer ontspannen zijn, daalt de kamerdruk tot onder de druk id slagaders en sluiten de slagaderkleppen.
Kleine bloedsomloop:
Rechter harthelft: pompt O2-arm bloed door longslagaders naar longen. O2-rijk bloed komt door longaders terug naar linker boezem.
Grote bloedsomloop:
Linker harthelft: pompt O2-rijk bloed via de aorta en slagaders naar de organen, waar (een deel van) de O 2 het bloed uitgaat naar de
cellen. Het O2-arme bloed stroomt ten slotte via (holle)aders terug id rechter boezem.
Dubbele bloedsomloop: grote en kleine bloedsomloop samen; gekoppeld door het hart.
Slagaders: bloed stroomt vh hart af naar de organen (vernoemd naar orgaan waar slagader naartoe gaat)
Eerste slagader uit aorta brengt bloed naar de hartspier en heet kransslagader.
Aders: bloed stroomt vd organen naar het hart toe (vernoemd naar orgaan waar ader vandaan komt)
Aders die bloed afvoeren uit hartspierweefsel heten kransaders
In weefsels stroomt bloed door haarvaten. Je rode bloedcellen zitten dus altijd in een bloedvat: je hebt een gesloten bloedsomloop.
Dubbele gesloten bloedsomloop maakt het snel vervoeren van veel O 2-rijk bloed naar hersenen en spieren mogelijk (piloten kunnen
dan snel reageren).
Dieren met enkelvoudige/open bloedsomloop: aanvoer O2 verloopt trager.
Vissenhart: één boezem en kamer. O2-arm bloed stroomt vh hart kieuwen en daarna als O2-rijk bloed naar rest vis
Insecten: groot bloedvat rugzijde met aantal hartkamers (hartbuis). Die pompt het bloed, dat geen bloedcellen heeft, naar de kop
toe. O2 nemen insecten op via tracheeën.
Voor geboorte: baby krijgt O2 van zijn moeder via de navelstreng uit de placenta.
Dit bloed mengt zich id holle ader vd baby met O2-arm bloed.
o Hierdoor komt in rechter kamer ‘half O2-rijk’ bloed binnen.
Bloed stroomt via verbinding tussen rechter en linker boezem, ovale venster, vd rechter naar linkerhelft.
Door een verbinding stroomt het bloed vd longslagader de aorta in.
Slechts 1/3 vh ‘half O2-rijke’ bloed uit rechter kamer gaat door de longen.
, Na geboorte: er vinden 5 veranderingen in bloedsomloop plaats:
1. Pasgeboren baby huilt: longen worden gevuld met lucht meer bloed stroomt naar longen en terug
2. Druk in linker harthelft wordt hoger dan id rechter. Het ovale venster (foramen ovale) sluit. Id eerste weken vergroeit het
met het tussenschot. Hierdoor raken linker en rechter harthelft volledig gescheiden en komt al het bloed uit de rechter
harthelft id longen terecht
3. Bloedvat tussen navelstrengader en holle ader sluit na afbinden vd navelstreng
4. Bloedvaten vd navelstreng verschrompelen binnen enkele dagen na geboorte
5. Verbinding tussen aorta en longslagader (ductus Botalli) sluit paar dagen na geboorte. Streng bindweefsel blijft over
§9.2 BLOEDDRUK
Zwaartekracht: trekt het bloed naar beneden. G-krachten trekken je bloed naar benen en buik.
Bij hogere g-krachten: er stroomt minder bloed naar het hart en hoofd.
Bloeddrukreceptoren in aorta en halsslagaders registreren deze lagere bloeddruk. Om de bloeddruk in hart en hoofd weer te
laten stijgen: Slagaders id benen vernauwen en hartslagfrequentie gaat omhoog
Bij erg hoge g-krachten:
Spieren in armen en benen aanspannen waardoor ze zelf bloed uit ledematen naar romp persen.
Ademtechniek waarbij bloeddruk id borstkas steeds even omhoog brengen.
Bij elke systole vh hart persen beide kamers binnen een halve seconde elk zo’n 70 cm 3 bloed de slagaders in. Beide golven bloed
verlaten tegelijk het hart. Daarbij rekken de wanden vd slagaders uit.
Systolische druk/bovendruk: een tijdelijke verhoging vd bloeddruk id slagaders door de pompdruk vh hart.
Elasticiteit vd slagaders dempt de drukverhoging en verhoogt de druk na sluiten vd slagaderkleppen
Uittrekken slagaders kun je voelen aan polsslag
Diastolische druk/onderdruk: het ontspannen vd kamers waarbij bloeddruk afneemt tot basiswaarde.
Atherosclerose: vernauwing en verstijving van bloedvaten
Komt doordat id loop vd jaren kleine littekentjes id bloedvaten komen waar vetachtige stoffen aan blijven kleven
Cholesterol: nodig voor stabiliseren van celmembranen en als grondstof voor maken van geslachtshormonen.
Te hoge concentraties ih bloed (door verkeerde voeding/(erfelijke)afwijking) kunnen leiden tot atherosclerose.
Slagaderlijke bloeddrukmeting vindt plaats op bovenarm (hoogt vh hart). Een arts meet dan de boven- en onderdruk.
1. Als de armslagader is dichtgedrukt, stromen er geen golven bloed meer doorheen; er is geen polsslag
2. Bij iedere hartslag stroomt het bloed de slagader in, arts hoort dat het bloed zich door de afsluiting heen perst
o Arts leest bovendruk af
3. Als het bloed weer ongehinderd door de slagaders stroomt, hoort de arts het bloed niet meer stromen
o Arts leest onderdruk af
§9.3 REGELING HARTWERKING
Hartfilmpje: grafiek vd registratie vd elektrische activiteit id boezems en kamers
Sinusknoop: gespecialiseerde spiercellen id wand vd rechter boezem (hier begint elektrische activiteit)
Door het elektrische stroompje vd sinusknoop trekken de spiervezels id buurt samen; dit levert ook een elektrische
stroompje, waardoor nog meer spiervezels id buurt samentrekken
o Gevolg: beide boezems trekken (tegelijkertijd) samen.
AV-knoop: gespecialiseerde cellen ih tussenschot vh hart (hier bereikt de elektrische stroom 2 e gebied vh hart)
Hier treedt vertraging op id stroomgeleiding
o Gevolg: kamers trekken later samen dan boezems
De bundel van His: bundel geleidingscellen (loopt vd AV-knoop naar het hartpunt)
Vanuit de bundel van His verspreiden signalen zich in Purkinjevezels over de wand van beide kamers.
o Gevolg: kamersystole beweegt vanuit hartpunt naar boven; hierdoor beweegt bloed in richting slagaders.
Ecg: hierin zie je de elektrische activiteit vh hart als een lijn met 3 toppen.
P-top samentrekken vd boezems
QRS-complex samentrekken vd kamers
T-top ontspannen vd kamervezels (hierbij ontstaat elektrische activiteit)
Alle toppen en dalen ih ecg zijn een optelsom van verschillende elektrische activiteiten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JudithVWO. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
