Samenvatting strafrecht.
Week 1 (Paragraaf 2.7 + hoofdstuk 3,4,5,6)
Paragraaf 2.7 Causaliteit.
Causaliteit.
causaliteit is de leer van oorzaak en gevolg. Als de relatie tussen twee gebeurtenissen te beschrijven
is als oorzaak en gevolg, dan zegt men dat er tussen die gebeurtenissen een causaal of oorzakelijk
verband bestaat.
Causaliteitstheorieën.
Men heeft geprobeerd om aan de hand van verschillende causaliteitstheorieën oplossingen te geven
voor moeilijke gevallen, namelijk:
Conditio sine qua non. (juridische bril, Historisch)
voorwaarde zonder welke het gevolg niet zou ingetreden zijn. (gaat eindeloos terug, ‘’als de
grootouders van de moordenaar geen kinderen hadden gekregen was het niet gebeurd’’.)
Causa-proximaleer. (medische bril)
hierbij wordt ervan uitgegaan dat de veroorzakende factor die het dichts bij het gevolg ligt, in
juridisch opzicht als oorzaak moet gelden. (kan problemen opleveren bij een langere
gebeurtenissenreeks)
Voorzienbaarheidsleer. (juridische bril, Historisch)
nadruk ligt op de handeling waarvan kan worden gezegd dat deze een gevolg had dat naar
algemene ervaringsregels redelijkerwijs voorzienbaar was. het gaat om typische gevolgen van
bepaalde handelingen. (kan problemen opleveren als het toeval een grote rol speelt)
Redelijke toerekening. (juridische bril, Tegenwoordig)
de gevolgen van een bepaalde daad, die redelijkerwijs op het conto van de pleger van die daad
kunnen worden geschreven
,Hoofdstuk 3 Opzet en schuld.
Opzet. (dolus)
Opzettelijk handelen betekent: willens en wetens handelen (willens en wetens zijn voorwaarden). De
dader die opzettelijk handelt, weet waar hij mee bezig is en hij wil het ook doen.
Graden van opzet.
Opzet kent minimale verschillen in graden. De in graden van opzet verschillen zijn relatief, hiermee
wordt bedoelt dat als een delictsomschrijving opzet als bestanddeel vereist, het niet uitmaakt welke
graad van opzet ter sprake is. de graden dienen meer het doel om schuld (culpa=onvoorzichtigheid)
te onderscheiden van opzet. Opzet kent de volgende graden:
Opzet met bedoeling. (oogmerk)
het enige doel van de dader is het verrichten van de strafbare handeling.
Voorwaardelijke opzet.
daders zijn soms zo zeer gericht op hun primaire doel, dat zij de aanmerkelijke kans voor lief
nemen dat door hun gedraging ook een ander gevolg kan intreden. (Vrachtwagen inhalen casus/
giftaart casus marktleider)
Opzet met noodzakelijkheidsbewustzijn.
daarbij heeft de dader een bepaald doel voor ogen, maar hij weet dat het noodzakelijk is een
bepaald gevolg in het leven te roepen om dat doel te bereiken. (boot zinken casus)
De wijze waarop het opzet in de wet is omschreven.
in de meeste delicten waarin opzet een bestanddeel is. staat het woord ‘opzettelijk’ in de
delictsomschrijving. Soms heeft de wetgever opzetvereiste echter anders uitgedrukt. In enkele
gevallen wordt in de wet gebruik gemaakt van de formulering: wetende dat, wist of oogmerk.
Opzet als geobjectiveerde delictsbestanddelen.
bij opzetdelicten kan men zich afvragen op welke delictsbestanddelen het opzet allemaal betrekking
heeft. Als hoofdregel geldt dat alle delictsbestanddelen die volgen na het woord ‘opzettelijk’ hierdoor
worden bestreken. Er bestaan echter ook delictsbestanddelen waarop, ook als zij tekstueel pas
volgen na het opzetbestanddeel, het opzet van de dader niet gericht hoeft te zijn. deze worden
geobjectiveerde delictsbestanddelen genoemd.
,Culpa. (schuld)
Culpa is een verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid. Schuld als element = verwijtbaarheid/
schuld als bestanddeel = culpa.
Inhoud van de culpa.
als onvoorzichtigheid van de dader leidt tot een strafbaar gevolg, bijvoorbeeld de dood van een
ander, dan kan er sprake zijn van een culpoos delict. Dat is waar het bij culpoze delicten om gaat: een
strafbaar feit plegen door gebrek aan beleid, door onvoldoende zorg, door gebrek aan nadenken
waar dat eigenlijk nodig was, door onachtzaamheid. Allemaal termen die duidelijk maken wat het
wezenskenmerk van culpa is. om in een individueel geval te kunnen vaststellen dat sprake is van
culpa, moet van de dader gezegd kunnen worden dat hij onvoorzichtig is geweest.
Bewuste en onbewuste culpa.
Het onderscheidende criterium tussen beide culpavormen is de bewustheid van de
onvoorzichtigheid:
- Als de culpoze dader zich realiseert dat hij onvoorzichtig bezig is, dan spreken we van bewuste
culpa.
- Als de wetenschap omtrent de onvoorzichtigheid niet bij de dader aanwezig is, dan heet het
onbewuste culpa.
De grens tussen bewuste culpa en voorwaardelijk opzet.
Als de gevolgen van een daad de dader koud laten, dan is er sprake geweest van voorwaardelijke
opzet. Geloofde hij echter vast en zeker in de goede afloop, dan ligt het meer voor de hand om
bewuste culpa aan te nemen.
Redenering opzet.
Rechters maken dikwijls gebruik van twee typen redeneringen als zij beslissen of het opzet kan
worden bewezen.
1. Objectiveren.
in de eerste plaats kunnen soms aanwijzingen voor opzettelijk/culpoos handelen worden
gevonden in de door de rechtbank vastgestelde gedragingen (bijvoorbeeld getuigenverklaring).
2. Normaliseren.
in de tweede plaats wordt vaak de vergelijking gemaakt met het gedrag van normale mensen:
wat weten normale mensen en welke risico’s zouden zij aanvaarden.
Verder bepaalt het materieel strafrecht ook de uitbreiding en beperking van strafbaarheid.
-> uitbereiding : poging & voorbereiding(artikel 45 Sr)
Medeplichtigheid
-> beperking : noodweer (artikel 41 Sr)
, Hoofdstuk 4 strafuitsluitingsgronden.
Strafuitsluitingsgronden.
alleen in uitzonderingsgevallen bestaan er rechtsgeldige redenen om aan te nemen dat bij het
vervullen van een delictsomschrijving de wederrechtelijkheid of de verwijtbaarheid ontbreekt.
Dergelijke redenen noemen we strafuitsluitingsgronden.
Soorten strafuitsluitingsgronden.
er bestaan twee soorten strafuitsluitingsgronden:
Rechtvaardigheidsgronden.
nemen de wederrechtelijkheid weg.
Schulduitsluitingsgronden.
nemen de verwijtbaarheid (schuld) weg.
Een geslaagd beroep op een strafuitsluitingsgrond leidt altijd tot straffeloosheid. Er bestaat zonder
wederrechtelijkheid of verwijtbaarheid immers geen strafbaar feit.
Overzicht soorten strafuitsluitingsgronden:
Rechtvaardigheidsgronden.
o Noodweer
o Overmacht als noodtoestand
o Bevoegd ambtelijk bevel
o Wettelijk voorschrift
o Ontbreken van materiële wederrechtelijkheid (ongeschreven)
Schulduitsluitingsgronden.
o Noodweerexces
o Psychische overmacht
o Onbevoegd ambtelijk bevel
o Ontoerekeningsvatbaarheid
o Afwezigheid van alles schuld (AVAS, ongeschreven)
