Boek: Psychiatrie Hoofdstuk 1,2,3,4
Hoofdstuk 1: Diagnostiek en benadering
In de middeleeuwen werd opvallende gekte beschouwd als “straffe Gods” of als teken van
duivelse “bezetenheid”
Met de toenemende invloed van de geneeskunde, vooral vanaf de zeventiende eeuw, sprak men
van “krankzinnigheid” en “geestesziekte”. Behandeling bestond evenwel hoofdzakelijk uit
opsluiting in speciale gestichten of asielen, waar ze vaak in mensonwaardige omstandigheden
leefden.
In de negentiende eeuw verwierven de “zenuwziekten” een aparte plaats in de geneeskunde.
Vanaf de vorige eeuwwisseling werden, onder invloed van Sigmund Freud en zijn psychoanalyse,
psychiatrische stoornissen in toenemende mate psychologische verklaard en behandeld.
De ontdekking van enkele belangrijke medicijnen tegen depressie, angst en psychose zorgde in
de jaren zestig voor een belangrijke omwenteling.
De drie stromingen, die elk apart ooit de geschiedenis van de psychiatrie beheersten, komen nu
als deelterreinen of specialistische visies naast elkaar voor: de biologische, de
psychotherapeutische en de sociale richting.
Wie normaal is beantwoord aan een bepaalde norm van een specifieke sociale groep.
Het begrip abnormaliteit slaat dan op elke afwijking ten opzichte van een norm.
Criteria normaal gedrag:
o Kernmerken van de beoordeelde persoon, zoals leeftijd, geslacht, beroep,
maatschappelijke positie, sociale rol. Zo wordt bepaald gedrag bijvoorbeeld normaal
geacht bij een kind, maar niet bij een volwassene.
o Tijd en plats van het gedrag. Wij bijvoorbeeld in een bikini of pyjama op straat loopt,
wordt al snel als gek beschouwd, tenzij het net carnaval is.
o Waarden en normen van de heersende cultuur en tijdgeest. Een bekend voorbeeld is de
discussie of homoseksualiteit een afwijking is.
Abnormaal gedrag betekend niet meteen gestoord gedrag.
Abnormaal gedrag wordt als een stoornis beschouwd als het de betrokken persoon en/of de
omgeving hindert.
Kenmerken gestoorde gedrag om het een psychiatrische stoornis te noemen:
o Het gestoorde gedrag moet een aantal kenmerken vertonen die ten eerste ook bij
andere personen als storend zijn vastgesteld
o Het gestoorde gedrag moet ten tweede omwille van deze gelijkenis (op grond van een
overeenkomstig patroon) beschreven en geordend kunnen worden binnen het
begrippenkader van de psychiatrie.
Andere deskundigen moeten in staat zijn tot dezelfde conclusie te komen
wetenschappelijke consensus.
Ziekte: lichamelijke afwijking, aandoening of stoornis met een specifieke oorzaak, een duidelijk
beloop en, zo mogelijk, een aangepaste therapie.
Beleving van ziek-zijn (psychologische ziekte): de subjectieve ervaring van onwelzijn, lijden of
beperking in het lichamelijke, psychische en/of sociaal functioneren.
Rol van ziek-zijn (sociologisch standpunt): enerzijds de behoefte aan erkenning als zieke of
patiënt en anderzijds de verwachting te zoeken naar genezing door raadpleging van een
deskundige.
Psychopathologie is de wetenschap of studie van het geestelijk of psychisch lijden.
o Wetenschappelijke kennis (geput uit ervaring en onderzoek) die ten grondslag ligt aan de
kunde van de psychiatrische praktijk.
o Toegepaste wetenschap
Medisch model systematische werkwijze om pathologische verschijnselen te bestuderen en,
zo mogelijk, te wijzigen. Stappen
Pagina 1 van 10
, Boek: Psychiatrie Hoofdstuk 1,2,3,4
o Diagnose: beschrijving van karakteristieke eigenschappen, ongeacht de mogelijke
verklaringen van de stoornis.
o Verklaring: verkenning van factoren die de stoornis hebben veroorzaakt, uitgelokt,
bevorderd of in stand gehouden.
o Prognose: een op onderzoek gebaseerde voorspelling van het mogelijke beloop van de
stoornis, enerzijds zonder therapeutisch ingrijpen (natuurlijk beloop) en anderzijds onder
invloed van een behandeling.
o Therapie: ontwerp en uitvoering van een interventie op grond van punt 1, 2 en 3 met het
doel de stoornis te doen verdwijnen of minstens te verbeteren.
o Preventie: ontwerp en uitvoering van een actieplan op grond van punt 1, 2, 3 en 4 om
stoornissen te voorkomen (primaire preventie) of mo nadelige gevolgen te beperken
(tertiaire preventie of revalidatie)
Werkterreinen:
o Intramurale of klinische zorg: opname. PAAZ, APZ, CPZ
o Extramurale of ambulante zorg: voor cliënten of patiënten die in hun eigen
woonomgeving blijven. Psychiaters, psychologen en psychotherapeuten.
o Tussenvoorzieningen of vormen van semimurale zorg: voor mensen voor wie
extramurale zorg onvoldoende is en voor wie een volledige opname in een kliniek niet
noodzakelijk is. Beschermd wonen.
Onvrijwillige opname:
o Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ)
Regelt de procedures voor onvrijwillige opname en de rechtspositie van de
betrokken groep psychiatrische patiënten in Nederland.
Onvrijwillige opname is alleen mogelijk als er sprak is of kan zijn van gevaar voor
de patiënt zelf of zijn/haar omgeving.
o Rechtelijke machtiging (RM)
Door rechter
Patiënt krijgt advocaat
Officier van justitie moet de machtiging aanvragen bij de
arrondissementsrechtbank.
Arts/psychiater die patiënt niet behandeld moet in verklaring aangeven of
patiënt een gevaar oplevert vanwege een psychische stoornis.
Half jaar tot twee jaar
o Inbewaringstelling (IBS)
Door burgemeester
Patiënt krijgt advocaat
Bij spoedgevallen
Ook verklaring van een arts/psychiater nodig die de patiënt niet onder
behandeling heeft.
Burgemeester stelt de officier van justitie en de inspecteur van de geestelijke
gezondheidszorg op de hoogte.
Kan met 3 weken worden verlengd
Hoofdstuk 2: Diagnose
Elke wetenschap steunt op een classificatie of systematische ordening van de verworven kennis.
o Komt voort uit de noodzaak om vaststellingen of bevindingen nauwkeurig te omschrijven
en een plaats te geven in het geheel van reeds bekende verschijnselen of kenmerken.
Syndroom: een groep van samenhangend geheel van symptomen in puur beschrijvende zin.
Symptoom: een teken van een ziekte
Pagina 2 van 10