Samenvatting over hoofdstuk 11 en hoofdstuk 12 uit het biologieboek Nectar van VWO 5. Gaat over het intern milieu (homeostase, lever, longen nieren en regelschema's) en hormonen (en hoe deze allerlei processen in je lichaam regelen). Heel uitgebreid. Ondersteund met plaatjes. Begrippen dikgedrukt e...
H11 – REGELING INTERN MILIEU
11.1 HET INTERNE MILIEU
REGELING VAN HET INTERNE MILIEU
Homeostase – het in standhouden van een dynamisch evenwicht
(tussen boven-/ondergrens)
Receptor is in dit hoofdstuk temperatuurzintuig
Regelcentrum is temperatuurcentrum (binas 87B)
Effectoren zijn bijv. zweetklieren/haarvaten
REGELKRING VAN TEMPERATUUR
Receptor meet waarde/afwijking en geeft dit door
Kerntemperatuur (37o) bij vitale organen aan regelcentrum > regelcentrum geeft aan de
→ Hypothalamus: receptoren temperatuur + norm/regelcentrum hand van de norm (ingestelde waarde) negatieve
Schildtemperatuur bij buitenste lagen lichaam terugkoppeling (die afwijking corrigeert) > effector
→ Receptoren in skelet/huid (losse warmte-/ koudereceptoren) verricht actie (effect) > nieuwe waarde die receptor
Receptoren voor schildtemperatuur voorkomt onderkoeling kan meten
Effectoren > rillingen/bibberen/klappertanden/minder bloed naar schil
KOORTS
Koorts is verhoging norm door cytokine (eiwit) die reageert op infectie > verwarming > afweerstoffen >
norm verlaagt > afkoelen kerntemperatuur door meer bloed aan schil te geven (rode huid)
INTERNE MILIEU
Hypothalamus bevat regelcentrum samenstelling intern milieu (ieder eigen norm)(niet teveel veranderen)
Homeostase – het constant/evenwicht in stand houden van stofjes (interne milieu)
11.2 PROCESSEN IN DE LEVER
BOUW EN DOORBLOEDING VAN DE LEVER
Lever regelt concentraties stoffen in bloed > warmtebron
leverslagader met O2 & poortader met verteringsproducten> aftakking per leverlobje in sinusoïden >
direct contact met haarvaten > bewerkt bloed > leverader of galgang > galbuis
,
KOOLHYDRAATSTOFWISSELING EN DE LEVER
Glucoseconcentratie boven norm (eten) > lever zet glucose om in glycogenese > Nog over? > vetten
Dissimulatie (sporten) > onder norm > lever zet glycogeen om in glucose (door glucagon uit alvleesklier)
Raken voorraden op? > lever maakt gluconeogenese uit aminozuren/vetten
VETSTOFWISSELING EN DE LEVER
Vet eten > glycerol/vetzuren > lever zet ongeschikte vetzuren om in geschikte (geen essentiële vetzuren)
→ Cholesterol nodig voor hormonen/celmembraan (90% gemaakt
door lever)
Lever geeft hydrofobe vetten een hydrofiele buitenlaag > lipoproteïnen
EIWITSTOFWISSELING EN DE LEVER
Te veel aminozuren? > transaminering (aminogroep ketogroep) (geen
essentiële aminozuren)
Over? > deanimering (2NH3 + CO2 → (NH2)2CO + H2O) > ureum /rest
brandstof/omgezet in vet/glucose
ANDERE FUNCTIES VAN DE LEVER
Rode bloedcellen opruimen: ijzer uit hemoglobine wordt
→ Eiwit ferritine > Beenmerg/mitochondriën maakt heemgroepen/hemoglobine
→ Afvalstof biliverdine > bilirubine (galkleurstof)
Detoxificatie: alcholdehydrogenase zet ethanol om in ethanal > aldehydehydrogenase zet
om in acetaat
→ Of ethanal omzetten in vet/glucose > vaak? > doodt leverweefsel > cirrose
(levercellen>bindweefsel)
Stoffen opslaan: ijzer/glycogeen/vitamines/mineralen
Bloed leveren bij grote inspanning
Gal vormen: gal bestaat uit water/bilirubine/cholesterol (> galzouten > via
poortader weer naar lever)
11.3 LONGEN EN GASWISSELING
ADEMHALEN
Insecten gebruiken tracheeën, vissen kieuwen, amfibieën huid, vogels/zoogdieren longen om te ademen
Ademfrequentie – aantal ademhalingen per minuut
Ademvolume – hoeveelheid lucht die ververst bij 1 ademhaling (maximaal = vitale capaciteit)
Neus/mond > keelholte > luchtpijp > bronchiën > bronchiën met kraakbeen > bronchiolen > longblaasjes
OPNAME EN AFGIFTE
Gaswisseling – diffusie tussen O2/CO2 longblaasje haarvat η = diffusiesnelheid (aantal deeltjes per sec)
∆𝑐 D = diffusiecoëfficient (constante uitwisseling van stoffen)
Wet van Fick : 𝜂 = 𝐷𝐴
∆𝑥
A = grootte diffusieoppervlak
c = concentratieverschil (CO2 of O2)
x = diffusieafstand
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottevanderlee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
