Samenvatting
Samenvatting Biologie h13 en h14 (havo 5)
Dit document bevat een samenvatting van 2 hoofdstukken van biologie, namelijk h13 (gaswisseling en uitscheiding) en h14 (reageren) uit het boek Nectar 5h.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
H13 Gaswisseling en uitscheiding13.1 Ademen
De start
Ademfrequentie: aantal ademhalingen per minuut
Ademvolume: hoeveelheid lucht die je met een ademhaling in en uit ademt
Bij inspanning stijgt de ademfrequentie en wordt het ademvolume vergroot, doordat de
spieren meer energie verbruiken en meer zuurstof nodig hebben
Longblaasjes
Als je ademt volgt de lucht deze route (Binas 83A):
Neus- of keelholte
Luchtpijp
Bronchiën (2 vertakkingen van de luchtpijp) en bronchiolen (fijnere vertakkingen
van de bronchiën)
Longen
Longblaasjes
De luchtpijp en zijn vertakkingen zijn verstevigd met kraakbeenringen, hierdoor kunnen
ze niet dicht klappen
Via de longblaasjes vindt de gaswisseling van O2 en CO2 met het bloed plaats
De wanden van de longblaasjes zijn 1 cellaag dik en bevatten veel haarvaten (ook 1
cellaag dik) → O2 gaat via diffusie vanuit de longblaasjes de haarvaten in en dan naar de
longaders, hart en aorta naar de weefsels
CO2 in het bloed gaat in tegengestelde richting naar de longblaasjes
Bij elke ademhaling wordt maar een deel van de lucht echt ververst
In de luchtwegen is geen gaswisseling → dode ruimte
Diffusie is afhankelijk van:
Diffusieafstand → hoe kleiner, hoe beter
Diffusieoppervlak → hoe groter, hoe beter
Concentratieverschil → hoe groter het verschil tussen O2 en CO2, hoe beter
Ademhalingsspieren
Ademhalingsspieren: tussen de ribben, in de buikwand en middenrif
Bij inademing gaat het middenrif omlaag, longvolume wordt hierdoor vergroot,
luchtdruk daalt en lucht stroomt naar binnen
Bij een diepe inademing gaan de ribben ook omhoog en trekken bepaalde nek- en
schouderspieren de borstkas nog verder omhoog
Bij uitademing gaat het middenrif omhoog, longvolume wordt hierdoor verkleint,
luchtdruk stijgt en lucht stroomt naar buiten
Bij een diepe uitademing drukken de buik- en tussenribspieren de darmen en
lever tegen het middenrif aan (verkleining van longvolume) en de zwaartekracht
en de veerkracht van het middenrif spelen een rol
, Om de longen zit het longvlies en aan de binnenkant van de borstkas zit het borstvlies →
deze vliezen zitten aan elkaar geplakt met weefselvloeistof, hierdoor kunnen de vliezen
soepel langs elkaar glijden
Vitale capaciteit (VC): hoeveelheid lucht die in 1 ademhaling maximaal kan worden
uitgeademd (Binas 83B)
Residulucht: wat na de diepste uitademing nog in de longen blijft
Totale longcapaciteit = vitale capaciteit + residulucht
Controle
Ventilatie (in- en uitademen) gaat vanzelf en past zich aan bij activiteiten
Ademcentrum in de hersenstam regelt de werking van de ademhalingsspieren
Receptoren (zintuigcellen in bloedbaan en hersenen) sturen informatie over de O 2 en
CO2 -concentraties en de pH door naar het ademcentrum → ademcentrum zet na
verwerking de gewenste ademhalingsspieren aan het werk
Ademhalingscentrum regelt de diepte en de frequentie van de ventilatie (Binas 88C)
13.2 Gaswisseling bij mens, dier en plant
Neusholte en luchtwegen
Door je neus ademen, voorkomt beschadigingen aan de longblaasjes
Wand van de neusholte en de neusschelpen zijn bekleed met slijmvlies: dunne laag
cellen die kleverig slijm maken → vangt stofdeeltjes, ziekteverwekkers en
stuifmeelkorrels op
Waarom via de neus inademen?
Wegvangen vieze stoffen
Opwarmen lucht
Lucht bevochtigen
Info over de omgeving door reukzintuigen
Wanden van luchtpijp, bronchiën en bronchiolen zijn ook bekleed met een slijmvlies →
bevatten slijm- en trilhaarcellen
Trilharen bewegen het slijm naar de keelholte waar het wordt doorgeslikt (Binas 84J)
Benauwd
Bij astma zijn de slijmvliezen in de longen geïrriteerd door een ontstekingsreactie (komt
niet door een virus of bacterie)
Bij COPD is er een langdurige blokkade in de longen door beschadigingen en
ontstekingen (dit komt vaak door chronische bronchitis of door longemfyseem)
Bij chronische bronchitis zijn de luchtwegen langdurig ontstoken en hoopt slijm
zich op
Bij longemfyseem is een groot aantal longblaasjes kapot en zijn de fijnste
vertakkingen van de bronchiolen dichtgeklapt
Bepaalde stoffen uit rook trekken veel witte bloedcellen aan, daardoor komen er
enzymen vrij die longblaasjes afbreken → gaswisselingoppervlak wordt kleiner
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper henrietbarten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50990 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen