Hoofdstuk 20 Kennismaking
De economie in de negentiende eeuw
Kenmerken
Er zijn een aantal kenmerken te noemen, deze drie werkten positief:
- Nieuw is dat men steeds systematische op zoek en onderzoek ging in laboratoria
van zowel universiteiten als van bedrijven, zodat de inbreng van de vroegere
ambachtslieden in betekenis afnam.
- Het publiek ging wennen aan voortdurende innovaties en zijn argwaan liet het
varen.
- Laatste belangrijke kenmerk is dat nieuwe energiebronnen voor een ongekend
krachtsvertoon zorgden: elektriciteit en de explosiemotor die op benzine werkt.
Ook het gebruik van spoorwegen en andere versnellende transportmiddelen zorgden voor
het verbeterende af en aanvoeren van goederen en grondstoffen. Ook verbonden zij
afgelegen plaatsen met elkaar zodat er een nationale, geïntegreerde economie kon
ontstaan.
Nog een vernieuwing was er te vinden in de staal industrie. Ze wisten daar de technieken
te verbeteren zodat de productie van staal van 1850 ( niets ) tot 1880 ( 4 miljoen ton )
extreem veel groter werd. In steenkoolmijnen echter veranderde er weinig.
In de wollen- en linnenindustrie was er eerst weinig verbetering door oude tradities en
technieken, maar ook hier kwam uiteindelijk wat opzetten.
In de gebieden op het continent was er ook een verbering van het bruto nationaal product,
maar dit ging op een andere manier omdat de industrialisering in veel gebieden maar
traag op gang kwam. Hier werd meer gedaan met de uitbreiding van de binnen en
buitenlandse handel en in de nijverheid, schaalvergroting en arbeidsdeling.
Het verbeteren van het transportwezen was hierbij van groot belang. Spoorwegen werden
wel sneller aangelegd, maar stoomschepen werden minder gebruikt.
Ook kwam er vrijhandel na 1860 en dit zorgde ook voor dat het continent zich sneller
ging ontwikkelen omdat Engeland toen duidelijk een stuk voorliep.
Bevolkingsgroei en landbouw
Dat de bevolking zo groeide vanaf 1720 had veel te maken met het uitblijven van grote
sterfte. Belangrijk hierbij is dat de landbouwtechnieken die al snel verbeterd waren ook
echt werden doorgevoerd, en zo verouderde technieken voorbij gingen. Dit leverde meer
voedsel op, en later ook beter voedsel. Uitvindingen als die van de kunstmest waren
hierin belangrijk. Mensen werden dus ook groter en leefden langer, wat een teken van
verbetering van de levenskwaliteit is.
Hygiëne was ook belangrijk en hieraan werden verbeteringen gedaan. Ook ziekten,
ondervoeding en oorlogen die in de voorgaande eeuwen de belangrijkste killers waren
, deden dat nu ook, maar in mindere mate. Het zuigelingensterftecijfer daalde , en nieuwe
ziektes kwamen nog wel ( Cholera ) naar Europa, maar men kreeg redelijk snel vat op de
behandeling ervan ( in het geval Cholera, besmet water was het probleem).
De armoede bleef ondanks het groeien van de bevolking nog wel erg groot. Zelfs in 1911
hadden 70-80% van de overledenen niets na te laten.
Golfbewegingen
De seculaire trends die wij kennen als landbouw en bevolkingsverhouding was voor het
laatst in werking in de hongerjaren 1815-1848. Hierna maakte deze plaats voor een ander
soort seculaire trend, de Kondratiev-golven. Deze houden in dat de er een soort van
overproductie was, waarin er veel geproduceerd werd maar de koopkracht van de
consumenten schoot te kort. De perioden van stijging duurde van 1790-1815, 1850-1873
en in de nieuwste tijd 1896-1914. De periode van depressie duurde dus hiertussen, en er
waren in die tijden wel ups en downs.
Industrialisering op het continent
Hoe en waar het precies begon is ongeveer gelijk in de gebieden. Sommige gebieden
hadden wat meer grondstoffen en konden makkelijker beginnen dan anderen. Belangrijk
is dat in eerste instantie in een gebied de landbouw de bevolkingsgroei kon handelen, dit
is dan ook een eerste voorwaarde.
Een andere voorwaarde is dat er massaproductie kon ontstaan waardoor de prijzen
daalden. Dit is belangrijk, en in Europa moest hiervoor eerst hinderlijke barrières als
feodaliteit en gildebepalingen worden weg gedaan, wat na de Franse revolutie zo was.
Daarnaast moest er kapitaal zijn om te investeren. Dit was het geval in Frankrijk, België
en Nederland. Op het begin was het kopen van industriële middelen nog redelijk
goedkoop, maar deze prijzen gingen snel de lucht in en dat zorgde voor moeilijkheden.
Om dan toch genoeg geld te kunnen investeren werd er niet meer gewerkt met naamlozen
vennootschappen maar kwam er bankstelsels opzetten die krediet verschaften voor een
langere periode. Ook kwamen er in eerste instantie nog kapitaal vanuit de continentale
overheden (vooral voor spoorwegen en in sommige delen spinnerijen), maar nadat de
liberalen de overhand kregen nam deze overheidsbemoeienis af.
Goud bleef de basisvoorwaarde voor het monetaire systeem dat er was. Dat was dus de
basis waarop papiergeld kon worden gedrukt. Het ontdekken van nieuwe goudvoorraden
in Californie en Australië hielp hierbij.
Men kon voor de kennis hulp krijgen uit Engeland. Wat eerder een probleem was is dat
de mensen moeilijk konden leren hoe de machines te gebruiken, en Pruisen zette daar een
stap in door de alfabetisering te verbeteren.
Industrialisering: de kopgroep
België was het eerste land dat we geïndustrialiseerd mogen noemen. Belgie dat een tijd
lang in de problemen was geraakt doordat de eeuwen voorafgaand er een braindrain
plaats had gevonden richting Engeland en Nederland, er veel oorlogen werden
uitgevochten op zijn gebied en de schelde was geblokkeerd wist er voor te zorgen dat ze
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ussenter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.