Literatuur: J. De Hullu hoofdstuk 5 par. 1, 3 (muv 3.8) en 8.4
R. Jansen, ‘De beoordeling van noodweer bij een gezochte confrontatie’,
Arrest: Overzichtsarrest noodweer HR 22 maart 2016, RvdW 2016/452
Uitlokkingseis culpa in causa HR 17 mei 2016, NJ 2016/461 m.nt. Rozemond
STRAFUITSLUITINGSGRONDE INLEIDENDE OPMERKINGEN OVER STRAFUITSLUITINGSGRONDEN
Vervulling van een delictsomschrijving leidt tot aansprakelijkheid, op zichzelf staan de objectieve en
subjectieve zijde van aansprakelijkheid dan vast.
Algemene strafuitsluitingsgronden:
- Overmacht
- Noodweer
- Handelen op gezag van de overheid
- Ontoerekenbaarheid
- Ontbreken van materiële wederrechtelijkheid
- Afwezigheid van alle schuld
De toerekenbaarheid kon ontbreken wegens inwendige oorzaken (abnormale toestand der
geestvermogens) of wegens uitwendige oorzaken (de overige strafuitsluitingsgronden)
De tegenwoordig dominerende indeling van strafuitsluitingsgronden in rechtvaardigingsgronden
enerzijds en schulduitsluitingsgronden anderzijds is pas later gaandeweg in de dogmatiek gemaakt dor
de aandacht voor de ‘elementen wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid.
Voorwaarde voor aansprakelijkheid is niet (meer) alleen dat aan alle specifieke bestanddelen van een
delictsomschrijving is voldaan, maar daarnaast moeten ook deze elementen zijn vervuld.
Er is een duidelijke samenhang tussen de delictsomschrijving enerzijds en de elementen anderzijds.
Des te minder voorwaarden de delictsomschrijving stelt, des te belangrijker kan immers de vraag
worden of met een bewezenverklaring wel aan de elementen is voldaan.
Het gaat bij de strafuitsluitingsgronden steeds om een normatieve toetsing: van het gedrag, van de
verontschuldigbaarheid, van wat redelijkerwijs van iemand mocht worden gevergd.
, RELATIVERING V.H. ONDERSCHEID TUSSEN RECHTVAARDIGINGS- EN SCHULDUITSLUITINGSGRONDEN
Het onderscheid tussen rechtvaardigings- en schulduitsluitingsgronden biedt onmiskenbaar voordelen.
Met behulp van onderscheid kan een stelsel van strafuitsluitingsgronden worden ontworpen en is
systematisering mogelijk.
Nadeel: door (strikte) systematisering kan het eigen, bijzondere karakter van een strafuitsluitingsgrond
onder druk komen staan.
ALGEMENE EN BIJZONDERE EXCEPTIES
Strafuitsluitingsgronden die in beginsel van belang zijn voor alle strafbare feiten, worden algemene
strafuitsluitingsgronden genoemd.
Naast algemene strafuitsluitingsgronden zijn er ook veel bijzondere excepties, die op één delict of op
een groep delicten betrekking hebben. -> deze kunnen ook ‘ongeschreven’ zijn, d.w.z. in de
rechtspraak ontwikkeld.
Het gaat bij bijzondere excepties al met al om een bonte verzameling. Dat wordt nog verstrekt doordat
bijzondere excepties verschillende gedaanten kunnen aannemen:
NOODWEER EN NOODWEEREXCES (ART.41 SR) WETSGESCHIEDENIS EN KARAKTERISTIEK
Bij de beschrijving in de Memorie van Toelichting van de hoofdlijnen van noodweer werd de nadruk
gelegd om de begrenzing van de noodweerbevoegdheid: ‘geen noodweer zonder 1) wederrechtelijke
aanranding, 2) oogenblikkelijk gevaar voor eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed en 3)
noodzakelijkheid van het gepleegde feit ter wering van het door de aanranding ontstaan en anders niet
te keeren gevaar.’
Noodweer en noodweerexces zijn sinds de invoering van het Wetboek in 1886 algemene
strafuitsluitingsgronden: ze kunnen in beginsel worden ingeroepen ter uitsluiting van
aansprakelijkheid voor elk strafbaar feit, ook al gaat het in de praktijk vooral om geweldsdelicten
Gelet op de omschrijving van noodweerexces (onmiddellijk gevolg van een hevige
gemoedsbeweging’) lijkt de combinatie voorbedachte raad-noodweerexces moeilijker denkbaar, maar
niet onmogelijk.
Algemeen wordt aangenomen dat de noodweerbevoegdheid op een dubbele grondslag berust: een
‘natuurlijk’ verdedigingsrecht van de burger en rechtsordehandhaving.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stbhs76. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.