Literatuur: J. de Hullu, Materieel strafrecht, hoofdstuk IV, par. 2.1 t/m 2.2, 2.5 t/m 3.3 en 4.4.
- HIV I HR 25 maart 2003, NJ 2003/552
- Voorbedachte raad II HR 5 november 2013, NJ 2014/157
- Steekwerend vest HR 6 december 2016, NJ 2017/198
- Onverwarmde kamer HR 26 juni 2018, NJ 2018/337 m.nt. Reijntjes
OVER OPZET IN HET ALGEMEEN – INLEIDING §2.1
Het schuldbeginsel functioneert als instructienorm voor de wetgever om subjectieve
bestanddelen bij de misdrijven op te nemen en het stimuleert de strafrechter om daadwerkelijk
inhoud aan die bestanddelen te geven
DE WETGEVER OVER OPZET §2.2
Het Wetboek van 1886 bevat geen algemene bepalingen over opzet
Wel zijn er algemene ideeën over opzet aan het Wetboek ten grondslag
Het gat bij het bestanddeel opzet om: “den wil om te doen of na te laten. (...) Die wil is het
normaal subjectief vereiste van alle misdrijven.” Daarom moet ‘in den regel geen daad als
misdrijf strafbaar worden gesteld dan die welke de uiting is van des daders bewuste en vrije
wilsbepaling.’
o Deze bewustheid, die aan de wil is verbonden, wordt benadrukt doordat bij de
omschrijving van opzet willen en weten in samenhang worden gebruikt
Opzet heeft als belangrijkste subjectieve bestanddeel een zekere evidentie waarbij de kern
door weten en (toch) willen wordt gevormd.
Als hoofdlijn heeft opzet een vrij kaal, neutraal karakter. Wetens en willens zijn de centrale
kenmerken, maar een kwalitatieve beoordeling van dat weten en willen vindt niet direct plaats.
, HET ALGEMENE KARAKTER VAN OPZET (DOLUS GENERALIS) §2.5
Het opzetvereiste behoeft niet op één bepaalde en specifieke gang van zaken te zijn
toegespitst.
o Opzet kan dus meerdere delicten bevatten
o Voorbeeld: Oldsmobile-arrest waarbij de man zijn vrouw om het leven probeerde te
brengen door haar te laten stikken door uitlaatgassen. Zij overleefde de aanslag. Hij
maakte bezwaar tegen zijn veroordeling ter zake van zware mishandeling, omdat zijn
opzet gericht was op de dood en niet mishandeling.
Bij het keerstuk van de poging speelt in de kern iets vergelijkbaars: dat het de bedoeling van
de poger was om het delict te voltooien in plaats van in de pogingsfase te blijven steken, levert
in juridische zin geen opzetprobleem op.
Als men zich vergist in het slachtoffer of in het object, dan rijst er geen serieus opzetprobleem.
Daarvoor is het begrip van opzet te generaal.
o Zo bestaan er dus mogelijkheden om vergissingen en onverwachtse gebeurtenissen in
het opzetbegrip op te vangen.
Opzet is een juridische begrip, en is vooral ruimer dan ‘bedoeling’. In het bewezen verklaren
van opzet ligt ook een aspect van toerekening besloten: opzet kan zich uitstrekken tot
omstandigheden die het gevolg zijn van het in gang zetten van gebeurtenissen, ook al is niet
direct beoogd wat daarbij uiteindelijk precies is gebeurd.
NORMATIEVE EN OBJECTIVERENDE ASPECTEN VAN OPZET §2.6
Van schuld (zeker als bestanddeel) wordt algemeen aanvaard dat deze een normatieve lading
heeft -> Men had risico’s behoren te onderkennen, men is verwijtbaar nonchalant of
onvoorzichtig geweest
o Langemeijer sprak in dit verband van een normatief culpa-begrip waarbij het in
wezen om een moreel oordeel gaat
Van Bemmelen heeft deze benadering naar het opzet doorgetrokken:
“In vele gevallen achten wij het willens en wetens bewezen, omdat ieder normaal mens in een
dergelijk geval wel moest begrijpen en weten, en maken wij ons er maar matig druk over of deze
verdachte nu ook werkelijk gewild en begrepen heeft. Bij het opzetbegrip zoals wij dat in de praktijk
hanteren gaat het dus niet om de werkelijkheid van willen of van het bewustzijn. Wij bezigen het als
een normatief begrip. Wij vergelijken de verdachte met een normale mens.”
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stbhs76. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.