Materieel Week 1 Culpa en
Roekeloosheid
Definitie culpa
Wat is de definitie van culpa?
Verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid.
Onvoorzichtigheid gaat om anders moeten handelen, het overtreden van
een ongeschreven of geschreven zorgvuldigheidsnorm.
Aanmerkelijk: geoorloofde risico's mogen genomen worden. Het moet om
grove schuld gaan.
Verwijtbaarheid: anders kunnen handelen, dit kan uitgesloten worden door
een schulduitsluitingsgrond
Wat zijn de twee componenten van culpa?
De objectieve kant is de aanmerkelijke onvoorzichtigheid. Bij het
objectieve component speelt het genomen risico een rol in het bepalen
van de aanmerkelijkheid van de onvoorzichtigheid.
De subjectieve kant is de verwijtbaarheid. Bij het subjectieve component
speelt de voorzienbaarheid van het genomen risico een rol
Wat is de Garantenstellung?
Speelt een rol bij de objectieve kant. Dit houdt in dat je het gedrag van de
verdachte tegenover een norm stelt. Als men binnen een bepaalde
beroepsuitoefening een duidelijke negatieve afwijking heeft van deze norm,
kan de Garantenstellung een objectieve standaard vormen waarmee de
aanmerkelijkheid kan worden bepaald.
Wat vertelt het Verpleegster-arrest ons over de rol van de twee
componenten in de rechtspraak?
Het objectieve component met een normatieve toetsing stond voorop. Er is
amper sprake van een toetsing van het usbjectieve component, omdat de
Materieel Week 1 Culpa en Roekeloosheid 1
, verwijtbaarheid aangenomen werd op grond van het afwezig zijn van een
schulduitsluitingsgrond. De beroepsuitoefening stond heel erg centraal,
toetsing aan de Garantenstellung.
Wat is het belang van de uitwerking van schuld in de tenlastelegging?
Schuld kent geen sterke definitie in de wet. Hierdoor moet in de
tenlastelegging de soort en mate van schuld sterk uitgelegd worden. Dit heeft
als gevolg dat de rechtsspraak sterk beinvloedt wordt door de feitelijke en
juridische relevante omstandigheden van het geval.
Is de afwezigheid van strafuitsluitingsgronden bepaalt door het bewezen
verklaren van culpa?
Aangezien verwijtbaarheid en wederrechtelijkheid bestanddelen zijn van de
culpa, is bij de afwezigheid van strafuitsluitingsgronden, exceptie op deze
gronden niet meer mogelijk. Hetzelfde geldt voor AVAS. Een verworpen
beroep op exceptie toch leiden tot vrijspraak omdat de aanmerkelijkheid, de
vereiste mate van schuld, onbewezen is.
Hoe wordt gewone schuld op een gevolg bepaald bij een verkeersdelict?
Neergelegd in art. 6 WVW, het gevolg moet zijn ingetrede. Bij gewone schuld
zal het onvoorzichtig handelen vaak worden veronderstelt door het begaan
van een verkeersovertreding. Vaak ligt het probleem bij het vaststellen van de
aanmerkelijkheid van de onvoorzichtigheid. Art. 175 lid 3 wvw kan hierbij een
rol spelen om culpa te bewijzen en als strafverzwaringsgrond. De
aanwezigheid van verwijtbaarheid komt neer op de afwezigheid van
schulduitsluitngsgronden. Vaak wordt dit gemotiveerd door aanmerkelijk te
maken dat er sprake was van normale omstandigheden. Bij de vraag of één
verkeersovertreding genoeg is voor verkeersschuld, komt het aan op alle
gedragingen van de verdachte, de aard en de ernst daarvan, en de overige
omstandigheden van het geval (bijkomende omstandigheden zoals een kind
als bijzitter).
Blackout-arrest
Wat zijn de relevante feiten?
Materieel Week 1 Culpa en Roekeloosheid 2
, Een automobliste blijft op de linkerweghelft rijden na het nemen van een
flauwe bocht, waardoor ze in een frontale otsing komt met een tegenligger,
die verwond raakt. De automobiliste heeft verklaard dat zij een blackout
kreeg, waardoor de frontale botsing was veroorzaakt. Vervolgd op grond van
art. 6 WVW
Wat was het oordeel van het Hof?
Het Hof heeft bewezenverklaard dat de autombiliste aanmerkelijk en
verwijtbaar onvoorichtig heeft gehandeld. Het hof heeft de verklaring van de
verdachte dat zij een blackout had, gebruikt om tot de verwijtbare
aanmerkelijke onvoorzichtigheid te komen, omdat de black-out voor haar
rekening komt en haar is te verwijten.
Wat was het oordeel van de Hoge Raad?
Het bewezen verklaarde verkeersgedrag kan in beginsel verkeersschuld
opleveren, behalve als er omstandigheden zijn aangevoerd waaruit
verontschuldigbare onmacht volgt. De HR vond het onbegrijpelijk dat de
black-out als reden voor schuld werd aangevoerd, omdat dit niet met redenen
is omkleed waarom de black-out wel voor schuld pleit en niet voor een
contra-indicatie (hier kan je wel spreken van aanmerkelijk onvoorzichtigheid,
maar niet van schuld omdat de verwijtbaarheid wegvalt). Vernietiging van
uitspraak.
Ten tweede oordeelde de HR dat bij de beoordeling van verkeerschuld in de
zin van art. 6 WVW, niet in zijn algemeenheid kan worden gezegd of het
begaan van één verkeersovertreding voldoende is voor verkeersschuld.
Daarom zijn bij de beoordeling van verkeersschuld alle gedragingen van de
verdachte relevant, met name de aard en de ernst hiervan, en alle overige
omstandigheden van het geval (zo levert een minderjarige bijzitter sneller
schuld op, terwijl een beetje te hard rijden minder snel schuld oplevert).
Definitie roekeloosheid
Wat is de definitie van roekeloosheid
De definitie van de wetgever is neergelegd in 5a, het verschil met de vorige
definitie is dat het moet gaan om een opzettelijke gedraging, en niet om zeer
aanmerkelijk onvoorzichtig gedrag. Roekeloosheid is nog steeds een vorm
Materieel Week 1 Culpa en Roekeloosheid 3
, van culpa, aan deze eisen moet voldaan worden. Als het gevolg niet intreedt,
vervolging naar art. 176, als het wel intreedt, in combinatie met art 6 volgens
art. 175.
De HR stelde dat roekeloosheid bestaat uit:
buitengewoon onvoorzichtig rijgedrag (hier gaat het om het zich buiten
het normale verkeer plaatsen, bijvoorbeeld vluchten voor de politie)
waardoor zeer ernstig gevaar ontstaat,
waarvan de verdachte zich bewust was of had moeten zijn
Waarom wordt roekeloosheid strikter toegepast door de Hoge Raad?
De Hoge Raad heeft het stricter willen maken dan de oude wetgever, om een
extra strafverhoging op basis van art. 175 lid 3 bovenop de strafverzwaring
van lid 2 (in het oude stelsel) te willen voorkomen. De wetgever vond dit te
strict, en heeft daarom art. 5a ingevoegd en een eigen strafeis voor
roekeloosheid ipv een strafverzwaring in art. 175 neergelegd. Toch is nu extra
opzet op de verkeersgedraging vereist door de wetgever.
Hoe verhoudt het Blackout-arrest zich tot roekeloosheid?
Het Blackout-arrest geldt ook voor roekeloosheid. In de wetsgeschiedenis is
hier ook onterecht uitgegaan van het vereiste van meerdere gedragingen
binnen art. 5a.
Artikelen
Wat zijn verschillende knelpunten die Blom ziet bij de nieuwe strafbepaling
van roekeloosheid?
Ten eerste is opzet op de verkeersgedraging moeilijk te bewijzen, waardoor
er een extra bewijsprobleem is ontstaan. Ten tweede is bij rijden onder
invloed nog steeds sprake van een mogelijke verdubbeling van de strafgrond
op grond van art. 175 lid 3. Ten slotte stelt Blom dat niet noodzakelijkerwijs
de nieuwe eis tot meer veroordelingen leidt, wat wel de bedoeling van de
wetgever was.
Materieel Week 1 Culpa en Roekeloosheid 4