Burgerlijk proces- en insolventierecht Week 1A
Literatuur: 1-11, 13-15, 20-22, 24-29, 31, 33-48, 50, 137, 145, 223, 227, 238-239
Aard en functie van het burgerlijk procesrecht
Het burgerlijk procesrecht is het geheel van rechtsregels, dat voor het burgerlijk proces geldt.
o spelregels van het burgerlijk geding
Het burgerlijk procesrecht heeft ten doel aan deze onzekerheid en strijd een einde te maken
door een vonnis van de rechter, dat partijen bindt
Dat de rechter nieuw recht vormt is vooral te zien bij constitutieve uitspraken, die een
nieuwe rechtstoestand doen intreden
Het burgerlijk procesrecht maakt deel uit van het privaatrecht, omdat het de regels bevat
voor de gedingvoering tussen partijen voor de burgerlijke rechter ter beslechting van onder
diens bevoegdheid vallende geschillen.
Materieel en formeel privaatrecht
burgerlijk recht aangeduid als materieel privaatrecht
burgerlijk procesrecht aangeduid als formeel privaatrecht
de materiële rechtsbetrekking tussen partijen vormt het voorwerp van het rechtsgeding, en
ondergaat tevens de invloed van dat geding
tot het burgerlijk procesrecht behoren de regels betreffende:
o de bevoegdheid van de rechterlijke macht in burgerlijke zaken
o de bevoegdheden van procespartijen, advocaten, deurwaarders arbiters en getuigen
in burgerlijke zaken
o de wijze van procederen in burgerlijke zaken
o het bewijs in burgerlijke zaken
o vonnissen en beschikkingen en de rechtsmiddelen, die tegen rechterlijke beslissingen
kunnen worden aangewend
o de tenuitvoerlegging van vonnissen en andere executoriale titels
o arbitrage
wetgeving, verdragen en EU-verordeningen
voor het burgerlijk procesrecht wordt Europees recht steeds belangrijker, omdat
rechtsverhoudingen vaker grensoverschrijdend zijn
,Wetsontwerpen en wette na 1838
In het kader van het programma Kwaliteit en Innovatie rechtspraak (KEI) zijn op 12 juli 2016
door de Eerste Kamer wetten in verband met vereenvoudiging en digitalisering van het
procesrecht aangenomen
Deze wetgeving voorziet in 5 belangrijke wijzigingen:
o De dagvaarding en het verzoekschrift worden samengevoegd tot één nieuwe
procesinleiding
o De verplichting tot betekening van een procesinleiding met tussenkomst van een
deurwaarder vervalt
o Er komen meer wettelijke termijnen voor processtappen
o Meer regie en maatwerk van de rechter
o Digitaal procederen
Hoofdbeginselen
Het burgerlijk procesrecht wordt slechts in beperkte mate beheerst door fundamentele
rechtsbeginselen, die in alle landen en alle tijden onder alle omstandigheden en voor alle
soorten procedures zouden gelden
Van fundamenteel belang mag worden geacht dat beide partijen een gelijkwaardige positie
in het geding innemen en gelijke kansen krijgen hun belangen te verdedigen
Enkele beginselen zijn in Grondwet erkend
Als hoofdbeginselen van zo fundamentele aard, dat bij het ontbreken daarvan een behoorlijk
civiel proces niet kan worden gevoerd of in gevaar wordt gebracht en de procedure niet ten
volle aan zijn doel kan beantwoorden, kunnen de volgende worden aangemerkt:
o Hoor en wederpartij
dit is in 6 EVRM en 19 Rv gewaarborgde recht omvat het recht van partijen
om kennis te nemen van, en zich te kunnen uitlaten over, alle gegevens en
bescheiden die in het geding zijn gebracht en waarop de rechter zich baseert
bij het doen van zijn uitspraak
Procespartijen nemen een gelijkwaardige positie in het proces in en worden
gelijk behandeld
Het ‘hoor en wederhoor’ brengt mee dat het de rechter verboden is kennis
te nemen van mondelinge of schriftelijke inlichtingen van één der partijen
zonder dat de wederpartij gelegenheid krijgt zich daarover uit te laten (12
RO)
De rechter mag evenmin gebruikmaken van informatie die hij tot zich heeft
genomen door te ‘googelen’, als hij partijen niet de gelegenheid heeft
gegeven kennis te nemen van die informatie en daarop desgewenst te
reageren. -> het beginsel geldt ook in verzoekschriftprocedures
, o Onpartijdigheid van de rechter
Een vereiste voor goede rechtspraak is dat de rechter onbevooroordeeld
tegenover de partijen en hun geschil staat
Zodra in een bepaald geval feiten/omstandigheden bestaan waardoor de
onpartijdigheid van een rechter in gevaar zou kunnen komen, kan die rechter
door een partij worden gewraakt en kan de rechter zelf verzoeken zich te
mogen verschonen (36-41 Rv)
Het beginsel van onpartijdigheid vloeit voort uit dat van de gelijke
behandeling van partijen in een proces
o Openbaarheid van behandeling en uitspraak
Openbaarheid van rechtspraak bedoelt een waarborg voor een onpartijdige
behandeling te zijn en heeft daarmee een preventieve werking
Met uitzondering van de gevallen bij de wet bepaald vinden de
rechtszittingen in het openbaar plaats en geschiedt de uitspraak van
vonnissen in het openbaar (121 GW, 4 en 5 RO, 27 en 28 Rv)
Dit geldt ook voor verzoekschriftprocedures en beschikkingen
Uitzonderingen staan in artikel 27 Rv
Een belangrijke element van de openbare behandeling van een zaak is dat
partijen in beginsel het recht hebben op mondelinge behandeling van hun
zaak (134 Rv)
o Motivering van de beslissing
Het motiveringsbeginsel hangt samen met en vloeit voort uit het beginsel
van openbaarheid van rechtspraak
Het heeft verschillende functies
De motivering geeft partijen inzicht in de door de rechter gevolgde
gedachtegang
Zij stelt partijen in staat te beslissen zich bij het vonnis neer te leggen
dan wel een rechtsmiddel daartegen in te stellen
Zij dient een waarborg voor deugdelijke rechtspraak
o Hierdoor wordt de kwaliteit van de rechtspraak bevorderd
o Motivering dient niet alleen belang van partijen, maar ook
het algemene belang
hoewel het vonnis alleen de partijen bindt, heeft het daarnaast een
precedentwerking