Prutsenderwijs duurzaam presteren
Over het wat, waarom en hoe
Egbert Dommerholt
Hoofdstuk 1: Duurzame ontwikkeling, waar hebben we het over?
1.1 Afbakening
Duurzame economische groei: structurele (meerjarige of langdurige) economische groei
Tegenpool: conjuncturele groei
Duurzaamheid Aquirre:
Betrekking tot de relatie tussen de mens en zijn natuurlijke omgeving
Een milieu-activistische ideologie of evaluatiecriterium voor projecten
Duurzaamheid is oxymoron:
Duurzaam: betrekking op de morele verplichting voor de zorg voor de natuurlijke
omgeving
Ontwikkeling: betrekking op economische groei, die extractief, vervuilend en dus
conflicterend is met het zorgprincipe
Duurzame ontwikkeling Brundtland Commissie: bestrijden van armoede om zodoende de
natuurlijke leefomgeving in wat wij ontwikkelingslanden zijn gaan noemen, zoveel mogelijk te
beschermen
Gaat verder dan alleen economische behoeftebevrediging, want ook bevrediging van
sociale en ecologische behoeften
Intergenerationele component: focus op de spanning tussen bevrediging van
economische, sociale en ecologische behoeften van de huidige generatie en toekomstige
generaties
Intragenerationele component: richt zich op de spanning tussen sociale, ecologische en
economische behoeftebevrediging tussen groepen mensen op een bepaald moment in de
tijd
Met andere woorden:
Duurzame ontwikkeling gaat over de spanning tussen het ‘daar’ en ‘hier’ (intragenerationeel)
en het ‘nu’ en ‘in de toekomst’ (intergenerationeel)
Spanning tussen ‘hier’ en ‘daar’:
Hier: een groot beslag op een eindige hoeveelheid middelen
Daar: een gebrek aan middelen kan ontstaan
Spanning tussen ‘nu’ en ‘in de toekomst’:
1
, Behoeften van huidige generatie zijn bekend, toekomst is onbekend
Duurzame ontwikkeling Reinhardt: uitruil tussen door de mens geproduceerde
productiemiddelen en natuurlijke grond- en hulpstoffen is mogelijk
Met andere woorden: een verlies aan natuurlijke grond- en hulpstoffen kan worden
gecompenseerd door een toename van technologische kennis of investeringsgoederen
1.2 Principes
Drietal principes, ook wel People Planet Prosperity
1. Ecologische principe
o Stelt de kwetsbaarheid en beschermwaardigheid van natuurlijke hulpbronnen,
ecosystemen en biodiversiteit centraal
2. Sociale principe
o Iedereen hoort eerlijk behandeld te worden
o Iedereen: huidige als toekomstige generatie, onafhankelijk van afkomst of talent
3. Economisch principe
o Iedereen heeft het recht om minimaal in zijn of haar levensbehoeften kan voorzien en
een menswaardig bestaan kan opbouwen
People Planet Profit = business-variant van duurzame ontwikkeling, namelijk duurzaam
ondernemen
1.3 Club van Rome
Club van Rome: opgericht door een groep wetenschappers die bezorgd waren over de
toekomst van de wereld
Wiskundig model 5 variabelen: industrialisatie, bevolkingsgroei, voedselproductie,
natuurlijke hulpbronnen & vervuiling
Uitkomst Club van Rome: op indringende wijze werd er gewezen op de eindigheid van de
natuurlijke hulpbronnen, de illusie van oneindige hulpbronnen werd beëindigd
1.4 Hou het Klein
Ernst Friederich Schumacher: maakte zich zorgen over de snelle economische groei – in
met name – de Westerse wereld
o ‘Snelle economische groei veroorzaakt vernietiging van het sociale en natuurlijke
kapitaal, waardoor toekomstige inkomsten onder druk komen te staan’
o Van product-georiënteerde economie naar een mens-georiënteerde economie
1.5 United Nations Earth Summits
2
,Stockholm Conferentie: keerpunt in de ontwikkeling van het internationale milieubeleid
Stockholm Verklaring: eerste document waarin expliciet het recht op een gezonde
leefomgeving wordt erkend en waarin verder de beschermwaardigheid van diersoorten en
hun natuurlijke habitat wordt benadrukt
United Nations Environment Programme: milieu-autoriteit van de Verenigde Naties, die de
mondiale milieuagenda bepaalt en de uitvoering daarvan ondersteunt
United Nations Conference on Environment and Development milieu- en
ontwikkelingsgerichte agenda en resulteerde onder andere in:
o ‘Rio Declaratie’: geven richting aan de mondiale duurzame ontwikkeling
o ‘Agenda 21’: een internationaal actieplan voor het bereiken van duurzame
ontwikkeling in de 21e eeuw
o Twee juridisch bindende conventies:
UN Convention on Biological Diversity (CBD)
UN Framework Convention on Climate Change (UNFCCC)
o Statement of Forest Principles (SFP): verklaring voor het behoud van de bossen
o Duurzame ontwikkeling is in een stroomversnelling terecht gekomen
United Nations Conference on Environment and Development: ook wel Rio de Janeiro
Earth Summit genoemd
Kyoto Protocol: opwarming van de aarde beperken
o Resulteerde in een juridisch bindende vermindering van broeikassen van 6-8% ten
opzichte van de emissieniveaus van 1990, te realiseren tussen 2008-2012
Klimaatakkoord Parijs: de stijging van de temperatuur deze eeuw in ieder geval onder de 2
graden Celsius te houden
1.6 Substainable Development Goals (SDGs)
SDG Akkoord: ondertekend door 193 regeringsleiders van de lidstaten van de Verenigde
Naties, over duurzame ontwikkelingsdoelen
Subdoelen: naast de SDGs ook een internationaal systeem van indicatoren om te meten
hoe de agenda vordert en hoe het gaat met de 169 subdoelen
1.7 Conclusies
Meest geaccepteerde definitie duurzame ontwikkeling: ‘’A development which meets the
needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own
needs’’ - Brundtland Commissie
Abstract concept: behoeft een concrete vertaling naar relevante geografische (mondiaal,
landelijk, regionaal, lokaal, etc.) niveaus en sectoren van economische bedrijvigheid (d.w.z.
grote en kleine bedrijven, bedrijfstakken etc.)
3
, Hoofdstuk 2: Duurzaam ondernemen en zo
2.1 Duurzaam Ondernemen (DO)
Duurzaam concurrentie voordeel: wanneer een bedrijf een unieke (financiële)
waardecreërende strategie heeft ontwikkeld een strategie die niet al door een bestaande
concurrent is geïmplementeerd en die ook niet door een potentiële concurrent gekopieerd
kan worden
Houdbaar: ook wel duurzaam
Twee soorten duurzaam ondernemen:
1. Zwak duurzaam ondernemen
Een ontwikkeling waarbij het totaal van door bedrijven gecreëerde sociale,
ecologische en economische waarde constant blijft
Dus: verlies aan ecologische waarde kan worden gecompenseerd door
sociale en/of economische waardecreatie
2. Sterk duurzaam ondernemen
Fysieke bescherming van het natuurlijke of ecologische kapitaal staat centraal
Dus: verlies aan ecologische waarde kan per definitie niet gecompenseerd
worden door toename van sociale en/of economische waarde
Voorwaardelijk karakter: bijdragen aan een betere samenleving is prima, zolang dat niet
conflicteert met bedrijfsdoelen
Duurzaam ondernemen volgens RobecoSAM, KvK en Technischwerken.nl: concept dat
veerkracht uitstraalt en het creëren van aandeelhouderswaarde vooropstelt
Niet ethisch ondernemen: bedrijf maakt zich schuldig aan ethisch controversiele issues,
zoals de productie en distributie van alcoholische dranken, tabakswaren, wapens voor
militairen en burgers, kernenergie, ‘adult entertainment’ en de gokindustrie
Bedrijf kan dus wel duurzaam zijn als het gaat om sociale, economische en
ecologische waardecreatie, maar niet duurzaam als het op ethiek aankomt
Kernenergie:
Niet ethisch: het afval blijft duizenden jaren radioactief en het restproduct plutonium
kan worden gebruikt voor de productie van atoomwapens
Schone energiebron en dus duurzaam: uitstoot van broeikasgassen is nihil en
kernenergie draagt dus niet bij aan het opwarmen van de aarde
2.2 Bottom-of-the-pyramid (BoP)
Bottom-of-the-pyramid: armste en tevens grootste socio-economische groep mensen
wereldwijd
4
