Samenvatting van het boek Kompas: Licht verstandelijke beperking. Hoofdstuk 6 t/m 10 is samengevat. Dit boek wordt gebruikt tijdens de minor jeugdzorg voor het tentamen complexe opvoedsituaties.
Opvoedvaardigheden
Voor het opvoeden van een kind heeft een ouder opvoedvaardigheden nodig. De LVB is niet alleen
van invloed op de ontwikkelingstaken van een kind en een adolescent, maar ook op de
opvoedvaardigheden van de ouder. Beperking van de empathische mogelijkheden betekent
bijvoorbeeld dat de ouder met een LVB zich minder gemakkelijk kan inleven in het kind. Ouders
met een beperking kunnen met de juiste ondersteuning wel opvoedvaardigheden leren.
De kwaliteit van de opvoeding hangt niet alleen af van de opvoedingskwaliteiten van de ouder,
maar ook van de kwaliteiten en kenmerken van het kind. Daarnaast zijn de mogelijkheden en
beperkingen van de omgeving van invloed. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen
beschermende factoren en risicofactoren die van invloed zijn op het ouderschap en de opvoeding.
Het balansmodel is een hulpmiddel om die factoren in beeld te brengen.
Beschermende factoren en risicofactoren
Beschermende factoren helpen de ouder en maken dat deze de opvoeding beter aankan, kortom
meer draagkracht heeft. Risicofactoren maken juist dat de taak van opvoeden waar je als ouder
voor staat zwaarder wordt, de draagkracht neemt af.
Beschermende factoren bij ouders met een beperking zijn:
Bereidheid om hulp te vragen en adviezen te accepteren
Aanwezigheid van een ondersteunend netwerk
Goede professionele hulpverlening
Aanwezigheid van een partner zonder beperking
Ontbreken van financiële problemen
Risicofactoren zijn:
Ontbreken van sociale steun
In isolement verkeren
Geen steun vragen en adviezen niet accepteren
Financiële problemen
Laag IQ
Belangrijker dan het lage IQ is het vermogen tot aanpassing. Dat vermogen hangt vooral af van de
emotionele ontwikkeling, de sociale vaardigheden, de gezondheid en de sociale context van de
ouder. Ook speelt mee in hoeverre de ouders bereid zijn om te leren. Is iemand zich bewust van
zijn beperking, dan zal hij ook gemakkelijker openstaan voor hulp. Belangrijk is dus dat ouders
openstaan voor hulpverlening, maar ook dat de hulpverlening goed op hen is toegesneden en past
bij de manier waarop ouders met een LVB leren. Tussen leerbaarheid en IQ is geen verband
gevonden. Wel is bekend dat mensen met een LVB meer tijd en oefening nodig hebben om te
kunnen leren. Een andere belangrijke factor bij opvoeding is het gezin waaruit de ouder zelf komt.
Balansmodel
Eigenschappen of factoren die ertoe bijdragen dat de opvoeding gunstiger verloopt worden
beschermende factoren genoemd. Eigenschappen of factoren die de opvoeding juist bedreigen
worden risicofactoren genoemd. Deze factoren kunnen zich op verschillende niveaus voordoen. Het
kan gaan om ouder-, kind- of gezinsfactoren, dat zijn factoren op microniveau. Het kan gaan over
1
, sociale of buurtfactoren, dit zijn factoren op mesoniveau. Op macroniveau spelen maatschappelijke
factoren een rol.
Ondersteunen van ouders met een LVB bij het opvoeden: onderzoek wat werkt?
Vragen en accepteren van ondersteuning: Uit dit onderzoek blijkt dat ouders sneller om
hulp vragen als de relatie met hun begeleider goed is en als begeleiders geloven dat ouders
hun opvoedingsvaardigheden kunnen verbeteren.
Effectieve opvoedondersteuning: De meeste opvoedprogramma’s zijn gericht op het
aanleren van vaardigheden, maar er is weinig bekend of ouders met een LVB kunnen leren
om sensitiever en responsiever te zijn in de interactie met hun kinderen. Voor dit
onderzoek bestaat een effectieve Video-Feedback Intervention, die volledig is aangepast
aan de leerbehoeften van ouders met LVB: Video-Feedback Intervention for Positive
Parenting for parents with Learning Difficulties (VIPP-LD). Dit is een korte videobehandeling
waarbij ouders leren vanuit het perspectief van hun kind naar (opvoedings)situaties te
kijken en door middel van positieve feedback (met behulp van de video) proberen de
interacties met hun kind prettiger te laten verlopen.
Steunend netwerk: Het laatste onderzoek wijst uit dat de kansen om in de opvoeding het
netwerk meer bij de ouders te betrekken, in de volgende interventies liggen:
- Met de ouder onderzoeken wie tot hun netwerk behoort, met aandacht voor het feit dat
netwerk meer kan zijn dan alleen familie
- Met netwerkleden in gesprek gaan over de ondersteuning die zij al bieden, welke
ondersteuning nodig is en vragen wat zij daarin nog meer kunnen doen
- Het netwerk blijven informeren, o.a. over de betekenis van een LVB voor het dagelijks
functioneren
Hoofdstuk 7: Stoornissen en een LVB
Bijna 50% van de jongeren met een LVB vertoont ernstige emotionele en gedragsproblemen.
Risicofactoren
Kinderen, jongeren en volwassenen met een LVB hebben vaker gedragsproblemen en
psychiatrische stoornissen dan hun normaal begaafde leeftijdsgenoten. De oorzaak daarvan kan
gelegen zijn in biologische factoren en psychosociale factoren. Risicofactoren voor het ontwikkelen
van gedragsproblematiek zijn bijvoorbeeld moeite hebben met het aanpassen in verschillende
situaties, moeilijk kunnen omgaan met stress en ongunstige omgevingsfactoren. Aangenomen
wordt dat een LVB en psychische en gedragsproblemen met elkaar verband houden, maar hiervoor
bestaat geen stevig onderbouwend theoretisch model.
Bij mensen met een LVB worden de volgende factoren vaker gezien:
Eerdere psychiatrische problemen
(Chronische) Lichamelijke aandoening
School-leerproblemen
Stressvolle levensgebeurtenissen
Ouders met psychiatrische problematiek
Vaders met delinquent gedrag
Disfunctioneren van het gezin
Eenouderschap of echtscheiding
Lage sociaal economische status, laag inkomen of lage opleiding van de ouders
Jongens hebben een groter risico op gedragsstoornissen, meisjes lopen meer kans op emotionele
problemen.
Afbakening van gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen
Gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen zijn niet heel scherp van elkaar af te bakenen.
Voor het vaststellen van een psychiatrische stoornis wordt gebruik gemaakt van criteria in de DSM
5. Iemand kan ernstige gedragsproblemen laten zien zonder dat er sprake is van een
psychiatrische stoornis, of andersom. Bij kinderen met een LVB komen drie tot vier keer vaker
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Melissaritsema. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
