Pathologie
Endocrinologie
Herziening van het endocriene systeem
De belangrijkste endocriene klieren zijn verspreid over het lichaam en omvatten de hypothalamus,
slijmachtige klier (hypophysis), pijnappelklier, twee bijnieren, schildklier, vier bijschildklieren,
endocriene deel van de alvleesklier, gonaden en de thymus. Endocriene klieren scheiden hormonen
direct in het bloed af, in tegenstelling tot exocriene klieren waarbij de afscheiding in kanalen terecht
komt.
Classificatie per bron
• Hypothalamus
o Vrijgeven en remmen van hormonen
o Antidiureticum hormoon (ADH-vasopressine)
• Oxytocine
o Zowel ADH als oxytocine worden geproduceerd in de hypothalamus, en vervoerd
naar de neurohypophysis (posterior hypofyse) waar ze worden opgeslagen en
vrijgegeven op de juiste stimulans
• Hypofyse
o Groeihormoon (GH)
o Prolactine
o FSH = follikel stimulerend hormoon
o LH = luteïniserend hormoon
o TSH = schildklier stimulerend hormoon
o ACTH = adrenocorticotroop hormoon
• Thymus
o Thymosin
o Thympoietin
• Schildklier
o Schildklierhormoon
o Calcitonin
• Bijschildklier
o Bijschildklier hormoon
• Bijnierschors
o Mineralocorticoïden
o Glucocorticoïden
o Gonadocorticoids
• Bijniermerg
o Adrenaline
o Noradrenaline
• Alvleesklier
o Insuline
o Glucagon
o Somatostatin
• Pijnappelklier
o Melatonine
• Eierstokken
, o Oestrogeen
o Progesteron
• Testis
o Testosteron
Indeling door chemische structuur:
• Steroïde
o Zijn lipiden, in de cel en nucleus handelen ze direct in de kern om deel te nemen in
transcriptie (boodschapper RNA)
• Niet-steroïde
o Behoefte aan een tweede boodschapper-systeem om eindelijk de vorming van
mRNA te activeren
Na afgifte van een endocriene klier, gaan de hormonen naar cellen in andere klieren of weefsels. Na
het handelen op specifieke receptoren op of in de doelcellen, worden de hormonen omgezet of
geïnactiveerd door de doelweefsels of uitgescheden door de nieren om te voorkomen dat er teveel
hoeveelheid in het lichaam achterblijft.
ADH (vasopressine) = anti diuretisch hormoon, remt de urine afgifte
• Diabetische insipidus
o Veel plassen
• Polyurie (veel verdunde urine)
• Dorst en uitdroging
Endocriene organen
Hormonen hebben vele en diverse effecten
Belangrijkste processen:
• Reproductie
• Groei en ontwikkeling
• Behoud balans elektrolyten, water en nutriënten
• Cellulaire metabolisme en energie
• Mobiliseren immuunsysteem
,Endocriene organen
• Hypothalamus
o Controle centrum
• Hypophyse
o Belangrijke endocriene (controle) klier
• Perifere endocriene klieren
o Productie hormonen
• Doel organen
o Beoogde effect (+feed-back loop)
Stoornissen in het endocriene systeem
Teveel: overproductie hormoon
Tekort: te weinig productie of doelcellen verminderd of ongevoelig
Effecten reflecteren functie van hormonen
• Oorzaken bijvoorbeeld:
o Goedaardige tumor
o Adenomen = product producerend tumor
o Genetisch defect → geeft resistentie op het toegediende hormoon
o Auto-immuun
o Infectie
o Vasculaire aandoeningen
• Oorzaken kan liggen in:
o Hypothalamus
o Hypofyse
o Hormoonklier
o Doelcellen
Onderzoek
1. Bloedonderzoek om het serum te controleren
2. Hormoonspiegels controleren door middel van radium immuun chemische methoden
3. 24 uur urine test om het niveau van de hormonen vast te stellen
4. Stimulatie- of onderdrukkingstest om hyperfunctie of hypofunctie van de klier te bevestigen
5. Scans, echo, MRI voor lokalisatie van eventuele laesie
6. BioPsie om de kwaadaardigheid vast te stellen
Behandeling → algemeen
Bv:
1. Hormoon substitutie therapie (insuline)
2. Adenoom chirurgie/bestraling
, Hypofyse
• Hypothalamus
o Produceert releasing and inhibiting hormonen
• Adenohypofyse
o GH, TSH, ACTH, FSH, LH, PRL
• Neurohypofyse
o ADH en Oxyticine
Aandoeningen
• Vaak adenomen → meer hormonen
o Effecten van massawerking
▪ Hoge intracraniële druk
• Toenemende hoofdpijn
• Epileptische aanvallen
• Slaperigheid
▪ Druk op chiasma opticum
o Effecten op hormonen
▪ Overproductie 1 (soms meer hormonen)
▪ Door verdrukking verminderde productie andere hormonen
Gevolgen hypofyse aandoeningen → groei hormoon
• Anabool hormoon
• Heeft effect op alle cellen
o Cel deling en groei
o O.a. epifysair schijven
o Eiwit synthese
• Te kort:
o Dwerggroei
▪ Proportioneel
▪ Normale intelligentie
▪ Normale lichaamsverhoudingen
▪ Vertraagde skelet volgroeiing en puberteit
• Overschot:
o Gigantisme
▪ Ontstaan in de jeugd
▪ Reuzengroei
o Acromegaly
▪ Ontstaan op latere leeftijd
▪ Breder en zwaardere botten
• Grotere handen en voeten
• Dikkere schedel
• Veranderingen in de gelaatstreken
▪ Groei weke delen
▪ Zenuwbeknelling
▪ (osteo)arthritis
▪ Carpaal tunnel syndroom door overgroei van botten en kraakbeen
o Diabetes
o Hypertensie
o Cardiovasculaire aandoeningen