Dit is een complete samenvatting van het boek Diagnostische cyclus van de Bruyn. De volledige diagnostische cyclus staat hierin uitgelegd. Samen met de samenvatting van Tak is dit een volledig overzicht van de literatuur die je moet kennen voor het tentamen.
1. Inleiding 15 t/m 20
zondag 23 augustus 2020
17:44
Doelstelling van dit boek
In de klinische psychodiagnostiek wordt informatie verzameld over de cliënt en diens omgeving met
het oog op het ontwerpen van de meest adequate aanpak van de problemen die door cliënt zelf of
door diens omgeving zijn gesignaleerd. Diagnostiek neemt een belangrijke plaats in binnen de
hulpverlening, hetzij als het ware "ingebouwd" in het proces van interventie. Diagnostiek is te
beschrijven als een zoek- en beslissingsproces dat in dialoog met de cliënt en diens omgeving wordt
uitgevoerd.
Doelen van het boek:
Didactisch: bieden van leidraad aan de hand waarvan academisch gevormde docenten hun
studenten kunnen scholen in diagnostische besluitvorming
Praktiserende diagnosticus voorlichten over wijze waarop momenteel aankomende collega's
opgeleid worden
Praktiserende diagnosticus een hulpmiddel te verschaffen dat ingezet kan worden om kwaliteit
van diagnostische besluitvorming in eigen werkkring door te lichten en eventueel aan te passen
Noodzaak van opleiding
Traditioneel:
In het verleden is de nadruk in opleiding vooral gelegd op het aanbrengen van kennis over en
vaardigheid in het afnemen van tests en op het interpreteren van testresultaten. Aan het scholen van
studenten in de systematiek van het diagnostisch beslissingsproces werd weinig aandacht besteed.
Hierdoor ontstond de situatie dat de diagnosticus in geval van complexe beslissingen veelal een
beroep bleef doen op eigen ervaring en intuïtie.
Ongewapend oordeel (klinisch oordeel) = diagnosticus spreekt oordelen uit zonder expliciet een
beroep te doen op methodologische principes of systematische procedures die kunnen voorkomen
dat er fouten en onterechte vertekeningen in het oordeel optreden - beslissen op basis van eigen
ervaring en intuïtie
De noodzaak van opleiding in diagnostische besluitvorming dringt zich op vanuit de resultaten van
ten minste 3 ontwikkelingen in het gedragsonderzoek die belangrijk zijn voor diagnostiek:
Onderzoek naar kwaliteit van het ongewapende oordeel:
Het ongewapend oordeel leidt in tal van beslissingssituaties tot tekorten en vertekeningen. In
complexe beslissingssituaties gaat het niet louter om een enkelvoudig oordeel, maar om het
exploreren van een probleem en om de afweging van verschillende soorten informatie
(levensgebeurtenissen, rapportcijfers, gezinssamenstelling, testresultaten) afkomstig uit
verschillende bronnen (kind, ouders, arts, leerkracht).
Ontwikkelingen in de besliskunde: Voor dergelijke beslissingsprocessen zijn in besliskunde
gaandeweg procedures ontwikkeld die gebruiker in staat stellen op rationeel verantwoorde
wijze beslissingen te nemen.
Ontwikkelen van prescriptieve kaders ten behoeve van professionele diagnostiek:
Diagnosticus heeft behoefte aan een professioneel hanteerbaar kader of model voor
diagnostische besluitvorming waarin eigen identiteit van beroepsactiviteit tot uitdrukking
komt. Opleiding in diagnostische besluitvorming eist dat er een duidelijke visie bestaat op
wat wel en wat niet voldoet aan de eisen die aan een verantwoorde diagnostiek gesteld
worden. Zo'n visie wordt geconcretiseerd in opstellen van prescriptief kader of model. Dit
laat toe heuristische procedures te ontwerpen die aan het diagnostisch proces in de praktijk
, sturing geven. Kennis en vaardigheden op het gebied van diagnostische instrumenten en
beslissingsprocedures moeten in dit raamwerk worden ingepast. Scholing in prescriptieve
diagnostische denkkaders is een van de basisingrediënten in een opleiding tot diagnosticus.
Pretenties en beperkingen
De pretentie van deze handleiding is te laten zien dat diagnostische besluitvorming in de praktijk op
een wetenschappelijk-professioneel verantwoorde wijze kan worden doorlopen.
De diagnosticus is afhankelijk van de kwaliteit van de hulpmiddelen die hem bij het beoefenen van
zijn vak ten dienste staan. Deze hulpmiddelen zijn: inhoudelijke theorieën over het ontstaan en in
stand blijven van probleemgedrag, kennis van normale en afwijkende ontwikkelingspatronen,
instrumenten en technieken om gedragsverschijnselen in kaart te brengen en statistische en
psychometrische technieken om gegevens te verwerken.
Wetenschappelijk gezien maakt diagnostiek deel uit van gedragswetenschap. De voorraad harde
cumulatieve kennis is nog beperkt.
Gedisciplineerde vakbeoefening = handelen van diagnosticus verloopt volgens regels die door hem
zelf geëxpliciteerd kunnen worden. Hierdoor wordt het handelen transparant en kan het in principe
aan toetsing door hem of door anderen worden onderworpen. Dit is empirisch-analytisch:
zorgvuldigheid zonder afbreuk te doen aan inventiviteit en creativiteit. In principe is iedere theorie
die leidt tot controleerbare voorspellingen acceptabel en is elk instrument dat tot beslissingswinst
leidt inzetbaar.
De handleiding levert geen pasklare antwoorden, maar voorbeelden van verantwoord geachte
pogingen om een diagnostisch beslissingsprobleem op te lossen. De pretentie is dat de basisprincipes
van prescriptieve diagnostiek op het niveau van het diagnostisch redeneren en beslissen duidelijk
worden gemaakt.
Het prescriptieve model dat ten grondslag ligt aan deze handleiding, is de diagnostische cyclus. De
diagnostische cyclus is slechts een variant binnen een ruimere familie van prescriptieve modellen die
aansluiten bij een empirisch-analytische aanpak.
,2. Uitgangspunten 21 t/m 30
zondag 23 augustus 2020
18:49
Wetenschappelijke diagnostiek (algemene wetenschappelijke
uitgangspunt)
Wetenschappelijke diagnostiek = wanneer de algemene menselijke grondstructuur van het
probleemoplossend omgaan met persoonlijkheids- en gedragsproblemen ondersteund wordt met
wetenschappelijk-empirische kennis. Het specifieke van empirische benadering is dat
veronderstellingen over de werkelijkheid aan feiten (resultaten van onderzoek) worden getoetst op
een wijze die in principe ook door andere onderzoekers herhaalbaar is.
De diagnosticus die bereid is op zijn uitspraak een weddenschap af te sluiten, bedrijft empirisch-
wetenschappelijke diagnostiek. In professionele diagnostiek is de algemene wetenschappelijke eis
van transparantie van gevolgde argumentatie en procedure van toepassing.
Van Striens notie van verwetenschappelijking van diagnostische praktijk: diagnosticus is
wetenschappelijker naarmate hij:
Explicieter werkt met theorieën en verschillende theorieniveaus duidelijker met elkaar in
verband brengt
Er zich bewust rekenschap van geeft in welke gevallen hij wel en niet voor een bepaalde theorie
kiest
Duidelijker de denkstappen vastlegt die geleid hebben tot het advies
Onderzoek doet naar de waarde van theorieën voor de problemen waar ze betrekking op hebben
en naar het effect van ingrepen
Resultaten van het eigen werk uitwisselt met collega's
De wetenschappelijke kwaliteit van diagnostiek laat zich afmeten naar de doorzichtigheid en
zorgvuldigheid van empirische toetsing in elk van de onderscheiden stappen. Op deze wijze houden
we de foutenbronnen in het diagnostisch oordelen en redeneren zo goed mogelijk onder controle.
Verschillende foutenbronnen
Vanaf de eerste ontmoeting met de cliënt begint voor de diagnosticus een complex proces van
verzamelen, interpreteren en afwegen van informatie met het oog op het nemen van de beslissing of
er iets, en zo ja wat, gedaan kan worden ten aanzien van de klacht van cliënt.
De theoretische, methodologische, instrumentele en ervaringskennis van diagnosticus fungeren
meestal als inspiratiebron voor diens denkproces, slechts zelden als leveranciers voor een kant-en-
klare oplossing. Formeler uitgedrukt: de alledaagse diagnostische situatie is doorgaans te typeren als
een voorbeeld van een slecht gedefinieerd beslissingsprobleem. In professionele diagnostiek is
oordelen en beslissen in onzekerheid typerend. Onderzoek naar kwaliteit van menselijk oordelen en
beslissen in onzekerheid leveren dan ook waardevolle informatie op voor diagnosticus. Bronnen die
belang van dit onderzoek voor diagnostische praktijk illustreren:
Onderzoek naar wijze waarop mensen met kansen en waarschijnlijkheden omgaan
Onderzoek naar vuistregels en heuristieken die mensen doorgaans geneigd zijn te
volgen
Onderzoek naar kwaliteit van professionele diagnostiek
Een substantieel deel van het werk van diagnosticus bestaat uit het schatten, afwegen en herzien van
kansen. Het is niet uitzonderlijk dat diagnosticus kansen subjectief moet inschatten. Uit onderzoek
blijkt dat mensen slecht zijn in het schatten, afwegen en herzien van kansen. In het dagelijkse
oordelen en redeneren wordt niet strikt logisch-statistisch met kansen omgesprongen.
, Onderzoek naar oorzaken van deze afwijkingen resulteerde in het blootleggen van cognitieve
vuistregels en heuristieken die in tal van probleemsituaties in het dagelijks leven adequaat zijn, maar
tot vertekening leiden bij kansschattingen in een gecontroleerde laboratoriumomgeving.
Vuistregels en heuristieken = zoekstrategieën die tot oplossingen kúnnen leiden
Beschikbaarheidsheuristiek = mensen hebben neiging de kans op het optreden van een
verschijnsel hoger in te schatten naarmate zij met minder moeite voorbeelden van het
verschijnsel voor de geest kunnen halen
Mensen hebben de neiging vooral informatie op te zoeken die de eigen opvatting ondersteunt.
Dit kan er in het gegeven voorbeeld toe leiden dat informatie wordt opgezocht ter ondersteuning
van de eerste mogelijkheid die mede op grond van beschikbaarheidsheuristiek als belangrijkste
naar voren kwam.
Kwaliteit van professionele oordeel in klinische beslissingssituaties laat dikwijls te wensen over.
Fouten en vertekeningen blijken bij professionele diagnosticus in elke fase van diagnostische
besluitvorming voor te komen. Dit gegeven moet diagnostici ertoe aanzetten de kwaliteit van eigen
besluitvorming kritisch te evalueren en waar nodig te verbeteren.
Besliskundige ondersteuning
Het beslissingsprobleem is zo te beschrijven als een keuzeprobleem waarbij verschillende opties
verschillende consequenties kunnen hebben met betrekking tot het doel. De kansen die de beslisser
inschat, hebben niet zozeer te maken met toevalsberekening, maar met mogelijkheid dat gegeven
een bepaalde situatie, bepaalde positieve of negatieve gevolgen optreden. Daarbij kan de beslisser
formeel gezien de logica van kansberekening volgen om verwachte uitkomst van verschillende opties
vast te stellen.
Descriptieve beslissingstheorie = beschrijvend en verklaren --> hoe het oordelen en beslissen
verloopt
Normatieve beslissingstheorie = schrijft ook voor hoe beslisser formeel te werk moet gaan op basis
van een aantal rationele axioma's - verzameling van modellen en procedures die aangeven hoe
beslisser in verschillende stappen van beslissingsproces het best kan handelen met het oog op te
bereiken doel - tak van methodologie die zich bezighoudt met funderen, formuleren en onderzoeken
van diagnostische regels en procedures
Het diagnostisch beslissingsproces is te analyseren als een proces waarin opties en consequenties
geformuleerd en geëvalueerd worden.
Prescriptieve diagnostiek
Waarom prescriptieve i.p.v. normatieve diagnostiek voor deze handleiding?:
Implementeren van strikt normatief (algoritmisch) model van diagnostisch proces in praktijk is
nagenoeg onmogelijk --> we moeten genoegen nemen met 'moderately normative models' =
vuistregels en procedures die heuristisch zijn in de zin dat ze de kans op het nemen van juiste
beslissingen verhogen.
'normatief' wordt in besliskunde eveneens in algoritmische zin gebruikt
Term prescriptief wordt gebruikt voor beslissingsondersteuning in complexe, naturalistische
situaties. Deze situaties zijn niet te reduceren tot het ideaaltypische formele beslissingsprobleem
dat met de traditioneel normatieve modellen kan worden aangepakt.
Het specifieke van prescriptieve diagnostiek is dat de fundering van spelregels gezocht wordt in het
analyseren en blootleggen van grondkenmerken van professionele diagnostisch proces. Prescriptieve
studies houden zich bezig met de vraag hoe diagnosticus het best het diagnostisch proces vorm kan
geven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper franceswalta. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,69. Je zit daarna nergens aan vast.
