Max Havelaar - Multatuli (1860)
Wie is de verteller in deze hoofdstukken?
In de eerste drie hoofdstukken in Droogstoppel aan het woord.
Van welk type verteller is sprake?
Er is sprake van een vertellend ik-perspectief, omdat Batavus Droogstoppel
schrijft over zichzelf, gericht naar iemand anders schrijft en niet in het ‘nu’ schrijft. Aan
de allereerste regel van het boek, “Ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht
No. 37.” is al te zien dat Droogstoppel over zichzelf schrijft. Dat het gericht is naar een
ander, namelijk ‘de lezer’, is te zien aan de tweede zin, namelijk: “Het is myn gewoonte
niet, romans te schryven, of zulke dingen, en heeft dan ook lang geduurd, voor ik ertoe
overging een paar riem papier extra te bestellen, en het werk aan te vangen, dat gy, lieve
lezer, zooeven in de hand hebt genomen, en dat ge lezen moet, als ge makelaar in koffi zyt
of iets anders zyt. ” Dat Droogstoppel niet in het absolute heden schrijft is omdat hij
terugblikt naar zowel recente als niet-recente gebeurtenissen, omdat dat bijdraagt aan
de aanleiding tot het schrijven van de roman, wat Droogstoppel probeert uit te leggen.
Daarnaast is Batavus Droogstoppel een auctoriële verteller, omdat hij meer weet van de
personages en alwetend is.
De schrijfstijl in de eerste vier hoofdstukken past bij de verteller.
De schrijfstijl van Batavus Droogstoppel past bij hem, omdat zijn karakter er heel
sterk uit blijkt. Hij vertelt over zijn opvattingen, die allemaal neerkomen op dat hij weinig
bezig is met ethiek, maar eerder met zichzelf en zijn portemonnee. Hij houdt niet van
poëzie of romans, omdat er leugens in staan, en als iemand die gered wordt uit het
water de helft van zijn geld moet geven uit blijk van dank, dan is dat ook allemaal slechte
zaak, want dan ben je na twee keer de gracht in waaien straatarm. En vanuit dit
perspectief bekijkt hij alles, wat veel zegt over zijn normen en waarden en zijn
persoonlijkheid.
Waaruit blijkt dat Droogstoppel een echte zakenman is?
Droogstoppel is bijna constant geneigd om zijn bedrijf en adres te noemen, zo
even tussen de regels door. Een voorbeeld hiervan is “Daar is by-voorbeeld Lukas, onze
pakhuisknecht, die reeds by den vader van Last & Co. heeft gewerkt --- de firma was toen
Last & Meyer, maar de Meyers zijn eruit --- dàt was dan toch wel een deugdzaam man.”
Of hier: “Toen ik trouwde, waren wy op ‘t kantoor van myn schoonvader --- Last & Co. ---
met ons dertienen, en er ging wat om!” Kortom, hij herhaalt steeds zijn zaak en adres en
de goedlopendheid ervan. Daarnaast nog is hij bang om smet op zijn naam te krijgen, ten
koste van een ander. Dit bleek wel uit de ontmoeting met Sjaalman, die een oude
schoolvriend is. “Ik maakte mijn knoop los, groette heel beleefd --- want beleefd ben ik
altyd . . . . en ging de Kapelsteeg in, wat ik anders nooit doe, omdat het niet fatsoenlyk is, en
fatsoen gaat mij boven alles. Ik hoop dat niemand het gezien heeft.” Droogstoppel wimpelt
Sjaalman hier eigenlijk een beetje af, omdat hij bang is om met zo’n figuur gezien te
worden. Hij hoopt dat niemand hem heeft gezien, uit angst dat het zijn reputatie
schaadt.
Wat betekent Droogstoppel?
‘Droogstoppel’ is een speaking name voor iemand die absoluut geen gevoel voor
humor heeft en vervelend of saai is. Batavus Droogstoppel is ook zo’n persoon, die alles
heel erg serieus neemt en daardoor vervelend en saai is.
