A2 Ouderschap, gezin, opvoeding en gehechtheid
Lezen: hoofdstuk 6 en 18 P & B
Doel kennistoets: uit bereiden kennisbasis jeugd
- ouderschap, gezin, opvoeding, gehechtheid en kindermishandeling
- ontwikkeling en psychopathologie
Voorbeeld vraag 1
Welk(e) van de onderstaande stellingen over risicofactoren voor het ontwikkelen van
psychopathologie is/zijn correct?
We spreken alleen van een risicofactor wanneer deze voorafgaand aan de uitkomst is.
Sommige risicofactoren zijn met name in één bepaalde leeftijdsfase voorspellend voor de
ontwikkeling van psychopathologie.
Voorbeeld vraag 2
Processen die zich afspelen in et gezin als geheel, zijn van belang voor het ontstaan en
instandhouden van probleemgedrag van het kind. Hieronder staan 4 gezinsbeschrijvingen. Bepaald
voor elk van de beschrijving, van welk type disfunctioneel gezinsproces of disfunctionele
gezinsstructuur dit een correct voorbeeld is.
Gezinsbeschrijving: de ouders van Flip (10 jr) hanteren duidelijke regels en grenzen: Flip weet al van
jongst af aan dat hij na schooltijd meteen naar his moet komen, waarna hij buiten mag spelen maar
wel in zicht van zijn ouders. Bij een vriendje spelen mag als één van zijn ouders mee kan gaan. Na het
avondeten mag hij niet meer naar buiten. Sinds kort komt Flip tegen deze regels in opstand, maar
zijn ouders houden eraan vast omdat duidelijkheid en consequent zijn volgens heb belangrijk zijn in
de opvoeding.
Rigide gezin
Voorbeeld vraag 3 (P & B hfst. 1)
Casus: Bram (2 jr) zit twee dagen in de week op een kinderdagverblijf in een groep met tien andere
peuters. De leidster van de groep heeft aan de ouders van Bram verteld dat Bram de laatste weken
een paar keer per dag flink driftig is. Hij huilt en gilt dan hevig, en schopt en slaat om zich heen. Dit
gebeurt vooral als hij iets moet wat hij niet wil of als hij ruzie heeft met een andere peuter. Laatst
heeft hij een meisje gebeten toen zij iets van hem afpakte. De ouders van Bram maken zich zorgen
en bespreken dit met jou.
Welke kenmerkende gedraging(en) vertoont Bram, passend bij wat hij in deze leeftijdsfase moet
leren?
De heftige ruzies met andere peuters horen bij het leren een plaats te delen met anderen.
Het huilen en gillen als hij iets moet wat hij niet wil hoort bij het ontwikkelen van een eigen
gedragsstijl.
,Hoofdstuk 6 Gezin en afwijkende ontwikkeling
Gezinsfactoren (P&B 6.2 en 6.3)
Gezinsfactoren onderscheiden naar ‘afstand’ tot het kind:
Proximaal factoren in directe, alledaagse interactie tussen ouders en kind
Distaal kenmerken van ouder
Contextueel factoren die betrekking hebben op overige relaties in het gezin
Globaal structurele kenmerken van het gezin
Plenair discussie-vraag: wanneer is ouderlijke controle juist wel of juist niet gunstig voor de
ontwikkeling van autonomie van kinderen/tieners? Noem een concreet voorbeeld.
Opvoedingsstijlen
Autoritair weinig ondersteuning, veel controle
Autoritatief veel ondersteuning, veel controle
Laisser-faire weinig ondersteuning, weinig controle
Permissief veel ondersteuning, weinig controle
Gezinsprocessen en gezinsstructuur
Disfuntionele gezinsstructuur en gezinsprocessen
Betrokkenheid
Los-zand gezin
Kluwengezin
Aanpassingsvermogen
Rigide gezin
Chaotisch gezin
Coërciviteitstheorie (Patterson)
Cyclys van coërcieve interacties zorgt voor ontstaan van externaliserend probleemgedrag.
Herhalende negatieve en vijandige interacties waarin ongewenst gedrag van het kind onbedoeld
bekrachtigd (beloond) wordt.
, Coërcieve interacties komen in elk gezin voor.
In gezinnen waarin dit heel vaak voorkomt kan dit tot extranaliserend probleemgedrag leiden:
Kind probeert ouder te dwingen eis/grens los te laten
Ouder probeert kind te dwingen tot gehoorzamen
Kind wordt ouder en ouders verliezen in elke volgende fase meer controle
Kind laat het dwingende, aversieve gedrag ook in andere context zien.
Voorbeeld blz. 149 boek: kind weigert aan bepaalde eisen te voldoen en vertoont opstandig gedrag.
De ouder geeft de eis op (trekt zich terug). Ongehoorzaamheid levert voordeel op voor het kind
waardoor de kans groot is dat het in de toekomst weer niet zal luisteren. Het opstandig gedrag is fus
bekrachtigd: conditionering.
Als kinderen probleemgedrag laten zien, ligt de belangrijkste oorzaak dan vanzelfsprekend bij de
opvoeding?
Ouders hebben niet op alles invloed; sommige verschillen in gedrag van kinderen zijn bijv.
genetisch bepaald
Opvoeding is tweerichtingsverkeer: ouder beïnvloedt kind, maar kind beïnvloed ook de
ouder
Effecten va opvoeding hangen mede af van kindkenmerken: bijv. kind met moeilijk
temperament heeft ‘andere aanpak nodig’ dan kind met makkelijk temperament.
Het gezin is niet de enige sociale omgeving voor het kind.
Benader psychopathologie daarom vanuit een transactioneel perspectief.
Hoofdstuk 18 Gehechtheid en kindermishandeling
Gehechtheid meten
Gehechtheidskwalificaties & wereldwijde prevalentie
Veilig gehecht 60%
Onveilig-vermijdend gehecht 15%
Onveilig-ambivalent gehecht 10%
Gedesorganiseerd 15%
Zorg dat je voor elk type gehechtheid kunt beschrijven hoe een kind zich tijdens VSP gedraagt.
- wanneer de moeder weg is
- wanneer de moeder weer terug is
Gehechtheid
Gaat over de kwaliteit van de relatie tussen ouder en kind
Kind vormt o.b.v. ervaringen in vroege kindertijd een intern werkmodel van gehechtheid
bepalend voor andere relaties
Evolutionair: kind heeft gehechtheidsfiguur nodig voor overleven.
Belangrijk voor ontwikkeling van emotieregulatie.
Veilige hechting is een beschermende factor:
Minder (ernstig) probleemgedrag
Positief zelfbeeld, hoger welbevinden
Betere relaties met anderen
Mishandeling en gehechtheid
Mishandeling vormt een groot risico voor het ontwikkelen van gedesorganiseerde en onveilige
gehechtheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Selienn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.