MINOR ONCOLOGIE SAMENVATTING PP EN BOEK
Hoofdstuk 1, Kanker, diagnostiek en stadiëring
Epidemiologie: Wetenschap die zich bezig houdt met de studie van de frequentie en de verbreiding
van ziekten in verband met de daaraan ten grondslag liggende oorzaken.
Etiologie: Leer van ziekte en ziekte oorzaken
Kanker: Genetische veranderingen in lichaamscellen die daardoor veranderen in kankercellen
Primaire preventie: Voorkomen van kanker
Secundaire preventie: Zo vroeg mogelijk ontdekken van kanker en adequate behandeling inzetten
Tertiaire preventie: Gevolgen van de aandoening zoveel mogelijk beperken
Exogene factoren: roken, voeding, bewegen, alcohol, zonnen, overgewicht, ioniserende straling,
beroepsrisico, geneesmiddelen, infecties en milieu
Endogene factoren: hormonale invloeden, genetische factoren en gevolg van andere ziektes
Celdeling:
- DNA synthese / S-fase: In celkern verdubbelingen van de DNA-ketens en ontstaan van twee
identieke sets chromosomen. Cellen hebben verhoogd DNA-gehalte waardoor delingsactiviteit van
tumor af te leiden is.
- Mitosefase / M-fase: Daadwerkelijk ontstaan nieuwe cellen
- G1-fase: Groeifase waarin cellen gestaag groeien totdat een zekere maat van volwassenheid is
bereikt. Duur van deze fase verschilt per weefsel
- G2-fase: Groei gaat verder tot rijpheid en celkern dubbele hoeveelheid DNA bevat.
Celcyclus duurt ongeveer 16-24 uur, M-fase 1 a 2 uur en G1-fase duur het langst.
Kankercelgroei: Verstoring evenwichtssituatie celgroei en celdood. Kwaadaardige tumor vaak voel-
en detecteerbaar na veertig tumorcelpopulatieverdubbelingen.
Exponentiele groei: De tijd van een tumor om te groeien is van 0,5cm naar 1cm , is hetzelfde van 1cm
naar 2 cm.
Gen: Een deel van DNA dat voor een specifiek eiwit codeert. Alle erfelijke informatie moet bij
celdeling aan beide dochtervellen worden doorgegeven.
Mutaties in een gen:
- Cardiogenese: Ontstaan kwaadaardige tumoren
- Oncogenen: Gemuteerde versie van procto-oncogenen, wordt in een abnormale vorm geactiveerd
- Tumorsuppresorgenen: Coderen voor eiwitten die remmende invloed hebben op celgroei. Door
mutatie kan tumorsuppressorgen worden geïnactiveerd of vernietigd
Oncogenen: Gaspedaal
Tumorsuppressorgen: Rem
Het intrappen van een gaspedaal of juist de rem kan leiden tot ongecontroleerde celgroei.
Neoplasie: Nieuwgroei van onafhankelijk groeiende tumoren, te onderscheiden in goed- en
kwaadaardig.
, MINOR ONCOLOGIE SAMENVATTING PP EN BOEK
Goedaardige tumoren:
- Groeit niet snel, is goed ingekapseld en respecteert anatomische grenzen
- Cellen zijn goed gedifferentieerd
- Vaak niet dodelijk
Kwaadaardige tumoren:
- Groeit snel, infiltreert in weefsel, geen respect anatomische grenzen
- Differentiatie en celvermeerdering verstoord
- Veel kans op metastasering
- Leidt onbehandeld vaak tot dood
Carcinoma in situ: Tumor goed ingekapseld in epitheel, wanneer in geheel verwijderd is er weinig
kans op metastasering op afstand.
Indeling kankersoorten:
- Carcinomen: Epitheelcellen, plaveiselcel- en adenocarcinoom worden onderscheiden
- Sarcomen: Steun- en bindweefsel
- Hematologische maligniteiten: Maligniteit in bloed bereidende organen en lymfeklieren
TNM-classificatie:
T: Grootte van de tumor
N: Aantasting regionale lymfeklieren
M: Metastasering op afstand
T0 Geen invasie
T1 Invasie submucosa
T-status T2 Invasie tot muscularis
T3 Invasie door muscularis
T4 Invasie in omliggende organen
N0 Geen regionale lymfogene
N-status metastasen
N1 1-3
N2 >4
M0 Geen verre metastasen
M-Status M1 Verre metastasen aanwezig en
subclaviculaire noduli
opgezwollen
Diagnostiek van kanker:
- Pathologie Cytologisch, histologisch (biopt), histologisch (operatiepreparaat)
- Radiologisch Röntgenfoto (met contrast), CT-scan, MRI-scan, echo
- Nucleair Skeletscintigrafie, lymfscintigrafie, longperfusiescintigrafie, gallium-67-scintigrafie
- Klinisch chemisch Analyse samenstelling bloed, onderzoek elektrocyten
Preformancestatus: Vitaliteit en mate waarin klachten zijn veroorzaakt door ziekte, die het gedrag
beïnvloeden
, MINOR ONCOLOGIE SAMENVATTING PP EN BOEK
Verschillende coping stijlen:
- Actief aanpakken Vechten en rationeel
- Sociale steun zoeken Vechten en emotioneel
- Vermijden en afwachten Vluchten en rationeel
- Afleiding zoeken Vluchten en emotioneel
Doel zorgpaden:
- Voorspelbaar en inzichtelijk maken van zorgprocessen
- Procesverbetering vanuit multidisciplinair oogpunt
- Opsporen en invoeren van best practices en evidence based richtlijnen
- Invoeren en vooral verankeren van verbeteringen in de patiëntenzorg
Powerpoint, Delier EMC
Delirium:
- Stoornis in het bewustzijn en aandacht
- Ontwikkeld zich in korte tijd en fluctueert
- Bijkomende stoornis in cognitieve functies oriëntatie, waarneming, geheugen, denken
- Niet beter verklaarbaar door neuro cognitieve stoornis of coma
- Gevolg van somatische aandoening, intoxicatie, onttrekking, blootstelling aan giftige stof of
multipele oorzaken
Bewustzijn: Toestand van besef van zichzelf en omgeving
Lichte bewustzijnsdaling
Somnolentie
Sopor
Coma
Oorzaken delirium:
- Metabole stoonissen hypoglykemie, vitaminestoornis, hyponatriëmie, hypocaliëmie
- Infecties
- Cerebrale aandoeningen
- Cerebrale hypoxie
- Geneesmiddelen
- Onttrekking
Predisponerende factoren:
- Leeftijd >70 jr, cognitieve stoornis, visus en gehoorstoornissen, polyfarmacie, psychiatrische
voorgeschiedenis, delirium in voorgeschiedenis, alcohol-, drugs-, of medicatie abuses.
Behandeling:
- Identificatie en behandeling onderliggende oorzaak saneren uitlokkende factoren
- Niet-medicamenteuze behandeling oriëntatie behouden, contact maken, continuïteit van zorg,
rustige uitleg, fluisteren voorkomen
- Medicamenteuze behandeling Haldol, quetiapine, clonazapine