In deze samenvatting komt hoofdstuk 13 aan bod, dit hoofdstuk gaat over het zenuwstelsel. Alle 5 de paragrafen zijn samengevat. Alle termen zijn gemarkeerd om ze makkelijk te vinden.
Nectar 4e editie biologie, 5 VWO leerboek
Hoofdstuk 13 - het zenuwstelsel
§13.1 - Het centrale zenuwstelsel
Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en het perifere zenuwstelsel. Het centrale
zenuwstelsel bestaat uit neuronen , het perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen, bundels
uitlopers van neuronen. Er is een licht en donker deel. De donkere kleur van de grijze stof komt van
de neuronen. De kleur van de witte stof komt van myeline. In de hersenen en ruggenmergvliezen
zijn de stoffen aanwezig, beide delen worden beschermd door vliezen. Hersenvloeistof beschermt
tegen schokken en het is een afvoerroute voor afvalstoffen. De bloed-hersenbarrière beschermt de
hersenen tegen ongewenste stoffen, de ruimtes van de endotheelcellen hebben tight junctions.
Astrocyten zijn ook wel gliacellen, ze spelen een rol bij de uitwisseling van stoffen tussen het
bloed en hersenvocht.
De grote hersenen worden met elkaar verbonden door de hersenbalk. In de hersenschors (grijze
deel) geven neuronen info aan elkaar door. Deze info gaat naar de grote hersenen, die dit ordenen
en verwerken.
Als je naar muziek luistert gaat de info naar de sensorische centra in de schors, in het primaire
hoorcentrum komen de impulsen vanuit je gehoor binnen en er vindt bewustwording plaats. Je kunt
het geluid interpreteren door het te koppelen aan geheugen info in het secundaire gehoorcentrum.
Elk zintuig heeft zijn eigen primair en secundair gebied in de schors ( L en R). In de primaire
motorische schors bevinden zich gebieden met neuronen die allemaal een eigen groep spieren
aanstuurt. Deze gebieden zijn weer verbonden met de gebieden van de secundaire motorische
schors, deze bevat informatie over hoe de spieren hun bewegingen kunnen uitvoeren. De rechter
en linker motorische schorsen besturen elkaar.
Alle informatie uit de zintuigen gaat via de thalamus naar je hersenschors. De thalamus speelt een
sleutelrol bij het selecteren van informatie. Alcohol stimuleert de vorming van dopamine, een stof
die boodschappen aan neuronen doorgeeft. Alcohol maakt je slaperig doordat GABA langer aan
zenuwcel remmende receptoren gebonden blijft.
De hypothalamus is betrokken bij de homeostase. De hypothalamus bevat ook de thermostaat voor
het regelen van je lichaamstemperatuur en je biologische klok.
De kleine hersenen spelen vooral een rol bij het coördineren van bewegingen. Dit gebeurd met
nauwe samenwerking tussen de gorte hersenen, het ruggenmerg en en de hersenstam.
, De hersenstam bestaat uit: de middenhersenen, de pons en het verlengde merg. De
middenhersenen spelen een rol bij reflexen, de pons verbind grote en kleine hersenen en is een
tussenstation tussen het evenwichtszintuig en de kleine hersenen. Het verlengde merg is het
overgangsgebied van de hersenen naar je ruggenmerg. Hier ruilen de helften info met elkaar. Ook
bevat het verlengde merg regelcentra voor vitale functies. De zwervende zenuw maakt
verbindingen met verteringsklieren, hart en longen.
Het ruggenmerg verbindt de hersenen met het perifere stelsel. Een zenuw vertakt in twee delen:
het deel aan de rugzijde → er bevinden zich uitlopers van sensorische neuronen( impulsen vanuit
zintuigen naar ruggenmerg voeren) Deze sensorische neuronen bij elkaar is het spinaal ganglion.
Het deel aan de buikzijde → bevat uitlopers van motorische neuronen (impulsen vanuit het
ruggenmerg naar spieren).
Buiten het ruggenmerg ligt aan beide zijden de grensstrengen met zijn eigen zenuwknopen/ganglia.
De motorische neuronen in het ruggenmerg maken contact met de neuronen in de grensstrengen
die de impulsen verder vervoeren naar organen.
Een reflex is een reactie op een prikkel zonder dat of voordat er bewustwording plaatsvindt.
Reflexen beschermen je met snelle reacties. De meeste reflexen gaan via het ruggenmerg, hier
voorkomen schakelneuronen dat impulsen op een verkeerde plek terecht komt en ze geven
impulsen door naar andere plekken. De reflexboog bij een kniepeesreflex is als volgt: zintuigcellen
→ sensorische neuronen → spier of kliercellen. Er zijn aangeleerde en aangeboren reflexen. De
grote hersenen ontwikkelen motorprogramma’s die het mogelijk maken automatisch en
gecoördineerd complexe handelingen uit te voeren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper moniquevandijkx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
