Samenvatting Diagnostisch Onderzoek –
intelligentie
Boek psychodiagnostiek en assessment
1 Diagnostiek: inschatten van mensen
Diagnostiek gaat over het inschatten van mensen > deze inschattingen hebben we nodig om
beslissingen te nemen.
Vooraf kunnen voorspellen wat er zal gaan gebeuren is altijd het beste bewijs voor het feit
dat je daadwerkelijk begrijpt hoe iets in elkaar steeds.
(Psychologen doen voortdurend deze voorspellen, niet alleen zij doen dit maar ook de volgende beroepen en
rollen: schoolhoofd;arts;weerman;verzekeringsadviseur)
In elk voorspellingsproces spelen twee variabelen een hoofdrol,
1. Een beoordelingsmoment nu
2. Een beoordelingsmoment in de toekomst
(test en criterium)
Aan de hand van deze twee bovenstaande beoordelingsmomenten worden er in de
besliskunde vier soorten beslissingen onderscheiden,
1. Valid Positive (VP) > de voorspelling was positief en bleek
achteraf ook waar te zijn. Ja
FN VP
2. False Positive (FP) > de voorspelling was positief maar
bleek achteraf niet te kloppen.
3. False Negative (FN) > de voorspelling was negatief en bleek
ook niet te kloppen.
VN FP
4. Valid Negative (VN) > de voorspelling was negatief maar Nee
bleek later wel te kloppen.
Nee Ja
Het bovenstaande schema meet de sensitiviteit en de specificiteit.
- Sensitiviteit = het percentage correct geïdentificeerde positieven
- Specificiteit = het percentage correct geïdentificeerde negatieven
Hoe meer ‘Valid’s’ de voorspeller scoort, hoe meer de kwaliteit van de voorspeller toeneemt.
Deze kwaliteit kan in percentages worden uitgedrukt omdat deze voorspellingen met ja/nee
worden uitgevoerd.
De mate waarin deze twee beoordelingen met elkaar overeenstemmen zegt iets over de
kwaliteit van de voorspelling en het beoordelingsvermogen.
Wanneer bepaalde voorspellingen vaak worden gedaan dan is het mogelijk om aan de hand
van de juistheid van de voorspelling in het verleden uitspraak te doen over de bekwaamheid
in de vaardigheid (er wordt een voorspelling gedaan over hoe goed de voorspeller in de
vaardigheid functioneert) = predictieve validiteit
Correlatie > samenhang tussen twee (enkelvoudig) of meer (meervoudige) variabelen
- Enkelvoudig (puntenwolk)
De correlatiecoëfficiënt speelt een rol wanneer,
- Voorspellingen niet met ja/nee zijn maar met cijfers.
,Correlatiecoëfficiënt = een getal tussen de 0 en 1.00 dat de sterkte van de relatie tussen
twee variabelen aangeeft. Wanneer je correlatiecoëfficiënten kwadrateert zal dit een
percentage aangeven (r)
Natuurkunde Menswetenschappen
Perfecte relaties Nooit dergelijke perfecte relaties. Hoe sterk
de relatie is tussen de twee variabelen kan
worden uitgedrukt in een
correlatiecoëfficiënt.
Mogelijk om variabelen te voorspellen uit De platheid of bolheid van de ellips kan in
een andere variabele, dit komt omdat alle een getal worden uitgedrukt, dit is de
meetpunten exact op dezelfde lijn liggen. correlatiecoëfficiënt.
- Dichtbij 1.00 = zeer plat
- 1.00 = rechte lijn
- 0.00 = geen relatie tussen de
variabelen
- 0.5 = behoorlijke relatie
De meest voorkomende fouten binnen de psychodiagnostiek,
1. Verstandige fouten: ze helpen ons problemen te voorkomen, niet alle fouten zijn
kostbaar zoals de False Positive (FP). Het maken van fouten kan soms een bewuste
en verstandige keuze zijn.
2. Overschatten van specifieke kansen: veel mensen gaan af op wat intuïtief logisch
klinkt en vergeten de base rate.
3. Beschikbaarheidsheuristiek: We laten gebeurtenissen veel zwaarder wegen dan
dingen die niet gebeurd zijn.
a. Van dingen waar we snel voorbeelden uit ons geheugen kunnen opdiepen,
denken we ook dat ze vaker voorkomen.
4. Regressie naar het gemiddelde:
a. De ene keer voel je je heel erg slecht (links van de
curve), de andere keer voel je je heel normaal (het
gemiddelde) en de ene keer voel je uitermate
goed (rechts van de curve). >
b. Extreme of bijzondere gebeurtenissen vallen ons
meer op dan gemiddelde gebeurtenissen
, 5. Eerste en laatste indruk: primacy- en recency-effect (heeft te maken met de
beschikbaarheidsheuristiek).
a. We onthouden het best wat er aan het begin gebeurt en aan het einde.
6. Voorbarige reductie van cognitieve dissonantie:
a. Cognitieve-dissonantiereductietheorie Leon Festinger
i. Mensen worden op een zeer krachtige manier gedreven door een
streven ideeën onderling en ideeën en hun acties met elkaar in
overeenstemming te houden.
We hebben de neiging om onze eerste indruk erg zwaar te laten wegen >
processen uit de cognitieve dissonantiereductie.
• Latere informatie wordt selectief gefilterd of deze wel
overeenkomen met onze eerste indruk
o Horn- en halo-effecten
▪ Halo = stralenkans > op basis van positieve die
je van iemand hebt gezien, nemen we aan dat
dit ook positief is op andere vlakken. (ook
omgekeerd)
Systematische psychodiagnostiek,
- Één grote poging om menselijke beoordelingsfouten tegen te gaan (m.b.v. testen en
formele methoden).
Speciale manieren om het menselijke beoordelingsproces in rechte banen te leiden,
o Contary Evidence:
o “Jantje is niet geschikt voor het vwo” < je gaat bewust op zoek naar
aanwijzingen voor de stelling dat Jantje juist wel geschikt is. (falsificatie -> het
bedenken van experimenten die een wetenschappelijk idee onderuit kunnen
halen)
2 Kenmerken van en kwaliteitseisen aan diagnostische instrumenten
De psychologen schatten het gedrag en eigenschappen van mensen in. Dit doen zij met
wetenschappelijk onderbouwde methoden en instrumenten. In de praktijk wordt er een
combinatie gebruikt van de volgende drie diagnostische instrumenten,
▪ Het interview
o Strak gestructureerd interview > alle vragen zijn vooraf precies vastgelegd en
gedetailleerd is aangegeven hoe de antwoorden gescoord moeten worden.
o Vrij/open interview > meer nieuwgierig gesprek en open mind een gesprek
aangaan.
▪ De psychologische test
▪ Gedragsobservaties
o Sterk gestructureerd
o Volledig ongestructureerd
▪ (dossieranalyse: historische gegevens die gebaseerd zijn op de bovengenoemde
instrumenten)
De bovenstaande instrumenten kunnen geen perfecte voorspellingen doen > onvermijdelijke
foutenmarge. Deze onvermijdelijke foutenmarge brengt met zich mee dat er soms helemaal
geen instrumenten worden gebruikt, dit is niet goed om kwalitief goede voorspellingen te
kunnen maken.
intelligentie
Boek psychodiagnostiek en assessment
1 Diagnostiek: inschatten van mensen
Diagnostiek gaat over het inschatten van mensen > deze inschattingen hebben we nodig om
beslissingen te nemen.
Vooraf kunnen voorspellen wat er zal gaan gebeuren is altijd het beste bewijs voor het feit
dat je daadwerkelijk begrijpt hoe iets in elkaar steeds.
(Psychologen doen voortdurend deze voorspellen, niet alleen zij doen dit maar ook de volgende beroepen en
rollen: schoolhoofd;arts;weerman;verzekeringsadviseur)
In elk voorspellingsproces spelen twee variabelen een hoofdrol,
1. Een beoordelingsmoment nu
2. Een beoordelingsmoment in de toekomst
(test en criterium)
Aan de hand van deze twee bovenstaande beoordelingsmomenten worden er in de
besliskunde vier soorten beslissingen onderscheiden,
1. Valid Positive (VP) > de voorspelling was positief en bleek
achteraf ook waar te zijn. Ja
FN VP
2. False Positive (FP) > de voorspelling was positief maar
bleek achteraf niet te kloppen.
3. False Negative (FN) > de voorspelling was negatief en bleek
ook niet te kloppen.
VN FP
4. Valid Negative (VN) > de voorspelling was negatief maar Nee
bleek later wel te kloppen.
Nee Ja
Het bovenstaande schema meet de sensitiviteit en de specificiteit.
- Sensitiviteit = het percentage correct geïdentificeerde positieven
- Specificiteit = het percentage correct geïdentificeerde negatieven
Hoe meer ‘Valid’s’ de voorspeller scoort, hoe meer de kwaliteit van de voorspeller toeneemt.
Deze kwaliteit kan in percentages worden uitgedrukt omdat deze voorspellingen met ja/nee
worden uitgevoerd.
De mate waarin deze twee beoordelingen met elkaar overeenstemmen zegt iets over de
kwaliteit van de voorspelling en het beoordelingsvermogen.
Wanneer bepaalde voorspellingen vaak worden gedaan dan is het mogelijk om aan de hand
van de juistheid van de voorspelling in het verleden uitspraak te doen over de bekwaamheid
in de vaardigheid (er wordt een voorspelling gedaan over hoe goed de voorspeller in de
vaardigheid functioneert) = predictieve validiteit
Correlatie > samenhang tussen twee (enkelvoudig) of meer (meervoudige) variabelen
- Enkelvoudig (puntenwolk)
De correlatiecoëfficiënt speelt een rol wanneer,
- Voorspellingen niet met ja/nee zijn maar met cijfers.
,Correlatiecoëfficiënt = een getal tussen de 0 en 1.00 dat de sterkte van de relatie tussen
twee variabelen aangeeft. Wanneer je correlatiecoëfficiënten kwadrateert zal dit een
percentage aangeven (r)
Natuurkunde Menswetenschappen
Perfecte relaties Nooit dergelijke perfecte relaties. Hoe sterk
de relatie is tussen de twee variabelen kan
worden uitgedrukt in een
correlatiecoëfficiënt.
Mogelijk om variabelen te voorspellen uit De platheid of bolheid van de ellips kan in
een andere variabele, dit komt omdat alle een getal worden uitgedrukt, dit is de
meetpunten exact op dezelfde lijn liggen. correlatiecoëfficiënt.
- Dichtbij 1.00 = zeer plat
- 1.00 = rechte lijn
- 0.00 = geen relatie tussen de
variabelen
- 0.5 = behoorlijke relatie
De meest voorkomende fouten binnen de psychodiagnostiek,
1. Verstandige fouten: ze helpen ons problemen te voorkomen, niet alle fouten zijn
kostbaar zoals de False Positive (FP). Het maken van fouten kan soms een bewuste
en verstandige keuze zijn.
2. Overschatten van specifieke kansen: veel mensen gaan af op wat intuïtief logisch
klinkt en vergeten de base rate.
3. Beschikbaarheidsheuristiek: We laten gebeurtenissen veel zwaarder wegen dan
dingen die niet gebeurd zijn.
a. Van dingen waar we snel voorbeelden uit ons geheugen kunnen opdiepen,
denken we ook dat ze vaker voorkomen.
4. Regressie naar het gemiddelde:
a. De ene keer voel je je heel erg slecht (links van de
curve), de andere keer voel je je heel normaal (het
gemiddelde) en de ene keer voel je uitermate
goed (rechts van de curve). >
b. Extreme of bijzondere gebeurtenissen vallen ons
meer op dan gemiddelde gebeurtenissen
, 5. Eerste en laatste indruk: primacy- en recency-effect (heeft te maken met de
beschikbaarheidsheuristiek).
a. We onthouden het best wat er aan het begin gebeurt en aan het einde.
6. Voorbarige reductie van cognitieve dissonantie:
a. Cognitieve-dissonantiereductietheorie Leon Festinger
i. Mensen worden op een zeer krachtige manier gedreven door een
streven ideeën onderling en ideeën en hun acties met elkaar in
overeenstemming te houden.
We hebben de neiging om onze eerste indruk erg zwaar te laten wegen >
processen uit de cognitieve dissonantiereductie.
• Latere informatie wordt selectief gefilterd of deze wel
overeenkomen met onze eerste indruk
o Horn- en halo-effecten
▪ Halo = stralenkans > op basis van positieve die
je van iemand hebt gezien, nemen we aan dat
dit ook positief is op andere vlakken. (ook
omgekeerd)
Systematische psychodiagnostiek,
- Één grote poging om menselijke beoordelingsfouten tegen te gaan (m.b.v. testen en
formele methoden).
Speciale manieren om het menselijke beoordelingsproces in rechte banen te leiden,
o Contary Evidence:
o “Jantje is niet geschikt voor het vwo” < je gaat bewust op zoek naar
aanwijzingen voor de stelling dat Jantje juist wel geschikt is. (falsificatie -> het
bedenken van experimenten die een wetenschappelijk idee onderuit kunnen
halen)
2 Kenmerken van en kwaliteitseisen aan diagnostische instrumenten
De psychologen schatten het gedrag en eigenschappen van mensen in. Dit doen zij met
wetenschappelijk onderbouwde methoden en instrumenten. In de praktijk wordt er een
combinatie gebruikt van de volgende drie diagnostische instrumenten,
▪ Het interview
o Strak gestructureerd interview > alle vragen zijn vooraf precies vastgelegd en
gedetailleerd is aangegeven hoe de antwoorden gescoord moeten worden.
o Vrij/open interview > meer nieuwgierig gesprek en open mind een gesprek
aangaan.
▪ De psychologische test
▪ Gedragsobservaties
o Sterk gestructureerd
o Volledig ongestructureerd
▪ (dossieranalyse: historische gegevens die gebaseerd zijn op de bovengenoemde
instrumenten)
De bovenstaande instrumenten kunnen geen perfecte voorspellingen doen > onvermijdelijke
foutenmarge. Deze onvermijdelijke foutenmarge brengt met zich mee dat er soms helemaal
geen instrumenten worden gebruikt, dit is niet goed om kwalitief goede voorspellingen te
kunnen maken.
