Samenvatting
samenvatting biologie, waarnemen 5 vwo
Samenvatting over hoofdstuk 14 waarnemen, bij het vak biologie.
[Meer zien]Voorbeeld 1 van de 4 pagina's
Voorbeeld 1 van de 4 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
H14 WaarnemenAdequate prikkel =een prikkel waar een zintuig(cel) het gevoeligst voor is.
Beide evenwichtsorganen bestaan uit een vestibulum (een centraal deel) en drie halfcirkelvormige
kanalen, allemaal gevuld met endolymfe. Deze drie kanalen staan loodrecht op elkaar in drie
vlakken. Over de stand van je hoofd en de rechtlijnige versnelling krijg je informatie uit twee kleine
zintuigorgaantjes in het vestibulum: de maculae. De haarcellen (zintuigcellen) in een macula steken
met lange cilliën (zintuigharen) in een geleilaag met daarboven op een laagje kalksteentjes.
Informatie over de draaibewegingen van je hoofd komt uit de drie halfcirkelvormige kanalen. Deze
kunnen de draaiingen in drie richtingen registreren; ja-knikken (bovenkanaal), hoofd van links naar
rechts naar schouder laten zakken (achterkanaal) en nee schudden (zijkanaal). Elk kanaal heeft aan
de basis een knobbel met daarin haarcellen met lange cilliën. Die cilliën steken is een geleiachtige
massa, de cupula, die vrij heen en weer kan bewegen. Bij elke beweging van je hoofd bewegen de
kanalen mee, maar door de traagheid beweegt het endolymfe niet direct mee. Aan het begin en
einde van een draaiing, bewegen de cupulae door de trage endolymfe t.o.v. de wand van de kanalen
de cilliën buigen en de haarcellen sturen impulsen naar het evenwichtscentrum in de hersenstam en
je neemt waar dat je hoofd beweegt.
Zintuigcellen reageren op verandering in prikkelsterkte, het zijn receptorcellen, waarmee je
informatie kunt verzamelen. In je cupulae en de maculae zijn je zintuigcellen
mechanoreceptoren(1). Deze zijn gevoelig voor mechanische prikkels,zoals het buigen van de cilliën.
Verder heb je: Thermoreceptoren(2), deze reageren op temperatuurverandering.
Chemoreceptoren(3), deze reageren op bepaalde stoffen. Fotoreceptoren(4), deze reageren op
licht.
Receptoren hebben ook over hun membraan een rustpotentiaal. Een adequate prikkel leidt tot een
verandering in de membraanpotentiaal, door het openen of dichtgaan van de ionpoorten. Bij
mechanoreceptoren gebeurt dit onder invloed van vormverandering van het celmembraan. Bij
thermoreceptoren door een warmtegevoelig eiwit. Bij chemoreceptoren en bij fotoreceptoren
spelen een signaalcasade en een secundaire boodschapper een rol. De secundaire boodschapper
bindt aan doelwitmoleculen op ionpoorten, die daardoor open of dichtgaan.
Is de prikkeldrempel van een receptormembraan bereikt dan volgt volledige depolarisatie. De Ca2+-
poorten openen en Ca2+-ionen stromen naar binnen en de receptorcellen lozen een exciterende
neurotransmitter in een synaps met een sensorisch neuron. De hoeveelheid neurotransmitters die
vrijkomt bepaald de impulsfrequentie (die ontstaat in het sensorische neuron). Vaak heeft een
sterkere prikkel een hogere impulsfrequentie tot gevolg.
Er bestaan ook nog pijnreceptoren, deze zijn geen zintuigcellen, maar zenuwceluiteinden die
reageren op prikkels die schade kunne geven. De prikkeldrempel van pijnreceptoren ligt veel hoger
dan die van zintuigcellen. Zij geven hun informatie via het ruggenmerg door aan de pijncentra in de
grote hersenen.
Adaptie= gewenning, door een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel omhooggaan. De
receptorcel reageert dan minder op de adequate prikkel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sanneamvbuuren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 84190 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen