Samenvatting van het boek 'De Diagnostische cyclus'
ISBN: 2987
Onder andere te gebruiken voor het vak 'Diagnostiek' van de pre-master Clinical Child, Family and Education Studies aan de Universiteit Utrecht.
De diagnosti sche cyclus – de Bruyn
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 Doelstelling van dit boek
In de klinische psychodiagnostiek wordt informatie verzameld over die cliënt en diens omgeving met
het oog op het ontwerpen van de meest adequate aanpak van de problemen die door de cliënt zelf
of door diens omgeving zijn gesignaleerd.
Een traditionele kijk op diagnostiek betreft het onderscheiden van personen naar hun individuele
psychische kenmerken, zoals die zich manifesteren in hun typische gedrags- en uitingsvormen, en wel
met behulp van tests.
1.2 De noodzaak van de opleiding
Ongewapend oordeel: wanneer een diagnosticus oordelen uitspreekt zonder expliciet beroep te
doen op methodologische principes of systematische procedures die kunnen voorkomen dat er
fouten en onterechte vertekeningen in het oordeel optreden. Er zijn drie ontwikkelingen in
gedragsonderzoek die belangrijk zijn voor de diagnostiek:
1. Het onderzoek naar de kwaliteit van het ongewapende oordeel
- Het ongewapende oordeel leidt tot tekorten en vertekeningen
2. De ontwikkelingen in de besliskunde
- Binnen de besliskunde zijn procedures ontwikkeld die de gebruiker in staat stelt om op
rationeel verantwoorde wijze beslissingen te nemen.
3. Het ontwikkelen van prescriptieve kaders ten behoeve van de professionele diagnostiek
- Een duidelijke visie wat wel en niet voldoet aan de eisen
- Professioneel hanteerbaar kader voor besluitvorming waarin de eigen identiteit van de
beroepsactiviteit tot uitdrukking komt.
1.3 Pretenties en behandelingen
De pretentie van de handleiding is te laten zien dat de diagnostische besluitvorming in de praktijk op
een wetenschappelijk-professioneel verantwoorde wijze kan worden doorlopen. De handleiding is
beperkt tot het besluitvormingstraject van de diagnostiek.
Hoofdstuk 2: Uitgangspunten
2.1 Wetenschappelijke diagnostiek
= wanneer we ons probleemoplossend vermogen van persoonlijkheids- en gedragsproblemen met
wetenschappelijk-empirische kennis ondersteunen.
Kennis: het geheel van wetmatige verbanden, verklaringsschema’s, theorieën, methoden en
instrumenten dat in de gedragswetenschap wordt gehanteerd.
Empirische benadering: resultaten van het onderzoek worden getoetst op een wijze die in principe
ook door andere onderzoekers herhaalbaar is.
De Groot: psychodiagnostische cyclus, waarin de algemene denkschema’s van inductie, deductie en
toetsing toegepast worden. Deze fasen + observatie en evaluatie= empirische cyclus.
Een diagnosticus is wetenschappelijker, naarmate/wanneer hij:
o Explicieter werkt met theorieën en de verschillende theorieniveaus duidelijker met elkaar in
verband brengt;
o Er zich bewust van is in welke gevallen hij wel/niet voor een bepaalde theorie kiest;
o Duidelijker de denkstappen vastlegt die geleid hebben tot het advies;
, o Onderzoek doet naar de waarde van theorieën voor de problemen waar ze betrekking op
hebben en naar het effect van ingrepen;
o De resultaten van het eigen werk uitwisselt met collega’s.
2.2 Verschillende foutenbronnen
De wetenschappelijke kwaliteit van de diagnostiek laat zich afmeten naar de doorzichtigheid en
zorgvuldigheid van de empirische toetsing in elk van de te onderscheiden stappen. Op deze wijze
houden we foutenbronnen in het diagnostisch oordelen en redenen zo goed mogelijk onder controle.
Onderzoek naar de kwaliteit van en de foutenbronnen in oordelen en beslissen
− Onderzoek naar de wijze waarop mensen met kansen en waarschijnlijkheden omgaan;
− Onderzoek naar vuistregels en heuristieken die mensen doorgaans geneigd zijn te volgen;
− Onderzoek naar de kwaliteit van professionele diagnostiek.
Een groot deel van het werk van de diagnosticus bestaat uit het schatten, afwegen en herzien van
kansen. Meestal wijkt dit af met logica en statistiek, waardoor deze afwijkingen worden onderzocht.
Dit resulteerde in cognitieve vuistregels en heuristieken (zoekstrategieën die tot oplossingen kunnen
leiden) – die leiden tot vertekening bij kansschattingen. Mensen hebben namelijk de neiging om het
optreden van een verschijnsel hoger in te schatten en hun eigen opvattingen te onderbouwen. DUS
de kwaliteit van het professionele oordeel in klinische beslissingssituaties kan te wensen overlaten.
2.3 Besliskundige ondersteuning
De descriptieve beslissingstheorie houdt zich bezig met het beschrijven en verklaren van
beslissingsgedrag. De normatieve beslissingstheorie gaat verder dan beschrijven en verklaren, en
schrijft ook hoe de beslisser formeel te werk moet gaan op basis van een aantal rationele axioma’s.
Het toepassen van de normatieve beslissingstheorie vindt plaats in de besliskunde: een verzameling
van modellen en procedures die aangeven hoe de beslisser in de verschillende stappen van het
beslissingsproces het best kan handelen met het oog op het te bereiken doel.
2.4 Prescriptieve diagnostiek
= houdt zich bezig met het funderen, formuleren en onderzoeken van diagnostische regels en
procedures. Dit wordt door Westmeyer de normatieve diagnostiek genoemd.
In dit boek is ervoor gekozen om prescriptief in plaats van normatief. De benaming ‘prescriptieve
diagnostiek’ is een internationale term voor: de leer van de diagnostiek. Het specifieke van de
prescriptieve diagnostiek is dat de fundering van de spelregels gezocht wordt in het analyseren en
blootleggen van de grondkenmerken van het professionele diagnostisch proces.
Hoofdstuk 3: De diagnostische cyclus
3.1 Van hulpvraag tot cyclus
De cliënt (C) meldt zich rechtstreeks aan of via een verwijzer met een hulpvraag (of meerdere). Bij de
aanmelding vanuit de cliënt is deze hulpvraag nog niet compleet en nog vaag. Een diagnostische
hulpvraag van de cliënt wordt uiteindelijk gezamenlijk geherformuleerd tot een vraagstelling. Door
vervolgens de vraagstelling op te vatten als onderzoeksvraag legt de diagnosticus (D) een verbinding
tussen type vraagstelling en type onderzoek.
Hulpvraag (C) -> type diagnostische hulpvraag (D) -> type vraagstelling (C D) -> type onderzoek (C D)
De combinatie tussen de diagnostische hulpvragen, vraagstellingen en typen onderzoek vormen het
diagnostisch scenario.
, Het onderscheid tussen diagnostische hulpvraag en type vraagstelling benadrukt dat de diagnosticus
de hulpvraag samen met de cliënt vertaalt op een abstracter niveau en dat hij het bijpassende
prototype vraagstelling onderkent. Bij de vraagstelling kan sprake zijn van verheldering,
onderkenning, verklaring en indicatie.
Voorbeelden van type prototypen diagnostische hulpvragen:
Prototype diagnostische Type vraagstelling Type onderzoek Code
hulpvraag
Hoe moet ik verwoorden wat ik Verheldering Verhelderend VHD
ten opzichte van mijn kind/dit
kind ervaar?
Wat is er met mij/dit kind aan de Onderkenning Onderkennend ODK
hand?
Waarom is dit met mij/dit kind Verklaring Verklarend VKR
aan de hand?
Hoe kan ik/dit kind het beste Indicatie Indicerend IDC
geholpen worden?
Bij een combinatie van hulpvragen is er een intrinsiek noodzakelijke volgorde (geen willekeurige
volgorde). Deze geordende volgorde heet het diagnostisch scenario. Het getal dat hiervoor komt,
refereert naar het aantal onderzoeken dat toegevoegd wordt. Een scenario dat bestaat uit
verheldering, onderkenning en indicatie, noemen we een 2-scenario.
o 1 diagnostische hulpvraag onderzoek van 1 bepaald type
o Combi van vragen binnen de diagnostische hulpvraag onderzoek van combi van o.z. typen
Stap 1 van het diagnostisch scenario is altijd een verhelderend onderzoek, omdat de diagnostische
hulpvraag van de cliënt het onderzoek stuurt en dus moet de diagnosticus altijd starten met de
verheldering van de hulpvraag.
0-scenario: geen overgang nodig naar volgend type onderzoek na uitvoering van verhelderend oz.
1-scenario: het 0-scenario wordt met één type onderzoek uitgebreid. Er is één overgang van het ene
type onderzoek naar het andere.
2-scenario: verheldering onderkennend indicatie; kent na de verheldering twee overgangen en
dus is het een 2-scenario.
3-scenario: stoelt op logisch-intrinsieke gedachtegang dat verheldering van de klacht kennis oplevert
die bijdraagt tot een goede onderkenning van het probleem. Pas als het probleem onderkend is, kan
een verklaring worden gegeven. Tot slot: voor een indicatie van de interventie moeten we over de
antwoorden bij de eerdere vraagstellingen uit de gevolgde sequentie beschikken.
De term diagnose wordt in de volgende twee verschillende betekenissen gebruikt
1. Als onderkenning van een stoornis (bijv. hier is sprake van ADHD);
2. Als verklaring voor het probleem of de stoornis (haar internaliserende gedragsstoornis is een
gevolg van een onveilige hechting).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thwillemsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
