Hoofdstuk 6. Tests en schalen in de forensische context
De rol van de forensische psychodiagnostiek en de forensische onderzoeksvraag Onder een
verklaring van een deskundige wordt, volgens art. 343 wetboek van Strafvordering, verstaan het zijn
bij het onderzoek ter terechtzitting medegedeeld gevoelen betreffende hetgeen zijn wetenschap
hem leert omtrent datgene wat aan zijn oordeel onderworpen is. De onderzoeksvraag van de
deskundige wordt niet door hemzelf samengesteld, maar door een jurist. Het feit dat de
onderzoeksvraag geformuleerd wordt door een buitenstaander is een wezenlijk verschil tussen
forensische psychodiagnostiek en klinisch psychodiagnostische settings. Hierin zal de onderzoeker
zelf de onderzoeksvraag formuleren om de cliënt te kunnen helpen. In de forensische setting zal de
patiënt vaak niet mee willen werken aan het psychologisch onderzoek, omdat dit kan resulteren in
dwangverpleging. Zij zullen proberen om sociaal wenselijke antwoorden te geven. In sommige
gevallen zullen ze juist symptomen gaan overdrijven, antwoorden gaan simuleren (malingering) en
symptomen overdrijven, om bijvoorbeeld onder de straf uit te komen.
Klinisch inzicht of gestandaardiseerd instrument?
Er zijn twee benaderingen waaruit een getuige-deskundige kan kiezen om tot een oordeel te komen:
de klinische en de statische benadering. In de klinische benadering maakt de deskundige gebruik van
informele en intuïtieve processen om de nodige gegevens te verzamelen, te combineren of te
integreren. Dit wordt ook wel de klinische blik genoemd. In deze benadering wordt vertrouwd op
intuïtie, expertise of theoretische kennis. De statistische benadering probeert de klinische blik zoveel
mogelijk uit te schakelen. Een conditie wordt onderzocht aan de hand van empirische vastgestelde
voorspellers. Voor veel psychologen lijkt een gecombineerde benadering de oplossing. Empirische
studies zijn immers gebaseerd op groepsgemiddelden waarbij getwijfeld kan worden of deze
groepsgemiddelden van toepassing zijn op een individuele casus. In de forensische context zijn de
individuele casus van belang. Men zou kunnen zeggen dat de gecombineerde benadering de best
werkende zou zijn, omdat deze de uitzonderingen opvangt die de statische benadering mist. Dit blijkt
echter niet uit empirische data. Wanneer men alleen de statische benadering volgt en nooit
uitzonderingen maakt, dan komt er een beter resultaat uit dan wanneer men de gecombineerde
benadering gebruikt. Dit schijnt het gevolg te zijn van het feit dat mensen niet goed in staat zijn
uitzonderingen te onderscheiden van normaal gedrag. De klinische benadering functioneert ook
slechter wanneer de clinicus meer data tot zijn beschikking heeft. Dit zou het gevolg zijn van een
aantal vertekeningen, zoals hindsight bias (in retroperspectief denken dat je de waarschijnlijkheid
van een gebeurtenis beter kan voorspellen), confirmation bias (bevestiging zoeken van je eigen
interpretaties) en het negeren van initiële waarschijnlijkheden. Deze bevinding onderstreept dan
weer het belang van statische belisregels.
Samenvatting van categorieën van dataverzameling, analyse en interpretatie methodes, gerangschikt op
accuratesse.
Volgorde van Categorie Beschrijving
accuratesse
Dataverzameling Analyse en interpretatie
, 1. Statistisch en klinisch Statistisch Interview en gestructureerde
tests, statistisch geanalyseerd
Hoe te bepalen of een instrument geschikt is
Theoretische en praktische overwegingen
De psycholoog moet zichzelf een aantal vragen stellen. Ten eerste of hij een instrument heeft
gekozen die het meest geschikt is om de onderzoeksvraag te beantwoorden. Daarna moet hij zich
afvragen of hij het theoretische construct dat het instrument zou moeten meten voldoende begrijpt
en ook of hij kennis bezit over hoe het instrument het construct in kaart brengt. Andere
overwegingen spelen ook een rol. Zo moet de deskundige zich afvragen of de cliënt voldoende
geschoold is om de test te kunnen begrijpen. Ook de vraag of de belasting voor de cliënt niet te hoog
is, is van belang. Een vermoeide cliënt kan gefrustreerd raken en dit is vertekenend voor de
onderzoeksresultaten.
Standaardisatie
Standaardisatie kent verschillende aspecten. Ten eerste moet er duidelijk omschreven zijn hoe het
instrument te gebruiken is. Ook moeten er duidelijke instructies zijn hoe men een uitkomstmaat voor
een bepaalde test moet berekenen. Een ander belangrijk aspect is de beschikbaarheid van
normscores. Deze normscores geven de verdeling van de testscores binnen een bepaalde normgroep
weer. Deze normgroep moet overeenkomen met de populatie waarin de test wordt gebruikt. Om de
test individueel te gebruiken moet het individu zoveel mogelijk op de normgroep lijken.
Betrouwbaarheid
De betrouwbaarheid van een instrument is de mate waarin een instrument onderhevig is aan
toevallige schommelingen, ook wel toevalsfouten. Wanneer er meer toevalsfouten aanwezig zijn,
dan daalt de betrouwbaarheid. Betrouwbaarheid kent verschillende aspecten. De eerste is de test-
hertestbetrouwbaarheid. Het instrument is betrouwbaar wanneer de resultaten tijdens een tweede
meetmoment gerepliceerd kunnen worden, de correlatie moet daarbij 0.80 zijn om als goed te
kunnen worden beschouwd. Een tweede aspect is de interne consistentie. Dit is de mate waarin
verschillende items van een instrument samenhang vertonen. Als dit niet het geval is dan meet het
instrument geen gezamenlijk construct. Wanneer een instrument niet betrouwbaar is, weet men niet
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EmmavanLaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.