Deeltoets A
Overzicht decentralisatie van de overheid
De centrale overheid heeft al het gezag. Voor een praktische uitvoering is het echter niet handig alles
te doen als overheid. Er zijn dus wetten gemaakt zodat andre instanties bepaalde taken kan laten
doen à decentralisatie.
Territoriale decentralisatie à Bevoegdheden binnen een bepaald gebied à gemeente/ provincie,
die alleen mogen handelen binnen hun eigen gemeente/ provincie.
Functionele decentralisatie à Bevoegdheid door het hele land, maar beperkt door de functie à
Bijv. het CBR, die mogen door het hele land rijexamens afleggen, maar ook alleen rijexamens
afleggen. Ook is een voorbeeld hierin de UWV en SVB.
De belastingdienst ook wel de rijksbelastingdienst valt onder de centrale overheid. En ook
rechtspraak of het leger.
Instellingen die bepaalde wetten uitvoeren:
1 2 3 4
UWV Wia Ziekte Wet (ZW) Wajong Werkloosheid
Wet (WW)
Belastingdienst Huurtoeslag Zorgtoeslag Kindgebonden
budget
Gemeente JeugdWet (WMO) Wet Participatie Wet Bijzondere
Maatschappelijke (PW) bijstand
Onderneming
SVB (AOW) algemene Kinderbijslag
ouderdomswet
Sociale zekerheid
Sociale zekerheid zorgt ervoor dat de sociale risico’s die een individu oploopt (bijv. werkloosheid
door ziekte of faillissement van een bedrijf)zo veel mogelijk worden verdeeld over alle werknemers
en werkgevers of zelfs alle inwonende van Nederland. Het uitgangspunt van sociale zekerheid is
collectiviteit en solidariteit à het d.m.v. wetgeving gezamenlijk dragen van individuele risico’s.
Verzorgingsstaat
De overheid speelt een belangrijke rol bij het opvangen van de verschillende sociale risico’s à de
verzorgingsstaat à De overheid is verplicht om burgers te vrijwaren tegen een gebrek aan
gezondheid, een gebrek aan inkomen etc. De ongevallenwet (1901) was de eerste sociale
verzekering. De ziektewet (1929) keert bij ziekte gedurende een aantal maanden een uitkering uit
van 80% van het loon aan arbeiders in vaste dienst.
De sociale zekerheid van na de WO2 in een versnelling, o.a. door: Verdrag tot bescherming rechten
van de mens en de fundamentele vrijheid en het Europees Sociaal Handvest.
,Verschillende regelingen verzorgingsstaat
Inkomenszekerheid
Als het inkomen weg valt wegens werkloosheid zijn er meerdere (tijdelijke) vangnetten:
Werkloosheidswet (WW), Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) en Algemene
ouderdomswet (AOW) .
Soms gaat het ook om tegemoetkoming in inkomen (door erg laag inkomen), dit heeft een vorm als
kinderbijslag of de Wmo.
Inkomenszekerheid is gebaseerd op het sociale minimum à Het is genoeg voor een menswaardig
bestaan. Mocht iemand minder dan dit minimum verdienen kan deze worden aan gevuld door een
bijstand. Men moet altijd kunnen beschikken van dit sociale minimum.
Het wettelijk minimumloon bedraagt €1615,- bruto in 2019 (dit kan fluctueren). Het sociaal minimum
is afgeleid vanhet wettelijk minimumloon:
- Voor gehuwde en samenwonenden 100%;
- Voor alleenstaande 70%.
Een laag inkomen voor alleenstaande is €1030,- en voor een gehuwde is dit €1940,-.
Collectiviteit à de maatschappelijke en politieke bereidheid gezamenlijk financieel bij te dragen aan
behoud van het stelsel. Dit doet men door bijv. het betalen van premie (een derde van het bruto
salaris).
De inwoners van Nederland willen wel mee betalen aan de sociale zekerheid, maar dan alleen aan de
mensen die het echt nodig hebben. Dit betalen wordt gedaan in de vorm van premies, voor de WW
en de AOW, beide zijn het volksverzekeringen.
Re-integratie
De re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers is pas laat op gang gekomen, hiervoor is de Wet
verbetering poortwachter (Wvp) ingesteld à heeft als doel: werknemers z.s.m. te re-integreren in
eigen of ander passen werk.
Vroeger was dit doel er nog niet, men kwam in de jaren 90 met Work First-projecten à bijv. dat
gemeente proberen langdurige werklozen te begeleiden naar werk. Er wordt veel individualistisch
gekeken, naar bijv. opleiding, achtergrond en afstand tot de arbeidsmarkt.
Privatisering
Er vond steeds meer individualisering plaats, de collectiviteit neemt af. Daarbij was er een
economische recessie. Er zijn o.a. bezuinigingen gemaakt op de ZW en WW, die van 80%
loonuitbetaling naar 70% ging.
De ZW (ziektewet) werd niet meer uit een centrale ziektekas betaald, maar door de werkgever.`1
Een andere verandering is à mogelijkheid tot ‘eigenrisicodrager’ (de werkgever) à Een ex-
werknemer komt naar het UWV ook bij een re-integratie bureau of een arbodienst, deze nemen de
controle en begeleiding over.
Een derde verandering à de Ziekenfondswet werd afgeschaft, het werd de Zorgverzekeringswet
(Zvw). De Zvw bestaat uit een ziektefonds, of is particulier verzekerd tegen zijn ziektekosten.
Een vierde verandering àDe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de gemeente
ondersteund de burger waar nodig om de zelfredzaamheid te stimuleren (bijv. in de vorm van een
huishoud hulp).
, Sociale partner
Vroeger behoorde de werkgevers- en werknemersorganisaties tot sociale partners àzij zijn
overlegpartners in met name de Stichting van Arbeid (STAR) en de Sociaal-Economische Raad (SER).
Dit zijn belangrijke adviesorganen binnen de overheid. Deze organen bepaalden toen de sociale
zekerheid
Tegenwoordig behoort de uitvoering van de sociale zekerheid (en dus het uitvoeren van uitkeringen)
tot de SVB, het UWV en de ZBO’s (zelfstandige bestuursorganen). Binnen deze instellingen en andere
vakbonden wordt het doel van re-integratie groot. De overheid wil zo veel mogelijk mensen aan het
werk helpen.
Eigen verantwoordelijkheid
De overheid doet tegenwoordig een groot beroep op eigen verantwoordelijkheid. Dit is min of meer
een afzwakking van de verzorgingsstaat.
Op het gebied van zorg wordt men verwacht steeds meer verwacht zelf, en met omgeving, een
oplossing te vinden, bijv. het zorgen voor je ouders als zij ziek zijn à Dit gaat naar een
participatiesamenleving. Hierin staat eigen kracht centraal.
Door meer eigen verantwoordelijkheid wordt ook steeds meer hulp digitaal. Zaken die je via internet
kan oplossen, aanvragen of opzoeken. Ook adviezen gaan veel meer digitaal of via de telefoon.
Toekomstbestendigheid
Als de sociale zekerheid stand houdt, dan komt er een ontwikkeling van recht van het individu op
een uitkering naar het benutten van de mogelijkheden die de persoon zelf heeft om voor zichzelf te
kunnen zorgen.
De driedeling van de sociale zekerheid
Werknemersverzekeringen àVerplichte verzekeringen tegen inkomensverlies ten gevolgen van
werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Het is een voorziening ter bevordering van arbeidsre-
integratie.
- De WW (Werkloosheidwet);
- WIA (Werk en inkomen naar arbeidsvermogen).
Volksverzekering à financiering uit premies. Het is voor inwoners van Nederland (verplicht
verzekerd.)
- AOW, Algemene ouderdomswet à pensioen regeling.
- Aio à toeslag op onvolledig AOW, als deze onder sociaal minimum is.
- Anw, Algemene nabestaandenwet à verkering waarbij een doden is gevallen, nabestaande of
wezen kunnen beroep doen op de Anw.
- WLZ, Wet langdurige zorg à Er is 24 uur toezicht en zorg nabijheid nodig.
Sociale voorzieningen en overige aanspraken:
- Participatiewet
- Wajong uitkering à krijg je altijd met een beperking en daarbij ben je arbeidsongeschikt
- Iow (oudere bijstandsgerechtigden) à als je een WW hebt gehad.
- Ioaw (oudere bijstandsgerechtigden)
- Ioaz (oudere bijstandsgerechtigden)
