Deze samenvatting omvat zowel de hoofdstukken uit het Gedwongen kader als de hoofdstukken uit Stoornis en Delict die gelezen dienen te worden voor het tentamen. Per week is de literatuur samengevat.
Stoornis en Delict hoofdstukken: 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 11 en 13
WIGK hoofdstukken: 3, 4, 11, 12, 1...
Samenvatting forensische psychopathologie
Week 1
Hoofdstuk 1 stoornis en delict
Stappenplan rechter bij de beoordeling in de wettelijke beslisboom
1. Bewezenverklaring van de tenlastelegging. Vrijspraak volgt wanneer de rechter niet
voldoende bewijs heeft volgens de wet.
2. Nagaan of het bewijs voldoende is voor een strafbaar feit op grond van de wet
3. Is de dader strafbaar. Als de dader met succes beroep doet op
strafuitsluitingsgronden dan krijgt hij geen veroordeling. Denk aan noodweer,
ontoerekeningsvatbaarheid, overmacht, wettelijk voorschrift en ambtelijk bevel.
4. Wel strafbaar? Dan nog bepalen op welke straf de verdachte krijgt
Het staat de rechter vrij om deskundige in te schakelen tijdens het proces. Hij hoeft tenslotte
niet over alle kennis te beschikken, maar moet ze wel goed toepassen.
In de fase waarheidsbevinding wordt vaak een beroep gedaan op deskundige. DNA-experts,
wapendeskundige en dergelijke.
Informatie over de verdachte
Gedragsdeskundige worden doorgaans ingeschakeld bij de beoordeling van de vraag of de
dader strafbaar is, meer specifiek, of mogelijk sprake is van een psychische stoornis. Dat
ervoor kan zorgen dat betrokkene niet of verminderd toerekeningsvatbaar is. De rechter kan
ook willen weten hoe groot het risicorecidive is en welke behandeling geadviseerd wordt.
Centrale gedachte strafrecht en toerekeningsvatbaarheid
De pleger van een delict slecht straf verdient als hij verantwoordelijk kan worden gehouden
voor wat hij doet (of laat). Geen straf zonder schuld. Niet strafbaar is hij die een feit begaat
dat hem wegens de gebrekkige ontwikkeling of ziekelijk stoornis van zijn geestvermogens
niet kan worden toegerekend. Die ontoerekeningsvatbaarheid moet dan op grond van de
wet leiden tot een ontslag van rechtsvervolging, waarmee de strafbaarheid van de verdachte
wordt uitgesloten. De rechter heeft wel de mogelijkheid om een strafrechtelijke maatregel
op te leggen.
Vaak komt het voor dat de psychische stoornis de betrokkene deels heeft beperkt maar niet
in die mate dat hij de sturing over zijn gedrag volledig kwijt was. We spreken dan over een
vermindering van de toerekeningsvatbaarheid. (Licht verminderd, verminderd en sterk
verminderd toerekeningsvatbaarheid). Alleen een gedragsdeskundige of een psycholoog kan
hierover oordelen. 2 is verplicht!
Psychische stoornis = gebrekkige ontwikkeling of ziekelijk stoornis van de geestvermogens.
Als hiervan geen sprake is dan is de dader toerekeningsvatbaar. Echter is dit niet voldoende
om de verminderd toerekeningsvatbaarheid te beoordelen.
Toerekeningsvatbaarheid is geen toestand waarin een verdachte zich bevindt, maar de
uitkomst van de beoordeling van de relatie tussen de stoornis en ieder delict afzonderlijk.
,Disfuncties worden beschreven die uit de stoornis voortvloeien en die een rol hebben
gespeeld tijdens het delict:
- Agressieve prikkelbaarheid
- Impulsiviteit
- Frustratietolerantie
- Realiteitstoetsing
- Vermogen tot empathie, reflectie, anticipatie en introspectie
Het delict perspectief
Hoe de disfuncties doorwerken in het delict. Onder het delict wordt dan verstaan: de
gedragskundig relevante reconstructie van de toedracht van het tenlastegelegde delict,
uitgaande van de hoofdlijnen in die tenlastelegging, het zogeheten delict scenario. Daarmee
is de verbinding gelegd tussen de delict analyse en de delict scenarioprocedure. De
rapporteur wordt geadviseerd de onderzochte te bevragen:
- Diens relaas van de feitelijke gebeurtenis
- De redengeving van het delict
- Zijn voelen, denken en handelen ten tijde van het plegen van een delict
- Uiting van schaamte, spijt en dergelijke
Wilsvrijheid
Niet alleen psychische stoornissen hebben invloed op de wilsvrijheid, maar ook andere
factoren.
- Geestelijke druk als gevolg van langdurige gewelddadige situatie. Overmacht en
psychische overmacht. Is de tweede strafuitsluitingsgrond. Je bent dan ook
ontoerekeningsvatbaar. Dit moet zorgen voor ontslag van de rechtsvervolging. Bij
verdediging bij bijvoorbeeld een mishandeling moet het wel gaan om proportionele
handeling. Wanneer de dader veel verder gaat als noodzakelijk dan is er sprake van
noodweerexces = hevige gemoedsbeweging als gevolg van een aanval.
Opzet
Het is mogelijk dat de dader strafrechtelijk vrijuit gaat omdat ‘opzet’ mist. Enkel schuld is
niet genoeg. Bij bijvoorbeeld een psychose kan worden gesproken van een ‘gestoorde wil’.
Ook opleggen van een maatregel is dan niet mogelijk. = de reikwijdte van zijn handeling
totaal niet heeft kunnen overzien.
Conclusie = eigenlijk alleen in het geval de verdachte een beroep doet op
ontoerekeningsvatbaarheid voor de rechter vast moet staan dat sprake is van pathologie en
dat die pathologie verklarend is voor het delict gedrag.
Gevaarprognose op bladzijde 20!
Tbs
Voor opleggen van Tbs of een ppz moet, op grond van de wet, vaststaan dat ten tijde van het
plegen van het strafbaar feit bij de verdachte sprake was van een psychische stoornis, of
zoals de wet dat zegt: een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de
geestvermogens.
, Bij Tbs staat, anders dan bij ppz, de maatschappelijke beveiliging centraal.
Hoofdstuk 2 stoornis en delict
Diagnose
1. Objectiveren:
Naar analogie van de criteria waaraan een ziekelijke stoornis moet voldoen kan daarom
gesteld worden dat bij een gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens:
- Sprake is van een ‘abnormaal’ verschijnsel in die zin dat het afwijk van een sociale
norm met betrekking tot normaal ontwikkeld gedrag
- Het verschijnsel ongemak en beperkingen met zich meebrengt in het functioneren
van de betrokkene al dan niet in relatie tot zijn sociale omgeving
- Het verschijnsel een aantal kernmerken vertoont, die ook bij andere worden herkend
als gebrekkig ontwikkeld en die te beschrijven en te ordenen zijn binnen het
begrippenkader van de ontwikkelingspsychologie en de psychopathologie.
Op bladzijde 32 staan de methodes van onderzoek: belangrijkste methode is het
diagnostisch interview. Daarna vragenlijsten, psychologische testen en semigestructureerde
interviews. Hierbij is nodig:
- Relevante persoonsgegevens
- Probleem anamnese (in het forensische onderzoek de delict analyse)
- Biografische anamnese
- etc.
Een methode voor het zogeheten analyseren van delicten is het 5G model. Hierbij wordt de
onderzochte zo zorgvuldig mogelijk gereconstrueerd. Welke gevoelens aan de orde waren
en wat de gedachtes waren etc. Welke gebeurtenissen zich hebben voorgedaan en welke
goedpraters er aan de orde varen. In deze fase is er nog niet echt sprake van onderzoek naar
de stoornis.
Zo kan uit de delict analyse blijken dat gevoelens, gedachten en gedragingen ten tijde van
het delict nauwelijks nog met elkaar in verband stonden en dat dus sprake was van een
toestand van dissociatie.
Behandelmethodes per stoornis beetje uitgewerkt op bladzijde 35.
Risicotaxaties
- Ongestructureerde klinische taxatie = de deskundige gebruikt zijn vakkennis,
ervaring en intuïtieve inzichten om de kans op recidive van delict gedrag te taxeren.
Hierin spelen zowel de inschatting van de ernst van de psychische stoornis, de
inschatting van ziektebesef en ziekte-inzicht en lijden druk een rol naast algemene
noties over het beloop van de stoornis, behandeld of onbehandeld.
- Actuariële risicotaxatie = volgens een vaste methode worden gegevens verzameld
over de aanwezigheid van factoren. Beinvloedbare en beïnvloedbare factoren
worden hier van elkaar onderscheden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukvandongen_1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
