Dit document is een samenvatting van het boek Openbaar Bestuur; beleid, organisatie en politiek. De stof wordt behandeld in de lessen. De samenvatting bestaat uit de hoofdstukken: 1 t/m6, 8 en 9.4!
Hoofdstuk 1.
Wat is openbaar bestuur
Het geheel van organisaties en activiteiten die primair zijn gericht op de besturing van de
maatschappij.
↪ ingewikkeld samenspel van een groot aantal partijen, handelen op eigen logica
(verschillende waarden en normen)
Besturen komt van sturing : richting geven, een koers uitzetten. Het tot stand brengen en uitvoeren
van beslissingen, die beslissingen zijn een weergave van wat bestuurders in de maatschappij willen
behalen.
drie soorten sturing in de maatschappij
1. de staat (algemeen belang dienen)
2. de markt (producten en diensten op commerciële grond te leveren)
3. het middenveld (richt zich op doelstellingen die niet op winst gericht maken zijn)
grenzen variëren van vage scheidslijn en overdragen van activiteiten → privatisering,
tegenovergestelde nationalisering/verstatelijking
Overheidsorganisaties
↪ politieke leiding (gezagsdragers) en ambtenaren (benoemde functionarissen,
ondersteunen politieke leiding)
Het middenveld
Organisaties dat zich tussen de overheid, ene kant, en bedrijven en individuele burgers,
andere kant, bevindt → qua rechtsvorm private organisaties maar desondanks betrokken
bij openbaar bestuur
tweedeling
1. type organisaties vervult bepaalde maatschappelijke functie (ziekenhuizen, schoolbesturen)
privaat met publieke taak
2. type organisaties met publieke taak (voor maatschappij), zoals vakbonden, milieuorganisaties
betrokken bij openbaar bestuur omdat ze beleid proberen te beïnvloeden
Barry Bozeman - ‘publicness’
Er zijn geen puur publieke of private organisaties → spreekt daarom over ‘de mate van
publiekheid’
Er zijn drie te onderscheiden dimensies:
1. eigendom (wie is de eigenaar?)
2. bekostiging (wie financiert de organisatie?)
3. controle (in hoeverre vindt er publieke controle plaats in de organisatie?)
De verticale-en horizontale dimensie van bestuur
● verticale dimensie : het openbaar bestuur kan op meerdere niveaus van belang zijn (wijk,
gemeente, provincie)
● horizontale dimensie : het openbaar bestuur bestaat niet alles uit de overheid zelf, maar ook
uit tal van maatschappelijke organisaties
Beide dimensies goed ‘aanpakken’ → multi-level governance : besturen vindt plaats op
meerdere niveaus en gebeurt door zowel overheden als andere partijen.
Openbaar bestuur van Nederland, verticaal
- lokaal : de gemeenten
, - regionaal : de veiligheidsregio’s, waterschappen
- provinciaal : de provincies
- nationaal : de regering en departementen
- Europees : de instellingen van de Europese Unie
- internationaal : de NAVO, Verenigde Naties
Huidige staatsinrichting → Huis van Thorbecke : een gedecentraliseerde eenheidsstaat →
extra laag (multinationale bestuurslaag)
In het Nederlandse model is daarmee ambiguïteit ingebouwd : een centraal systeem maar
mogelijkheden tot variatie en verschil daarbinnen door middel van een zekere decentrale autonomie
Huis van Thorbecke wordt op de proef gesteld → verschillende etages en er zijn veel
extra bestuurlijke arrangementen bijgekomen, eigen verantwoordelijkheden.
↪ Ros Rhodes : ‘de uitholling van de nationale staat’
Vanwege nationale taken die worden overgenomen of gedecentraliseerd door de Europese
bestuurslaag
Openbaar bestuur van Nederland, horizontaal
Overheid heeft een formeel mandaat, maar voor sturing is de inzet van veel maatschappelijke partijen
nodig.
Openbaar bestuur als good governance
Verenigde naties, model opgesteld met 8 criteria om de kwaliteit van het openbaar bestuur te bepalen
1. onpartijdig en open
2. rechtszeker
3. consensusgericht
4. participaties
5. vraaggericht
6. effectief en efficiënt
7. publieke verantwoording
8. transparant
Elk van deze criteria weerspiegelt unieke positie openbaar bestuur in de samenleving →
normen en verwachtingen waaraan bestuurders moeten voldoen.
Andere kwaliteiten die in het openbaar bestuur van belang zijn (vier dimensies verdeeld)
1. democratie : responsief bestuur
2. rechtmatigheid
3. doeltreffend en doelmatigheid
4. integriteit
Democratie
Volkssoevereiniteit → politici, bestuurders en overheidsorganen besturen in naam van
het volk Ze nemen hun beslissingen in overeenstemming met de maatschappelijke
normen, waarden en wensen → responsief bestuur
Bestuurlijke besluitvormingsprocessen moeten doorzichtig en toegankelijk zijn voor burgers
Rechtmatigheid
Burgers beschermen → macht van de overheid moet gecontroleerd en ingeperkt zijn. In
Nederland wordt overheidsmacht uitgeoefend in naam van de wet (rechtmatigheid)
Er zijn spanningen opgekomen omdat:
1. rechtsbescherming tegen de overheid is sterk uitgebreid
2. juridische eisen voor openbaar bestuur zijn hoger geworden
3. rechters zijn minder terughoudend om de overheid aan te pakken
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studentivk2204. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
