, Hoofdstuk 7: afasieën/taalstoornissen
7.1 De bouwstenen van taal
Onze taal is een ononderbroken en continue klankenstroom, met ‘adempauzes’ op vaak logische
plaatsen. Gesproken taal is opgebouwd uit fonemen (klankeenheid: ba, ka, oe, nu, enz.). Een woord
is opgebouwd uit verschillende fonemen (niet altijd: nu). Het lexicon is de woordenschat.
Actieve woordenschat/output lexicon: woordenschat waarover men beschikt wanneer men
zelf spreekt.
Passieve woordenschat/input lexicon: de woorden die we verstaan en begrijpen.
De actieve woordenschat is kleiner dan de passieve woordenschat.
Een probleem bij het beluisteren van gesproken taal is de segmentatie: in de continue
woordenstroom moeten afzonderlijke woorden herkend worden (kenmerkend voor gesproken taal).
Dit is de reden dan men snel een nieuwe taal kan lezen, maar minder snel kan verstaan en begrijpen.
Het begrijpen van gesproken taal stelt dus hoge eisen aan het analytische vermogen van ons
akoestische systeem. Klinker duurt langer dan een medeklinker misverstanden in communicatie
hebben vaak met medeklinkers te maken (kaas/kaars). Gesproken taal is grammaticaal zelden correct
en er zijn veel gesprekken door elkaar. Hierdoor wil een CVA patiënt soms niet een gesprek voeren,
maar wat lezen.
Letters/visuele tekens waaruit geschreven taal is opgebouwd noemt men grafemen (handschrift,
drukletters, steno, Chinees, etc.). Om met de hand te schrijven is nodig dat de hersenen over de
geheugensporen van diverse lettervormen beschikken en deze kunnen omzetten in motorische
patronen. Bij typen is dit weer anders. Kan je rekening mee houden bij een CVA patiënt.
Woorden zijn bouwstenen voor zinnen. Syntaxis (woordordening) is bepalend voor de semantiek
(betekenis) van de boodschap (hond bijt man of man bijt hond).
Grammatica: het geheel van regels dat nodig is om een correcte taaluiting te construeren.
Pragmatiek: de manier van spreken wordt aangepast aan de situatie, taal heeft sociale betekenis.
Dit hoofdstuk gaat over stoornissen in begrip of gebruik van gesproken taal (afasieën) en geschreven
taal (alexie/dyslexie en agrafie/dysgrafie). Behalve de taal die is opgebouwd uit woorden bestaan er
allerlei taalvarianten waarbij andere bouweenheden worden gebruikt: braille, morsesignalen,
gebarentalen of typen op een toetsenbord.
Prosodie: intonatie en accenten bepalen ook de betekenis van een boodschap.
‘Maken wij vanmiddag een tochtje met de fiets?’ (en dus niet met al die anderen).
‘Maken wij vanmiddag een tochtje met de fiets?’ (dus niet vanavond of morgen).
‘Maken wij vanmiddag een tochtje met de fiets?’ (en niet met de auto).
Rechter hemisfeer heeft belangrijk aandeel bij begrip en gebruik van de prosodie.
7.2 Het opmerkelijke van taal
Doel van taal: communicatie, boodschappen overbrengen, maar ook gewoon kletsen. Kind leert
onbewust grammatica, maar is eigenlijk zeer ingewikkeld. Tongval en dialect worden moeiteloos
overgenomen. Behoort tot procedureel of impliciet geheugen (we leren onbewust).
Bij linguale klanken gebruiken we onze tong, bij labiale klanken onze lippen. Het gebeurt gewoon.
Kinderen moeten op school ‘zinsontleding’ leren terwijl ze dat eigenlijk al lang kunnen. Twee- of
meertaligheid ontstaat ook makkelijk. De gehanteerde taal is slecht een medium dat geheel
ondergeschikt is aan het uiteindelijke doel: communicatie en gezelligheid. Dat het medium arbitrair
(willekeurig), blijkt ook uit de talrijke taal- en spraakvarianten (braille, gebarentaal).
Bij het tot stand brengen van communicatie kunnen alle zintuigen of ledematen (samen of
afzonderlijk) worden ingezet. Dit alles lijkt complex, maar ons brein zit daar niet mee! Ons brein is
bezig met doelen.
7.3 Spraak versus taal
Taal: communicatiesysteem van codes en afspraken waarmee boodschappen kunnen worden
overgebracht (language).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gerline13. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
