Hoorcollege 1 Financieel Familie- en Erfrecht
Inleiding; rechten en verplichtingen van echtgenoten
Algemene opmerkingen
Twee docenten: Maaike Goes en Maaike Steegmans
4 blokken: 2 blokken financieel familierecht en 2 blokken erfrecht
- Elk blok bestaat uit 2 hoorcolleges en 1 werkcollege
- Totaal zijn er dus 8 hoorcolleges en 4 werkcolleges
- Elk hoorcollege bestaat uit 2 kennisclips
- Werkcolleges zijn interactief aan de hand van casus
Globale lijnen!
Materiaal per week: Leidraad en via Canvas
- Ook extra oefencasus beschikbaar
Schriftelijk tentamen (open vragen) (waarschijnlijk digitaal via TestVision i.v.m. situatie rondom
het coronavirus)
Vragen? Tijdens het college of via e-mail (G.M.Goes@tilburguniversity.edu en
A.M.Steegmans@tilburgunisersity.edu)
Relatievermogensrecht
Het relatievermogensrecht regelt de wijze waarop het vermogensrecht reageert op het huwelijk, GP,
het vermogen en de scheiding.
Wat valt er onder relatievermogensrecht?
- Huwelijksvermogensrecht;
- Partnerschapsvermogensrecht;
- Samenwoners. (HC 2)
Voor huwelijk en geregistreerd partnerschap geldt: Boek 1 BW en algemeen vermogensrecht is
van toepassing. dus kijk ook goed naar algemeen vermogensrecht.
Voor samenwoners geldt: algemeen vermogensrecht is van toepassing. boek 1 n.v.t. voor
samenwoners
Voor (bijna) allemaal geldt: het begint vaak met een roze wolk
Maar in meer dan 1 op de 3 gevallen, eindigt het ……
In 2019 waren er 30.041 echtscheiding en 2735 ontbindingen van GP. Vermoeden is zelfs dat
scheidingen bij samenwoners nog hoger ligt. De gemiddelde huwelijksduur bij echtscheiding was in
2019 14,9 jaar en de gemiddelde leeftijd van scheidende man was 47,5jaar en gemiddelde vrouw was
44,3 jaar. De echtscheidingskans van kinderen met geschieden ouders is 2x zo groot als bij ouders die
,niet gescheiden zijn. En bij kinderen uit 2de leg hebben ook grotere kans om later zelf scheiding mee
te maken.
De formele relaties: huwelijk en geregistreerd partnerschap
Steeds minder verschillen hiertussen.
GP wordt wel als minder zwaar ervaren
Globaal overzicht huwelijk en geregistreerd partnerschap
Huwelijk Geregistreerd partnerschap
Twee of meer Art. 1:30 lid 1 BW: Art. 1:80a BW:
personen Een huwelijk kan worden aangegaan Een persoon kan tegelijkertijd slechts
Verschillend of door twee personen van verschillend met één andere persoon van
gelijk geslacht of van gelijk geslacht. hetzelfde of andere geslacht een
Art 1:33 BW: geregistreerd partnerschap aangaan.
Een persoon kan tegelijkertijd
slechts met één andere persoon
door het huwelijk verbonden zijn. =
monogamie
Ja, ik wil! Art. 1:67 lid 1 BW: Art. 1:80a lid 3 BW:
De aanstaande echtgenoten moeten Registratie van partnerschap
ten overstaan van de ambtenaar van geschiedt bij een akte van registratie
de burgerlijke stand en in van partnerschap opgemaakt door
tegenwoordigheid van de getuigen een ambtenaar van de burgerlijke
verklaren, dat zij elkander aannemen stand.
tot echtgenoten en dat zij getrouw (Geen ja-woord)
alle plichten zullen vervullen, die
door de wet aan de huwelijkse staat
worden verbonden.
(Het ja-woord geven)
Van de ene Om van een huwelijk naar een ander Ar. 1:80g BW:
(formele) relatie soort (formele) relatie over te Indien twee personen aan de
naar de andere; stappen, moet het huwelijk eerst ambtenaar van de burgerlijke stand
omzetting eindigen. kenbaar maken dat zij het
geregistreerd partnerschap dat zij zijn
aangegaan, omgezet wensen te zien in
een huwelijk, kan de ambtenaar van
de burgerlijke stand ter zake een akte
van omzetting opmaken.
Door de omzetting eindigt het
geregistreerd partnerschap en start
het huwelijk.
Einde van de Art. 1:149 BW: Art. 1:80c lid 1 BW:
(formele) relatie Het huwelijk eindigt: Het geregistreerd partnerschap
a. door de dood; eindigt:
b. door vermissing; (…)
c. door echtscheiding; c. met wederzijds goedvinden door
d. door ontbinding van het huwelijk inschrijving door de ambtenaar van de
na scheiding van tafel en bed. burgerlijke stand van een door beide
partners en een of meer advocaten of
notarissen ondertekende en
gedateerde verklaring waaruit blijkt
, dat en op welk tijdstip de partners
omtrent de beëindiging van het
geregistreerd partnerschap een
overeenkomst hebben gesloten.
(…)
d. door ontbinding op verzoek van de
partners of een van hen
e. door omzetting van een
geregistreerd partnerschap in een
huwelijk.
Toepasselijk Titels 6, 7 en 8 van Boek 1 BW zijn Titels 6, 7 en 8 van Boek 1 BW zijn
vermogensrecht relevant alsmede het algemeen relevant.
vermogensrecht. (art. 1:80b BW) alsmede het algemeen
vermogensrecht = schakelbepaling
Familierechtelijke Vak Personen- en Familierecht Vak Personen- en Familierecht
betrekkingen en (Veelal automatische (Veelal automatische
gezag familierechtelijke betrekkingen en familierechtelijke betrekkingen en
gezag) gezag)
Consequenties Bijvoorbeeld: Bijvoorbeeld:
voor andere - Erfrecht; - Erfrecht;
rechtsgebieden - Pensioenrecht; - Pensioenrecht;
- Alimentatierecht; - Alimentatierecht;
- Belastingrecht. - Belastingrecht.
Rechten en plichten tussen echtgenoten en geregistreerde partners
Relevante titels van boek 1 BW voor huwelijk en GP als formele relaties
Titel 5: Het huwelijk;
Titel 5a: Het geregistreerd partnerschap;
Titel 6: Rechten en verplichtingen van echtgenoten; (vandaag)
Titel 7: De wettelijke gemeenschap van goederen;
Titel 8: Huwelijkse voorwaarden;
Titel 9: Ontbinding van het huwelijk
(Titel 10: Scheiding van tafel en bed en ontbinding van het huwelijk na
scheiding van tafel en bed)
Titel 6 Boek 1 BW: Rechten en verplichtingen van echtgenoten
Zorgplicht tussen echtgenoten (1:81 BW) Morele inhoud huwelijk
Zorgplicht naar minderjarige kinderen (1:82 BW)
Inlichtingenplicht (1:83 BW)
Kosten van de huishouding (1:84 BW)
Schulden gewone gang van de huishouding (1:85 en 1:86 BW)
Vergoedingsrechten en beleggingsleer (1:87 BW) (blok 2)
Beschermingsbepalingen (1:88 en 1:89 BW)
Bestuursregeling (1:90- 1:92 BW)(jo 1:97 BW)
Toepassingsbereik Titel 6 (1:92a BW)
Artikel 1:81 en 1:82 BW: morele inhoud huwelijk
Art. 1:81 BW:
Getrouwheid, hulp en bijstand = moreel
Het nodige verschaffen = zelfs afdwingbaar, dat is wel vermogensrechtelijk. Hier ligt de
alimentatieverplichting ook ten grondslag aan.
, Zelfde inhoud als huwelijksgelofte artikel 1:67 BW: waar het ‘ja-woord’ voor gegeven moet worden.
Art. 1:82 BW:
De tot het gezin behorende kinderen verzorgen en opvoeden ook stief- en pleegkinderen
vallen hieronder. Ouders kunnen elkaar ook aanspreken op dit artikel. Vraag is wel hoe vaak dat
gebeurd. Zodra ouders elkaar moeten aanspreken hierop, dan is er al reden voor echtscheiding
en zit je in andere procedure.
Artikel 1:83 BW: Inlichtingenplicht
Plicht tot verschaffen van inlichtingen over en weer:
- Gevoerd bestuur, en;
- Stand van goederen en schulden
“Desgevraagd”, dus de andere echtgenoot moet hierom verzoeken
Gehele vermogen, dus gemeenschappelijk vermogen maar ook eigen (privé) vermogen
Geen verantwoordingsplicht! het minder zwaar.
Niet voldaan daaraan? Gevolg: opheffing gemeenschap (art. 1:109 BW), uitsluiten bestuur
gemeenschapsgoederen (art. 1:91, lid 1 BW) komt in praktijk niet vaak voor. Als partijen hier
wantrouwen over hebben, dan is er indicatie dat huwelijk duurzaam ontwricht is en
echtscheidingsprocedure gestart kan worden.
Artikel 1:84 BW: Kosten van de huishouding deze regeling geldt voor alle
goederenhuwelijkshuwelijksregimes. Het maakt niet uit of je in gemeenschap van goederen bent
gehuwd, in wettelijke gemeenschap of onder huwelijkse voorwaarden koude uitsluitingen zijn
gehuwd. Het geldt dus voor álle echtgenoten.
Artikel 1:84 BW heeft interne werking en bepaald verhouding tussen echtgenoten.
Huishouding wat is de huishouding? = organisatie strekkende tot bevrediging van materiële
en geestelijke geestesbehoefte van de echtgenoten en eventuele kinderen. Het gaat om uitgaven
die een dienstbare functie vervullen binnen dat samenlevingsverband van het huishouden
(gezin). Het gaat dus om gemeenschappelijk belang. De uitgaven moeten nodig zijn om
huishouding draaiende te houden en om gezin normaal te laten functioneren.
- In ieder geval: kosten verzorging opvoeding kinderen, huurtermijnen, rente van
hypotheeklening (Swanenhunscheid 2), vakantie, ontspanning, medische behandelingen
(mits normaal).
- Niet wordt verstaan: aflossingen hypotheekschuld en premies t.b.v. kapitaalverzekering (om
aan eind hypotheekschuld af te lossen). Het zijn wel uitgaven die worden gedaan, maar geen
kostenpost. Door uitgaven wordt je niet armer, er wordt wel geld uitgegeven, maar er vind
ook vermogensopbouw plaats, want met uitgave verminderd de schuld dus per saldo wordt
je er niet armer van, daarom geen kostenpost en is het geen koste van de huishouding.
Aansprakelijkheid aansprakelijk is, de echtgenoot die die verbintenis aangaat. Let wel: als de
uitgave ook onder artikel 1:85 BW valt (gewone gang van de huishouding), dan ontstaat wél
dubbele aansprakelijkheid en zijn beide echtgenoten aansprakelijk. = belangrijk verschil tussen
artikel 1:84 BW (kosten huishouding) en artikel 1:85 (gewone gang van de huishouding). Juist in
kader van verhaalbaarheid relevant. Stel: dat echtgenoten zijn gehuwd in koude uitsluiting: als
beide partijen aansprakelijk zijn, kan de schuldeiser zich ook verhalen op eigen goederen van
beide partijen en niet alleen eigen goederen van slechts 1 partij. Dus verhaalbaarheid wordt
daardoor groter.
Draagplicht (lid 1) er wordt bepaald hoe kosten huishouding door echtgenoten gedragen
moeten worden. Dit moet van inkomen en evt. vermogen dienen gedragen. Inkomen gaat vóór
vermogen en gemeenschappelijk gaat voor privé. Als eigen inkomens of vermogens gebruikt
moeten worden, geschied dit naar evenredigheid.
