Hoofdstuk 1 – plaatsbepaling rechtsbescherming – week 1 = herhaald
1.2. Bestuursrechtelijke geschillen
Bestuursorgaan = is een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld, dan
wel een persoon of college dat met enig openbaar gezag is bekleed
Besluit = een schriftelijke handeling van een bestuursorgaan, inhoudende een publiekrechtelijke
rechtshandeling
1.3. Procedures ter beslechting van bestuursrechtelijke geschillen
1. Beroep bij de bestuursrechter
De bestuursrechter is bevoegd te oordelen over beroep tegen besluiten van bestuursorganen
Beroep is per definitie gericht op vernietiging van een besluit
Beroep is in beginsel pas mogelijk na bezwaar (= bestuurlijke heroverweging)
- Een andere procedure van bestuurlijke heroverweging is administratief beroep
Verschil tussen beide is dat administratief beroep ziet op een procedure bij een ander
(hoger) bestuursorgaan – heeft dus trekken van bestuurlijk toezicht, want hoger
bestuursorgaan kan toezicht uitoefenen uit op lager bestuursorgaan
Bevoegdheid bestuursrechter = besluiten
Voor geschillen die gaan over overheidshandelen dat niet in een besluit is neergelegd,
moet je je tot de civiele rechter wenden
= onder andere geschillen over voorbereiding en uitvoering besluiten, ook gebruik van
privaatrechtelijke bevoegdheden ter behartiging van overheidstaak
- Besluiten
Besluiten van algemene strekking
a. Algemeen verbindende voorschriften (avv’s)
b. Beleidsregels
c. Concretiserende besluiten van algemene strekking – bestuursrechter
Besluiten die niet van algemene strekking zijn
a. Beschikkingen – bestuursrechter
Bestuursrechter kan wel oordelen over vraag of avv of beleidsregel, waar de beschikking op is
gebaseerd, rechtmatig is – indien oordeel negatief, zal rechter beschikking vernietigen
De bevoegdheid van de bestuursrechter is soms ruimer dan besluiten – oprekken &
gelijkstellen
- Verschillende bestuursrechters
a. Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State – rest hogerberoepszaken
b. Centrale Raad van Beroep – ambtenarenzaken en socialezekerheidszaken
c. College van Beroep voor het Bedrijfsleven – economisch bestuursrecht
d. Gerechtshoven – hogerberoepsrechters in belastingzaken
Op deze hoofdregels zijn echter uitzonderingen
- Rechtseenheidvoorzieningen
Om te zorgen dat de verschillende bestuursrechters op één lijn zitten
Informele – Commissie rechtseenheid bestuursrecht
De grote kamer – 8:10a lid 4 Awb
Conclusie
2. Procedure bij de bestuursrechter
- Klachtprocedure – voor personen die geen bezwaar en beroep kunnen instellen, persoon kan
dan alsnog zijn ontevredenheid uiten bij bestuursorgaan en desgewenst zijn klacht aan de
ombudsman voorleggen
Mediation = onafhankelijke derde helpt partijen bij het vinden van een oplossing voor hun
geschil
Belanghebbende heeft zes weken de tijd om bezwaar of beroep in te dienen
, 1.4. Een korte geschiedenis van de rechtsbescherming tegen de overheid
Benthem – Kroon is geen onpartijdige en onafhankelijke instantie als vereist in art. 6 EVRM
1.5. Functies van rechtsbescherming
Onderscheid handhaving objectieve recht en individuele rechtsbescherming
Handhaving objectieve recht = rechter moet controleren of bestuur conform het recht
handelt, dit staat voorop
Individuele rechtsbescherming = bescherming individu staat voorop
= het primaire doel van bestuursprocesrecht – de hoofdfunctie
Nevenfuncties
Legitimiteit van de overheid
Kwaliteit bestuur
Bevorderen van rechtsontwikkeling en rechtseenheid
1.6. Beginselen van rechtsbescherming
a. Bij de wet ingesteld en onpartijdig gerecht
Rechtspositionele waarborgen – procedure benoeming, opleidingseisen, benoemingseisen,
benoemingstermijn
Functionele waarborgen – moeten mogelijke beïnvloeding van onafhankelijkheid en
onpartijdigheid voorkomen
b. Bestuurlijke heroverweging
Als hoofdregel sprake van een verplichte bezwaarschriftprocedure (7:1 Awb), wel
uitzonderingen op
Nadeel: vertraging – kan echter mogelijk worden gecompenseerd met art. 7:1a Awb
c. Twee feitelijke instanties
Mogelijkheid om een rechterlijke uitspraak aan een hogere rechterlijke instantie voor te
leggen – echter niet altijd mogelijk, soms is er maar één instantie
d. Toegankelijkheid
Verkeerd geadresseerd bezwaar- of beroepsschrift dient naar het bevoegde orgaan te
worden doorgezonden
Geen hoge financiële drempel
e. Rechtseenheid en rechtsontwikkeling
f. Effectiviteit en tijdigheid
g. Efficiëntie
- Beginselen van bestuursprocesrecht
a. Onpartijdigheid
b. Ongelijkheidscompensatie
c. Hoor en wederhoor
d. Openbare behandeling – 8:62 Awb
e. Openbare en gemotiveerde uitspraak – 8:78 Awb
f. Tijdige behandeling
1.7. Rechtsbescherming tegen de overheid anno 2019
a. Toegang
b. Tijdigheid
c. Finaliteit
d. Maatwerk
e. Communicatie
f. Probleemoplossend vermogen
g. Acceptatie
Hoofdstuk 2 – bevoegdheid – week 1 = herhaald
2.2. Constitutionele grondslag
De wetgever heeft de rechtbank, het hof en de Hoge Raad aangewezen als behorende tot de
rechterlijke macht – art. 2 WOR
Dit impliceert dat de ABRvS, CRvB en het CBB geen deel uitmaken van de rechterlijke
macht
Waarom is het relevant of een gerecht bij de rechterlijke macht hoort?
, Geschillen die uit burgerlijke rechtsbetrekkingen zijn ontstaan mogen enkel worden
berecht door de rechterlijke macht
Changoe – de civiele rechter moet eiser niet ontvankelijk verklaren wanneer de bestuursrechter
genoeg rechtsbescherming biedt, zelfs wanneer hij zelf ook bevoegd is
Art. 112 GW en 2 RO
Geschillen uit bestuursrechtelijke rechtsbetrekkingen mogen worden opgedragen aan gerechten die
niet tot de rechterlijke macht behoren
Dit type rechtsbetrekking doet zich voor bij uitoefening van openbaar gezag
= uitoefening van exclusieve bevoegdheden en rechten
Dit komt meestal neer op het nemen van een besluit
Privaatrechtelijke rechtshandelingen vallen buiten de competentie van de bestuursrechter
Feitelijke handelingen dan?
Feitelijk handelen dat neerkomt op de uitoefening van openbaar gezag is te beschouwen
als publiekrechtelijk handelen
- Absolute bevoegdheid
Beroep wordt ingesteld bij de rechtbank, tenzij een andere bestuursrechter bevoegd is – 8:6 Awb
Die uitzonderingen kun je vinden in de bevoegdheidsregeling (!)
Hoger beroep vindt in principe plaats bij ABRvS (8:105 Awb), maar H4 bevoegdheidsregeling
bekijken voor uitzonderingen
- Bestuursrechtspraak is een omgekeerde piramide, in tegenstelling tot gewone rechtspraak
(want 11 rechtbanken, 4 hoven en 1 Hoge Raad). Bij bestuursrechtspraak heb je in principe
beroep bij de rechtbank, daarna zijn er vier mogelijke plekken voor hoger beroep
Nadelen
a. Bevordert niet de rechtseenheid
b. Bestuursrechtelijke hoger beroep niet geïntegreerd in rechterlijke macht, profiteren
daarom niet van de expertise van collega’s op andere rechtsgebieden, zoals bij de
rechtbank wel het geval is
2.3. Algemene bestuursrechtspraak
Raad voor de rechtspraak – taken = toekennen van budgetten aan gerechten (1), en
ondersteuning/toezicht op gerechten (2), met name de bevordering van de kwaliteit van de
bestuurlijke en organisatorische werkwijze van de gerechten (3) – adviseren over wetsvoorstellen
die gevolgen hebben voor de rechtspraak (4) art. 91 lid 2 onder c RO
- Relatieve competentie – art. 8:7 Awb
Lid 1 – rechtbank binnen rechtsgebied waarvan het bestuursorgaan zijn zetel heeft
Lid 2 – woonplaats indiener
Wat nou als een rechtbank zich ten onrechte bevoegd verklaart?
Hogerberoepsrechter kan dan op grond van art. 8:117 Awb de uitspraak als bevoegd
gedaan aanmerken
Wat als er meerdere personen zijn die beroep instellen? – geldt alleen bij 8:7 lid 2
Kijken wie als eerste beroep heeft ingesteld, dan bij die rechtbank
Indien gelijktijdig, volgorde Wet op de rechterlijke indeling
Concentratie = dat bepaalde zaken slechts bij één rechtbank worden behandeld
Zie 8:7 lid 3 Awb jo. H3 bevoegdheidsregeling
- 8:104 Awb – soms kan er geen hoger beroep worden ingesteld
Hoger beroep heeft in beginsel geen schorsende werking
- Bevoegdheid instanties