CAD Periode 2
Les 1: Inleiding
Veel gezichten van jeugdcriminaliteit:
• kickgedrag
leeftijdsgebonden, ‘normaal’ gedrag
korte actieve periode wetsovertreding
adolescentieperiode grenzen verkennen
zwart rijden, winkeldiefstal, vandalisme
Financiële schade en overlast kan groot zijn
• langere criminele carriers
ernstige strafbare feiten – meelopers
harde kern: psychopathologische jeugddelinquent
Harde kern:
1. zeer jeugdige leeftijd (6, 7 jaar) in aanraking met justitie
Winkeldiefstal, geweld, beroving
• Strafrechtelijk minderjarige leeftijd – ‘geen schrik aanjagen’
• Meest ernstige gevallen – Raad voor de Kinderbescherming
• Ouders geven vaak slechte voorbeeld – dubbele moraal:
• Pak slaag indien je gepakt wordt
2. risico’s (pakkans en straf klein) – baten (status en geld groot)
• Politie richt aandacht op 14 jaar en ouder – volleerde criminelen
• Diefstal, mishandeling, wapenbezit, woning inbraak
• Calculerende daders – aanhouding en veroordeling – bedrijfsrisico’s
• Slechts 10% komt vaak maar aan het licht
• Selectie van partners in crime – helers en dealers (contacten)
• Afwijkend toekomstperspectief - onafgemaakte lagere opleiding
Weinig uitzicht op maatschappelijke baan, criminaliteit loont!
Verschil- meelopers- harde kern
• Rekruten solliciteren naar lidmaatschap van de harde kerngroep
• Afzwaaiers behoorden vroeger tot de harde kern – periferie
• Openlijk agressief – provocerend intimideren – lokken vechtpartijen uit
• Incidenteel crimineel gedrag, groepsgewijs optreden en weinig planmatig
Meelopers: gedrag eerder in agressieve vertoon (openlijk en provocerend intimideren)
Harde kern: eerder berekenend – bij confrontatie hard en efficiënt
handelen – instrumentele agressie
Psychische stoornissen bij jeugdige delinquenten:
1. LVB problematiek: 40% van alle delinquenten
• IQ (50-70) uitgebreid met (70-85) met bijkomende problematiek
• Meer risicofactoren, minder beschermende factoren:
• moeite sociale vaardigheden, gebrekkig zelfvertrouwen
• Risicofactoren: Overvraging, in vrije tijd weinig hobby’s
LVB wordt vaak ingezet door de harde kern (zien risico’s niet, willen erbij horen, weinig
zelfinzicht)
2. Alcohol – en drugsmisbruik
• experimenteergedrag adolescenten – normaal
• Onderzoek onder zwaar delinquenten (Vreugdenhil, 2004) – extreem misbruik van
alcohol (92%) en drugs (86%),
• Delinquentie nodig voor om drugs en alcohol te bekostigen
3. ADHD: 3 clusters: aandachtstekort, impulsiviteit, hyperactiviteit – hogere risicofactoren
,4. Gedragsstoornissen: 2 groepen: oppositioneel (vijandigheid, dwars gedrag)
• Antisociale gedragsstoornis (vaak zelf slachtoffer – mishandeling)
5. Internaliserende problemen
• faalangst, laag zelfbeeld, angsten, depressies
Jeugdcriminaliteit in groepsverband:
• Groep is een belangrijke socialisatiebron voor jongeren, vriendengroep (peers) veel
invloed
• Hinderlijke groepen: 13-16 jr oud, Ned.
Rondhangen, geluidsoverlast, lichte vernielingen
• Overlastgevende groepen: ouder, etnisch gemengd, openlijke geweldpleging, lichte
mishandeling
• Criminele groepen: 12-tot 20 jr, lage opleiding, werkeloos, etnisch gemend tot volledig
allochtoon, geweldpleging met wapens, professioneel in drugshandel
• Bendevorming: hechte structuur en hiërarchie.
Sekse- etniciteit- criminaliteit:
• Sekse en criminaliteit: +/- 80 % is jongen, 20% meisje. Meisjes kwetsbaarder voor
affectieve verwaarlozing dan jongens maar hebben sterkere sociale binding met de
samenleving.
• Etniciteit en criminaliteit: Marokkanen en Antillianen scoren hoog in
criminaliteitsstatistieken:
• Weinig controle vanuit ouders
• Achterstandswijken opgroeien – risico criminele vrienden
• Conflicten met traditionele ouderlijke gezag
• Geringe loyaliteit met autochtone bevolking
Voorzichtigheid geboden t.a.v stigmatiseren
Jeugdige veelpleger -- zedendelinq.:
• Meerderjarige veelpleger:
- min. 11 keer proces verbaal – politie
• Jeugdige veelpleger: 12-17 jaar
- min. 6 keer proces verbaal – politie
Jeugdige zedendelinquent:
60% - first offenders uit de hand gelopen aanranding
30% - generalisten onderdeel van crim. Patroon groepen
10% - specialisten slachtoffers vaak kinderen
Hoog recidive
1/3 van alle verkrachtingen – groepsverband
Strafmogelijkheden voor jeugdigen:
• Halt: alternatieve straf bij lichtere delicten
• Werk –en leerstraffen: taakstraffen max. 240 uur
• Geldboete: afh. van de overtreding 3-3.900 euro
• Voorwaardelijke vrijheidsstraf: ‘stok achter de deur’
• Jeugddetentie; onvoorwaardelijke vrijheidsstraf bv bij misdrijf, min. één dag tot max.
twee jaar
• Gedragsbeïnvloedende maatregel (GBM) bedoelt voor veelplegers en harde
kernjongeren, bv agressieregulatietraining, 6-12 maanden.
• Onderwijs als maatregel bij veroordeling TBO (tussen 12- en 23 verplichten om naar
school te gaan)
• Plaatsing inrichting voor jeugdigen PIJ: jeugd TBS
, • Verplichte begeleiding door jeugdreclassering: bij breder probleemgedrag, niet al te
ernstige feiten.
Aanpak kickgedrag delinquenten:
Preventieve maatregelen – niet in gelegenheid komt:
• Formeel toezicht: camerabewaking en politie
• Informeel toezicht: bv-ouders houden ‘s avonds toezicht
• Objectmaatregelen bv plaatsen van urinoirs, antiklimranden
• Doelgroepgerichte maatr.: bv creëren hangplek
• Zichtbaarheidsvergroting: bv extra verlichting
• Registratie bv via aangifteformulier vandalisme op scholen
Beleid is ‘lik-op-stukaanpak’ bij first offenders en hulp en steun indien nodig!
Aanpak meelopers en harde kern:
• Hulp via persoonsgerichte aanpak (PGA) naast detentie/straf
• Taakstraffen, jeugddetentie, verplicht reclassering
• Multi-problemgevallen naast straffen ook aandacht
voor: - problemen thuis op school
- psychische en gedragsstoornissen
- excessief alcohol en drugsgebruik
Aanpak psychopathologische jeugddelingquent:
• Overziet de verdachte zijn eigen handelen?
• Beseft hij het ongeoorloofde van zijn daad?
• Kan hij de gevolgen van zijn daad overzien?
• Diagnose door forensisch psycholoog en advies aan de rechter. Bv Minder
toerekeningsvatbaar maar wel een PIJ.
• Methodiek bv YOUTURN in alle JJI’s: veel aandacht voor aanleren eigen
verantwoordelijkheid, sociale vaardigheden, nee zeggen: 5 fasen, waarvan drie binnen
de inrichting, twee daarbuiten.
Aanpak jeugdige veelpleger:
• Harde kernjongeren zijn vaak veelplegers
• Veelplegers begaan vaak minder ernstige feiten
• Pakkans en straf gering, hierdoor meer kans op recidive en het gevoel ‘misdaad loont’
• Persoonsgerichte aanpak en effectieve straffen en gezinsondersteuning zijn vaak de
aanpak
Aanpak jeugdige zedendelinquent:
• Hangt af van de ernst van het delict en de achterliggende psychische problematiek
• Algemene recidive vrij hoog 90%
• Daarom generieke behandeling vergelijkbaar met veelpleger
• Bv-multisysteemtherapie MST
• Soloplegers zijn vaak gestoorder dan groepsplegers oa. Contactstoornissen bv-autisme
Aanpak jeugdcrim. in groepsveband:
• t.a.v hinderlijke groepen verantwoordelijkheid gemeente, politie ondergeschikte rol
• t.a.v overlastgevende groepen meer ingrijpen van politie, in samenwerking met
jongerenwerk of snelle aanhouding, dagvaarding en veroordeling. Bureau Halt kent ook
een groepsgewijze aanpak.
• t.a.v criminele groepen exclusieve aandacht van politie en justitie waarbij ook een
netwerkanalyse van de onderlinge relaties.
