HC 2A – fysiologische behoeften
Er zijn verschillende soorten behoeftes. In dit college richten we ons op fysiologische ofwel
biologische behoeften. Een deel van deze behoeftes regelt het lichaam automatisch, zoals
reflexen bij pijn bijvoorbeeld. Deze zijn sterke aandrijvers van het motivationele systeem.
De fysiologische behoeften vanuit een sociaal-cognitieve kant.
Het needs-drive-behavior model zoals in het boek
aangegeven, zie je hiernaast afgebeeld. Neem het voorbeeld
van dorst hebben: je lichaam heeft behoefte aan water,
vanuit celniveau is er een fysiologische deprivatie, daardoor
ontstaat er de lichamelijke behoefte om te drinken, deze
zorgt ervoor dat er een psychologische drive bestaat om te
drinken, je aandacht wordt bijvoorbeeld gevestigd op water.
Het zet aan tot motivatie en doelgericht gedrag, je gaat water
drinken, wanneer je genoeg hebt dan neemt de drive af en
ontstaat verzadiging. In het boek ligt het boek op dorst,
honger en seks. In dit college vooral op honger.
Als we het hebben over eten en het model altijd zo zou werken, zou je alleen eten als je
honger hebt en stoppen wanneer je verzadigd bent. Maar veel mensen eten meer dan ze
biologisch gezien nodig zouden hebben, het aantal mensen met overgewicht neemt toe. Dit
zegt alleen iets over iemands gewichtstoestand maar neemt ook gezondheidsrisico’s met
zich mee, net als ondergewicht.
BMI staat voor body-mass-index, dit is een indicator voor gewicht. Dat BMI
te hoog is zien we wereldwijd. 50% van de volwassenen in Nederland heeft
overgewicht. Ongeveer 15% van de kinderen heeft momenteel overgewicht
in Nederland. Als je eenmaal overgewicht hebt als kind heb je een grote
kans om overgewicht te behouden als volwassenen.
Gewichtstoestand: verkeerde energiebalans, meer energie erin dan eruit.
Dit klinkt simplistisch maar dat is het niet, het gaat niet alleen over
energiebalans. Zoals het model laat zien kan het op allerlei manieren anders
lopen waardoor overeten ontstaat. Bv. Je voelt geen verzadiging en blijft
dooreten of je voelt je altijd verzadigd en je hebt geen behoefte terwijl je
wel moet eten. Of als je eenmaal consumeert ben je niet meer te stoppen of
je vindt jezelf te dik waardoor je motivatie wordt om te stoppen met eten.
,Psychologische redenen om meer te eten:
- Laag gewicht anorexia nervosa
- Hoog gewicht bij eetbuistoornis
Is niet de oorzaak maar het gevolg. Een
eetbuistoornis ontwikkelen mensen vaak
met een normaal gewicht, maar door hun
stoornis krijgen ze uiteindelijk overgewicht.
Hoe kan een verstoord eetpatroon? Bij anorexia nervosa kan er sprake zijn van een
genetische kwetsbaarheid, ook kunnen mensen een ernstig trauma meegemaakt waardoor
er een groot behoefte aan controle is wat wordt uitgeoefend op voedselopname.
Factoren
- Algemeen
o Factoren zoals te voedzaam dieet, te weinig beweging, onderliggende ziekte,
bijwerkingen van medicatie
- Genetische dispositie
o Gen waardoor ze meer gaan eten of overgewicht ontwikkelen, het is
belangrijk dat te benoemen want mensen met overgewicht worden vaak
gediscrimineerd terwijl ze er lang niet altijd iets aan kunnen doen.
- Omgeving – evolutie
o Vanuit de evolutie zijn we erop voorbereid om zoveel mogelijk energierijk
voedsel te eten omdat dat handig was tijdens tijden van schaarste, die er op
het moment eigenlijk niet heersen. Wij zijn genetisch vaak nog gericht op
energierijk voedsel wat we eigenlijk niet meer nodig hebben. Interactie tussen
omgeving en genen is interessant; niet iedereen ontwikkeld overgewicht.
o Je neemt vaak wat je voorgeschoteld krijgt, dat ga je vaak opeten. Je hebt niet
door dat producten langzaam zijn gestegen in suikerhoeveelheid etc. Het punt
dat je het niet doorhebt is dat het niet meer correspondeert met lichamelijke
behoefte. Denk bijvoorbeeld ook aan een gebrek van kennis over voedsel.
- Eetstoornissen
o Leveren belangrijke bijdrage aan ontwikkeling overgewicht
,Emoties komen op verschillende manieren tot stand maar ook hormonen hebben invloed op
eetgedrag. Emoties zorgen voor verandering in motivatie om te eten of stoppen met eten.
Emotioneel eten = eten op reactie van emotie i.p.v. honger. Het is echter niet logisch vanuit
evolutionair oogpunt. Stel je komt wilde tijger tegen; het autonome zenuwstelsel gaat aan,
fight-flight reactie, bloed gaat naar spieren, alles bereid zich ervoor op om met tijger om te
gaan; het is niet logisch om te gaan eten. Maar ook vanuit. Biologisch oogpunt; hormonen
komen vrij bij emotie die lijken op verzadiging, je zou dus eerder stoppen met eten. Hoe zit
dat dan?
Psychologische verklaring
- Negatieve emoties vinden we niet prettig om te hebben, maar het eten van
energierijke dingen vinden we prettig; we eten om de emoties te reguleren; voedsel
dient als troost.
- Kummerspeck: dik worden van zorgen
- De verklaring is logisch maar je hebt er weinig aan, de oorzaak van emotie wordt niet
weggenomen; je kan ook schuldgevoel krijgen.
Vier studies: kunnen mensen
überhaupt iets zinnigs zeggen over hun
eigen emotionele eetgedrag?
Wat lieten die onderzoeken zien? Geen
verschil tussen emotie conditie en
controle-editie qua emotionele eters;
mensen die zichzelf een emotionele
eter vonden aten niet meer als ze niet
emotioneel waren dan als ze
emotioneel zijn. Geen significante verschillen. Er is een 5e studie gedaan, een meta-analyse.
Je ziet dat emotionele eters niet per se meer aten dan niet emotionele eters. Mensen
denken dus dat ze emotionele eters zijn, maar dat lieten die studies helemaal niet zien.
Conclusie:
Ideeën van mensen over zichzelf als emotionele eter corresponderen niet met hun
daadwerkelijke eetgedrag als ze emotioneel zijn.
Mensen met een eetstoornis kijken vaak met een negatief beeld in de spiegel. Bij NA weten
we dat mensen zichzelf dikker zien, dikker voelen en ook bewegen alsof ze dikker zijn dan ze
zijn. Mensen met eetbui-gerelateerde stoornissen, hebben last van een negatief zelfbeeld
wat niet per se verstoord is.
Het begint vaak bij stap 5, lijnen om controle
uit te oefenen. Hierdoor komt honger tot
stand wat lijdt tot het neigen naar eten en
een eetbui. Hierdoor kan controle worden
verloren, na afloop ontstaan er negatieve
gevoelens zoals schuld en schaamte.
, Lijnen werkt vaak niet, er liggen vaak andere problemen aan overgewicht ten grondslag.
Hiernaar moet worden gekeken.
Na chirurgie waarbij deel van de maag wordt weggehaald in eerste instantie goed afvallen,
dat is logisch want je zit sneller vol met een kleinere maag. Na verloop van tijd komen ze
meer aan, dit neemt grotere gezondheidsrisico’s mee.
Restrained eaters
Eten wanneer je honger hebt vs. wanneer je verzadigd bent. Bovenste balk gaat eten
wanneer hij honger heeft, eet en stopt wanneer verzadigd. Wat je ziet bij lijners is dat die
lijners heel snel eten wanneer ze honger hebben, de honger grens schuift op naar linkt, dan
begint de zone van biological indiference en eten zij veel langer door als ze verzadigd zijn. De
zone wordt groter. Die grens van verzadiging wordt cognitief naar links verschoven.
Lijn-ondermijnende factoren
Emoties: zorgen bij lijners voor overeten; ze zijn constant bezig met lijngedrag en het niet
mogen eten, wanneer ze zullen eten etc. dit zorgt voor een cognitieve belasting wat zorgt
voor een ontremming.
Dietary violation: wanneer zij cognitieve grens zijn overschreden, dan denken ze niet ik stop
maar dan maakt het niet meer uit en eten ze door; er wordt veel meer gegeten.
- Aan de ene kant is er overgewicht in de wereld wat je zou willen aanpakken maar aan
de andere kant zien we ook dat lijnen niet werkt want het zorgt voor overeten.
