Hoofdstuk 9 Bloed
Inleiding:
Transportmiddel:
Bloed
Om weefselvloeistof te verversen
Milieu voor cellen aangenaam te houden
Bloed is het transportmiddel in het lichaam. Alles wat cellen nodig hebben, krijgen ze
aangevoerd via bloed, bijv.: glucose, zuurstof, mineralen en aminozuren.
Afvalproducten:
Worden afgevoerd door het bloed
Kooldioxide en ammoniak/ureum
Bloed:
Bestaat voor ruim de helft uit plasma
Bloedplasma:
Vloeistof, bevat elektrolyten en eiwitten
Bloedcellen:
Rode bloedcellen
o Erytrocyten
o Transporteren zuurstof
Witte bloedcellen
o Leukocyten
o Nodig voor afweer
Bloedplaatjes
o Trombocyten
o Stelpen bloedingen
9.1 Bloed
Bloed bestaat uit:
55-60% plasma
40-45% cellen
Hematrociet:
Ht
Volume bloedcellen ten opzichte van het totale bloedvolume
Neemt toe bij:
o Dehydratie (door plasmaverlies)
o Extra aanmaak bloedcellen
Neemt af:
o Door infusie (alle vloeistoffen behalve packed cells)
o Enkele uren tot dagen na bloedverlies
Lichaam vult plasma veel sneller aan dan de verloren bloedcellen.
Ht (normaal 40-45% Volume plasma Volume cellen Voorbeeld
1
Bloedplasma
Bestanddelen:
Water
o Transporteert brandstoffen en bouwstoffen naar cellen
o Voert stofwisselingsproducten af
Elektrolyten (ionen)
o Spelen een rol bij kirstalloïd-osmotische evenwicht (vooral Na+ en Cl-)
Eiwitten (albumine en stollingsfactoren)
Elektrolyten:
Balans in en buiten de cel nodig om cel optimaal te laten functioneren
Te veel elektrolyten extracellulair? Cellen worden leeggezogen en verschrompelen
Te weinig elektrolyten extracellulair? Cellen raken ‘overvuld’ en zwellen op
Na+, K+, Ca++
Spelen een voorname rol bij prikkeling in het zenuwstelsel en spieren
Kaliumionen:
Goede concentratie is nodig voor het hart
Hypokaliëmie en hyperkaliëmie kunnen aritmiën veroorzaken
Calciumionen:
Onmisbaar voor spiercontractie en de bloedstolling
Albumine:
Bloedeiwit
Onmisbaar voor handhaven colloïd osmotische druk (cod)
Belangrijk als transporteiwit voor medicijnen en hormonen
o Dankzij deze eiwitbinding kunnen ook slecht in plasma oplosbare
geneesmiddelen en hormonen vervoerd worden. Effect is vaak traag en lang
omdat slechts geleidelijk wat loskomt van albumine en kan inwerken op
receptoren
Meest voorkomende bloedeiwit doorslaggevend voor de colloïd osmotische druk
Colloïd osmotische druk:
De kracht waarmee weefselvocht (terug)gezogen wordt in de capillairen
Belangrijk omdat door de bloeddruk vocht uit het haarvat geperst wordt
o Filtratie aan het begin van de capillairen sterker, daar gaat meer vocht uit het
haarvat
2
, o Aan eind van de capillairen is de bloeddruk afgenomen en gaat de colloïd
osmotische druk overheersen. Vrijwel alle uitgetreden vocht wordt terug in
het haarvat gezogen
Bloedcellen
Zijn te verdelen in erytrocyten (rode bloedcellen), leukocyten (witte bloedcellen) en
trombocyten (bloedplaatjes)
o Worden geproduceerd door rood beenmerg
Rood beenmerg zit voornamelijk in platte botten
o Aanmaak en rijping erytrocyten, leukocyten en trombocyten kan beoordeeld
worden door een beenmergpunctie uit bekkenkam of borstbeen
Worden afgebroken door de milt, links bovenin de buik
o Milt is vaak vergroot bij ziekten met hemolyse (versterkte bloedafbraak)
Infectie beenmerg geeft meer witte bloedcellen af om ziektekiem aan te vallen er
circuleren meer leukocyten
Erytrocyten:
Productie wordt gestimuleerd door erytropoëtine (epo)
o Epo is een hormoon dat de nieren extra afgeven bij hypoxie (zuurstofgebrek)
Komt het meest voor: per liter bloed 5000 miljard van deze rode cellen
Voornaamste functie is zuurstof transporteren
Zijn onmisbaar omdat zuurstof amper oplosbaar is in bloedplasma
Bestaan voor grootste deel uit hemoglobine (Hb) (ijzerhoudend eiwit)
o Hb bindt in de long zuurstof en wordt dan helderrood
o Rode huid wijst op voldoende Hb met een goede O2-saturatie in de
huidvaatjes
Hebben een donutvorm
o Afstand van buiten naar het hemoglobine overal klein zuurstof in long kan
snel de erytrocyt in diffunderen en in de weefsels eruit.
Bilirubine:
Komt vrij bij afbraak hemoglobine
Geel stofje
Wordt door de lever wateroplosbaar gemaakt
Gaat via de galwegen naar de darm
Hoop zich op bij hemolyse, verminderde leverfunctie of afsluiting van galwegen
o Daardoor ontstaat icterus, gele verkleuring die het beste te zien is aan het
oogwit
Cyanose treedt op als er flink wat onverzadigd hemoglobine in de huidvaatjes komt.
Bloedgroepen worden genoemd naar het antigeen op de rode bloedcellen: A. B, 0 en rhesus
(+ of -)
Antigeen:
Stofje dat specifieke afweerreactie oproept er worden dan immunoglobulinen
(antistoffen) tegen dat antigeen aangemaakt
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ready2learn87. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.