Week 3
* Handboek Forensische Orthopedagogiek, deel III: H23 t/m 25, 27, 31, 33, 36 en 37
* Boek Uithuisgeplaatste jeugdigen: Interview Marlon, H5, 6, interview Thomas, H12 en 13
* Boek Gevoel is explosief materiaal: H4
Forensische Orthopedagogiek H23: Wat is er specifiek aan forensisch orthopedagogische
behandeling?
Kenmerkend
- Uitgevoerd onder regie van een gecertificeerde instelling
- Vindt plaats in een justitieel kader (dus dwang of drang)
Motivatie is hierdoor belangrijk
Opbouwen van een therapeutische relatie moeizamer
Als maatregel afloopt eindigt de behandeling ook vaak (ongeacht of deze wel/niet
afgerond was)
- Complexe doelgroep met zeer ernstige problemen
Extra aandacht voor waarborgen van de veiligheid voor de cliënt en jezelf
Als jij als orthopedagoog een verkeerde inschatting (bv. op recidive) en er gebeurd
iets ernstigs zal een onderzoek volgen naar jouw handelen.
- Behandeling is gecompliceerder
Veel partijen betrokken bij het gezin verwarring in gezin & moeilijker om tot een
eenduidig plan te komen.
Forensische Orthopedagogiek H24: Ingrijpen in gezinnen
Inleiding
In Nederland wonen de gelukkigste kinderen van de wereld goede leefomstandigheden en
kinderen voelen zich gelukkig. Dit betekend niet dat er geen probleemgezinnen zijn.
Interventie in gezinnen kan vanuit verschillende perspectieven gelegitimeerd worden:
- 1900 bemoeienis van de overheid was gericht op ‘asociale gezinnen’. Het belang van het
welbevinden van de samenleving legitimeerde het ingrijpen.
- 1922 Instituut van kinderrechter + OTS in de wet. Het belang van het kind stond centraal.
Verminderen van kosten voor de samenleving of voorkomen van recidive legitimeerde het
ingrijpen.
Maar wat is ‘in het belang van het kind’? opvattingen hierover veranderen veel door de tijd heen.
- Maatschappelijke opvattingen bv. na overlijden Savanna denkbeeld ‘Overheid moet
eerder ingrijpen’.
- Ouders willen zelf voor het kind zorgen, zonder overheidsbemoeienis
- Kind wil bij ouders opgroeien
Bemoeienis van/ interventie door de overheid
De overheid ‘bemoeit’ zich sowieso middels wetgeving en professionals die namens de overheid
optreden (bv. verplicht onderwijs). Om deze vorm van bemoeienis gaat er niet in dit hoofdstuk. Het
gaat om situaties waarin ouders geen hulp willen of jongeren hulp weigeren en er toch wordt
ingegrepen dwang. Grote impact op gezinnen:
- Hulpverleners komen ongevraagd in huis
- Hulpverlening bemoeit zich, tegen de wens in, met het gezin
- Kinderen kunnen uithuisgeplaatst worden
,Ouders hebben het recht om zelf voor het kind te zorgen, maar in 1995 heeft Nederland het IVRK
ondertekend waarin de rechten van de kinderen staan opgenomen (bv. recht op zorg, bescherming,
ondersteuning etc.). Als de ouders hier niet aan voldoen, heeft de overheid de plicht ervoor te zorgen
dat ouders dit wel gaan doen of dat anderen dit gaan doen. Hiervoor zijn 2 maatregelen in het BW:
1. Gezagsbeëindigende maatregel
2. Gezagsbeperkende maatregel (OTS)
Als (1) de ontwikkeling van het kind wordt bedreigd, (2) de noodzakelijke zorg voor het
wegnemen van de bedreiging niet geaccepteerd wordt door ouders en (3) de verwachting is
dat de ouders binnen een aanvaarbare termijn de zorg zelf weer kunnen dragen.
De overheid is terughoudend met ingrijpen, omdat in het IVRK en EVRM staat dat mensen het recht
hebben op een privéleven zonder inmenging. De afweging blijft continu tot hoever dit recht gaat.
Voorwaarden aan de gronden om in gezinnen in te grijpen
Ingrijpen is alleen gerechtvaardigd als de opvoedingssituatie zo problematisch is dat het
welzijn/ontwikkeling van het kind ernstig bedreigd wordt. Voor het ingrijpen gelden daarom 2
voorwaarden:
1. In minimale termen geformuleerd (maar enkele voorwaarden waarop het mag)
- Moet in het belang zijn van het kind
- De situatie moet ernstig zijn
- Opbrengst van de interventie moet hoger zijn dan de (potentiële) schade bv. door
rechtszaak, stress door raadsonderzoek, professionals in huis hebben gehad.
- ‘’het kind wordt er niet slechter van’’ is een onjuist standpunt
- De opvatting van mensen (bv. RVDK of rechter) over ‘een goede opvoeding’ mogen geen rol
spelen. Enkel zaken als mishandeling of misbruik mogen worden afgekeurd, niet bv. weigeren
van inenting (hiervan geen bewezen slechte invloed op zelfstandigheid later bij kind) kan
bv. wel verplicht worden gesteld als bewezen wordt dat het kind hierdoor bedreigd wordt in
de ontwikkeling, bv. als Jehova getuigen bloedtransfusie weigeren bij een ernstig ziek kind.
2. Moet verwijzen naar het (opvoedend) handelen van ouders
- Als ouders geen invloed hebben op de conditie (bv. woonplek) mag de overheid niet
ingrijpen kan soms wel discussiepunt zijn of ouders wel/geen invloed hebben op de
conditie.
Uit onderzoek blijkt dat na een OTS voor 28% van de kinderen/ouders de situatie verbeterde, maar
voor 33% juist toenam. Gedwongen hulpverlening is dus alleen gegrond als het kind zeer ernstig in de
ontwikkeling belemmert wordt.
Conclusie & Toekomst
- Gronden voor interventie moeten minimaal blijven. De overheid kan echter wel voorlichting
geven of de hulpverlening verbeteren waardoor minder dwang nodig is. Een OTS mag pas
worden uitgesproken als ouders de andere aangeboden zorg weigeren.
- Burgers zijn medeverantwoordelijk gemaakt voor het welzijn van de kinderen.
- Model van stepped care beginnen met minst intensieve hulp naar steeds intensiever als
vorige niet werkt.
- Model van matched care passende hulp
- De overheid heeft de plicht in te grijpen als het kind in de ontwikkeling wordt bedreigd.
, Samenvatting
- Ingrijpen in gezinnen is alleen gelegitimeerd indien de gezins- en/of opvoedingssituatie zo
problematisch is dat het welzijn of de ontwikkeling van het kind ernstig bedreigd wordt of al
beschadigd is.
- Ingrijpen in het gezin is alleen gelegitimeerd indien het welzijn van het kind door het
handelen of niet-handelen van ouders wordt bedreigd.
- De overheid heeft de plicht, en als enige het wettelijke recht, om in gezinnen in te grijpen
indien het belang van het kind dit vereist.
Forensische Orthopedagogiek H25: Preventie
Inleiding
Doordat risicofactoren vaak opstapelen en jongeren minder makkelijk gedragsverandering
doormaken als ze ouder zijn is preventie van belang. Interventies zonder therapeutische grondslag
(bv. alleen afschrikken of opsluiten) werken niet in het voorkomen van ernstig delinquent gedrag.
Preventie & het RNR-model
Preventie kan op 3 verschillende niveaus:
Primaire preventie Gericht op de hele populatie of op specifieke risicogroepen met een
(universele verhoogde kans op delinquent gedrag (maar nog geen risico’s op
interventie) individueel niveau hebben).
Secundaire Onderkennen en behandelen van risicojongeren met de eerste symptomen
preventie van problematiek bv. eerste of tweede keer met politie.
Tertiaire preventie Curatieve behandeling voor jongeren met een lange voorgeschiedenis van
probleem- en delinquent gedrag om herhaling te voorkomen
Primaire preventie hebben lagere effecten dan secundaire of tertiaire preventie, omdat primair zich
richt op de gehele groep mensen. In dit hoofdstuk gaat het alleen om de effectiviteit van secundaire
en tertiaire preventie!
Het RNR-model is een belangrijk uitgangspunt voor zowel preventie als behandeling. Het bestaat uit
drie beginselen:
1. Risicoprincipe intensiteit van interventie is afgestemd op het recidiverisico.
2. Behoefteprincipe interventie gericht op veranderbare/dynamische/criminogene factoren
3. Responsiviteitsprincipe interventie moet aansluiten bij kenmerken jongeren (bv. IQ)
De effectiviteit van interventies neemt toe door de toepassing van de RNR-principes.
Internationaal onderzoek naar interventies voor risicojongeren
Algemene bevindingen
- Hoog-risico jongeren profiteren van interventies, bij laag-risico jongeren moet slechts in
lichte mate worden ingegrepen.
- Alle type interventies (school, gezins- of individueel gericht) werken ongeveer even effectief.
- Interventies gericht op afschrikken zijn niet effectief, interventies gericht op versterken of
herstellen van positieve sociale relaties zijn wel effectief.
- Buitengerechtelijke interventies (= om jongeren buiten justitiële systeem te houden, bv.
door gezinstherapie, psycho-educatie of werkstraf) leiden tot een afname in arrestaties,
maar niet in zelfgerapporteerd delictgedrag.
- In andere onderzoeken (betere, door bv. controlegroep) bleek buitengerechtelijke
interventies in het algemeen niet effectief.
