Motiverende gespreksvoering
Literatuur periode 1 & 2
Week 4
Hoofdstuk 1
Motiverende gespreksvoering (MGV) is een op samenwerking gerichte gespreksstijl die
iemands eigen motivatie en bereidheid tot verandering versterkt. Het primaire doel is om de
motivatie voor verandering, de motivatie van de persoon zelf, te versterken.
Bij helpende gesprekken kun je denken aan een continuüm. Aan het eind ligt de sturende stijl,
waarbij de helper informatie, instructies en advies geeft. Iemand die anderen aanstuurt
vertelt mensen wat ze moeten doen en hoe ze het moeten doen. De ontvanger heeft een
complementaire rol, namelijk gehoorzamen, meedoen en volgen. Aan de andere kant van het
continuüm ligt de volgende stijl. Een goede luisteraar heeft aandacht voor wat de ander te
zeggen heeft, probeert de ander te begrijpen en onthoudt zich ervan om zelf dingen in te
brengen. Bij een volgende stijl horen complementaire rollen als het voortouw nemen,
vooroplopen en uitzoeken. In het midden ligt de gidsende stijl. Een vaardige gids zal goed
luisteren en zijn expertise aanbieden op de momenten dat dat nodig is. Dit is dan ook de
basisstijl bij MGV.
Ambivalentie is willen en niet willen tegelijk, ofwel tegelijk twee dingen willen die niet
samengaan. Twee soorten taal door elkaar heen horen is dus een kenmerk van ambivalentie.
Een soort is verandertaal: uitspraken van de persoon zelf ten gunste van verandering. De
andere soort in behoudtaal: de argumenten die iemand van de persoon om niet te
veranderen en de status quo te behouden. Mensen kunnen lang blijven vastzitten als ze heen
en weer geslingerd worden tussen twee keuzes. Zetten ze een stap in de ene richting dan ziet
de andere kant er aantrekkelijker uit. Hoe dichter bij een van de alternatieven, hoe duidelijker
de nadelen worden en hoe sterker de nostalgie naar de andere kant lonkt. Iemand die
ambivalent is heeft de argumenten voor en tegen verandering al lang in huis. Je doet precies
heet verkeerde als je als hulpverlener gaat pleiten voor verandering als je cliënt daartegenin
gaat.
De verbeterreflex behelst de opvatting dat je een ander moet overtuigen of overhalen het
goede te doen. Het idee is dat je om een ander tot inkeer en verandering te brengen alleen
maar goede vragen hoeft te stellen, de goede argumenten hoeft te noemen, de vereiste
informatie hoeft te geven, de doorslaggevende gevoelens hoeft op te roepen en de juiste
redenering hoeft te volgen. Om beginners een gevoel te geven van MGV zijn er de volgende
vijf vragen:
1. Waarom zou je dit willen veranderen?
2. Hoe zou je deze verandering kunnen aanpakken?
3. Wat zijn de drie belangrijkste redenen om te veranderen?
4. Hoe belangrijk is deze verandering voor je en waarom?
Vat dit kort samen en stel de volgende vraag:
5. En, wat ga je doen denk je?
,Hoofdstuk 2
We beginnen met vier onderling samenhangende kernelementen van de spirit van MGV:
partnerschap, acceptatie, compassie en ontlokken.
Partnerschap is het eerste essentiële kenmerk van de spirit van MGV. Het is niet iets wat een
expert toepast op een passieve ontvanger. MGV wordt gedaan ‘voor’ en ‘met’ iemand. Het is
een actief samenwerkingsproces tussen experts. Mensen zijn onweerlegbaar expert van
zichzelf. De methode van MGV gaat meer om exploreren dan om vermanen, meer om
belangstelling en ondersteuning dan om aansporen of argumenteren. De gespreksvoerder
streeft ernaar een positief klimaat te creëren dat bevorderlijk is voor verandering maar daar
niet toe dwingt. MGV is niet een manier om mensen op een misleidende wijze tot veranderen
te brengen. Het is een manier om hun eigen motivatie en bronnen voor verandering te
activeren. Een valkuil die daarbij vermeden moet worden is die van de deskundigheid, waarbij
je vooral overbrengt dat jij, op grond van je deskundigheid de wijsheid in pacht hebt en het
antwoord weet op het dilemma van de ander. Deze valkuil vermijden betekent dat je afstand
moet doen van de aanname dat je verondersteld wordt overal het juiste antwoord op te
hebben. Het partnerschapskarakter van MGV houdt in dat je zowel je eigen ambities in de
gaten houdt als die van je cliënt. Het interpersoonlijke proces van MGV is een samenkomen
van wensen die kunnen verschillen.
Verwant aan deze spirit van samenwerking is een houding
van diepgaande acceptatie van wat de cliënt inbrengt. Op
deze manier iemand accepteren betekent niet per se dat je
iemands daden goedkeurt of je neerlegt bij de status quo.
Jouw goed- of afkeuring als gespreksvoerder is alleen niet ter
zake doende.
Absolute waarden
Op de eerste plaats gaat het bij acceptatie om het huldigen
van de inherente waarde en mogelijkheden van elk menselijk
wezen. Belangeloos geven om, of onvoorwaardelijke
positieve blik, een aanvaarding van dit andere individu als
een afzonderlijk iemand, een respect voor de ander als
iemand die op zichzelf van waarde is.
Een tweede kernaspect is accurate empathie, een actieve belangstelling voor de
belevingswereld van de ander en daadwerkelijke inspanning deze te begrijpen, de wereld
door zijn of haar ogen te zien. Empathie is het vermogen het referentiekader van een ander
te begrijpen, gekoppeld aan de overtuiging dat dat ook de moeite waard is.
Ten derde houdt acceptatie in dat je ieders autonomie honoreert en respecteert dat mensen
onherroepelijk recht hebben op en in staat zijn tot het maken van hun eigen keuzes. Het
tegenovergestelde van autonomie ondersteunen is proberen mensen dingen te laten doen, te
dwingen en te beheersen.
Ten slotte heeft acceptatie zoals wij dat opvatten te maken met bevestiging, met het gericht
zijn op en erkennen van iemands sterke kanten en inzet.
, Je erkent ieders absolute waarde en potentie als mens,
erkent en ondersteunt iemands onherroepelijke autonomie
om zijn of haar eigen weg te kiezen, probeert door accurate
empathie iemands belevingswereld te vatten en bevestigt
iemands sterke punten en inspanningen.
Compassie hebben houdt in dat je je actief inzet voor het
welzijn van een ander, dat je de behoeften van de ander
vooropstelt. We verlenen uiteindelijk diensten aan onze
cliënten met het oog op hun welzijn en niet op dat van
onszelf. Compassie is je doelbewust inzetten voor het
welzijn en de belangen van de ander.
De spirit van MGV is dat mensen veel van wat er nodig is al
in zich hebben. Het is jouw taak dat te ontlokken en naar boven te halen. Het is belangrijk je
te richten op iemands sterke punten en eigen bronnen en die te leren begrijpen, in plaats van
opzoek te gaan naar gebreken. De veronderstelling is hier dat mensen werkelijk beschikken
over zelfkennis en goede redenen hebben om te doen wat ze doen. Ze beschikken al over
motivatie en over innerlijke hulpbronnen om een beroep op te doen. Het MGV-perspectief
gaat ervan uit dat er in de persoon een diepe bron van wijsheid en ervaring is waar de
hulpverlener uit kan putten. Veel van wat er nodig is, is al aanwezig, het is slechts een kwestie
van het eraan te onttrekken.
Hoofdstuk 3
Elke relatie begint met een fase van engagement. Iemand die op zoek is naar hulp vraagt zich
af wat voor persoon de hulpverlener zal zijn en stelt zich voor hoe de behandeling zal gaan.
Daarbij is de eerste indruk sterk bepalend. Al in het eerste contact weten mensen of ze
iemand aardig vinden en vertrouwen en of ze van plan zijn terug te komen.
Engageren is het proces waarbij twee partijen een nuttig contact en een werkrelatie aangaan.
In een gesprek kan veel gedaan worden om het engagement te versterken. Het systeem
waarbinnen cliënt en medewerker functioneren, de emotionele toestand van de hulpverlener
en de mentale toestand van de cliënt op het moment dat deze binnenkomt. Therapeutisch
engagement is een voorwaarde voor alles wat erop volgt.
Engageren leidt tot het focussen op een bepaalde agenda: dat waar de persoon voor komt.
Het kan zijn dat de hulpverlener zelf ook een agenda heeft, die (voor een deel) kan
overlappen met die van de cliënt. Focussen is het proces waarmee in een gesprek over
verandering een bepaalde richting wordt ingeslagen. In de loop van een
hulpverleningscontact komen meestal ene of meerdere doelen naar voren. Die kunnen in een