SAMENVATTING MUZIEK MEESTER!
INHOUDSOPGAVE
HOOFDSTUK 1: MUZIEK OP DE BASISSCHOOL ................................................................................................. 3
1.2 BELANG VAN MUZIEK VOOR DE ONTWIKKELING VAN KINDEREN .................................................................................... 3
1.4 WAT IS MUZIEK? ................................................................................................................................................ 3
HOOFDSTUK 2: ZINGEN .................................................................................................................................. 4
2.2 EEN LES ............................................................................................................................................................ 4
2.3 BELANG VAN ZINGEN VOOR MUZIKALE ONTWIKKELING ............................................................................................... 4
2.4 ZINGEN MET JONGE KINDEREN .............................................................................................................................. 4
2.5 ZINGEN MET OUDERE KINDEREN ............................................................................................................................ 5
2.6 AANDACHT VOOR DE KWALITEIT VAN HET ZINGEN ..................................................................................................... 5
2.7 EEN NIEUW LIED AANLEREN .................................................................................................................................. 5
2.8 GEBRUIK VAN DIGIBORD ...................................................................................................................................... 6
2.9 CANONS ZINGEN ................................................................................................................................................ 6
2.10 LEERLIJN ZINGEN .............................................................................................................................................. 6
2.11 ACHTERGRONDEN BIJ ZINGEN ............................................................................................................................. 6
HOOFDSTUK 3: LUISTEREN ............................................................................................................................. 7
3.3 BELANG VAN LUISTEREN ...................................................................................................................................... 7
3.4 VAN GLOBAAL HOREN NAAR GERICHT LUISTEREN....................................................................................................... 7
3.5 INSPELEN OP MUZIKALE LEEFWERELD ...................................................................................................................... 7
3.6 MET JONGE KINDEREN LUISTEREN NAAR MUZIEK ....................................................................................................... 7
3.7 KINDEREN LEREN LUISTEREN NAAR MUZIEK .............................................................................................................. 7
3.8 SPREKEN OVER MUZIEK ........................................................................................................................................ 7
HOOFDSTUK 4: MUZIEK MAKEN ..................................................................................................................... 8
4.3 SPELEN EN DE MUZIKALE ONTWIKKELING ................................................................................................................. 8
4.4 INSTRUMENTEN OP SCHOOL ................................................................................................................................. 8
4.5 WERKEN MET INSTRUMENTEN IN DE KLAS ............................................................................................................... 8
4.6 ESSENTIES VAN HET MUZIKAAL SPEL ....................................................................................................................... 8
4.7 VERSCHILLENDE MUZIKALE ACTIVITEITEN ................................................................................................................. 8
4.8 LIEDJES BEGELEIDEN ............................................................................................................................................ 9
4.9 LEERLIJN MUZIEK MAKEN ..................................................................................................................................... 9
HOOFDSTUK 5: MUZIEK LEZEN EN NOTEREN ................................................................................................ 10
5.4 HET BELANG VAN HET LEZEN EN NOTEREN VOOR DE MUZIKALE ONTWIKKELING.............................................................. 10
5.5 METHODISCHE AANPAK ..................................................................................................................................... 10
5.6 WERKVORMEN VOOR HET AANLEREN VAN TRADITIONELE NOTATIE ............................................................................. 10
5.7 ONTWERPEN MBV GRAFISCHE NOTATIE ................................................................................................................. 10
5.8 SPELEN MBV TRADITIONELE NOTATIE .................................................................................................................... 10
5.9 LUISTEREN NAAR NOTATIE .................................................................................................................................. 10
HOOFDSTUK 6: BEWEGEN ............................................................................................................................ 11
6.3 HET BELANG VAN BEWEGEN VOOR DE ONTWIKKELING VAN LLN .................................................................................. 11
6.4 BEWEGEN OP KLANK, VORM EN BETEKENIS ............................................................................................................ 11
6.5 WAT DOE JE ALS LERAAR? .................................................................................................................................. 11
6.6 BEWEGEN MET MATERIALEN EN INSTRUMENTEN ..................................................................................................... 11
HOOFDSTUK 7: KLANK .................................................................................................................................. 12
HOOFDSTUK 8: VORM .................................................................................................................................. 12
8.1 STRUCTUUR IN MUZIEK ...................................................................................................................................... 12
8.2 HERHALING ..................................................................................................................................................... 12
8.3 CONTRAST ...................................................................................................................................................... 12
8.4 VARIATIE ........................................................................................................................................................ 13
8.5 VASTE VORMEN ............................................................................................................................................... 13
© Lori-Lisa van Gelder 1
, SAMENVATTING MUZIEK MEESTER!
HOOFDSTUK 9: BETEKENIS............................................................................................................................ 14
9.1 MUZIEK KAN IETS VERTELLEN .............................................................................................................................. 14
9.4 FUNCTIES VAN MUZIEK ...................................................................................................................................... 14
HOOFDSTUK 10: MUZIEK, SCHOOL EN CULTUUR........................................................................................... 15
10.1 DRIE REDENEN VOOR MUZIEKONDERWIJS ............................................................................................................ 15
10.2 DRIE VERSCHILLENDE STROMINGEN .................................................................................................................... 15
10.3 MUZIKALE ONTWIKKELING VAN HET KIND ............................................................................................................ 15
10.4 MUZIEKONDERWIJS IN DRIE NIEUWE ONDERWIJSCONCEPTEN .................................................................................. 16
10.5 COMPETENTIES VAN KINDEREN.......................................................................................................................... 16
MOODLE: BASISKENNIS MUZIEKTHEORIE ..................................................................................................... 18
MAAT: DE DELEN WAARIN DE MUZIEK IS OPGEDEELD ..................................................................................................... 18
RITME: VOORTDURENDE AFWISSELING TUSSEN KORTE EN LANGE KLANKEN ......................................................................... 18
TEMPO: DE SNELHEID VAN DE PULS (VAAK VIA ITALIAANSE TERMEN) ................................................................................. 19
INDELING.............................................................................................................................................................. 20
COMPOSITIEVORMEN.............................................................................................................................................. 20
SCHOOLINSTRUMENTEN .......................................................................................................................................... 21
© Lori-Lisa van Gelder 2
, SAMENVATTING MUZIEK MEESTER!
HOOFDSTUK 1: MUZIEK OP DE BASISSCHOOL
1.2 BELANG VAN MUZIEK VOOR DE ONTWIKKELING VAN KINDEREN
Kinderen die op de basisschool goed muziekonderwijs krijgen en zich muzikaal goed kunnen ontwikkelen:
Þ Functioneren later muzikaal beter; ze zijn gevoelig voor muzikale impulsen, bewegen goed op muziek
en zijn in staat om actief deel te nemen aan de muzikale cultuur;
Þ Andere hersenfuncties worden gestimuleerd
1.4 WAT IS MUZIEK?
Þ Muziek = in vorm gezette klank die betekenis heeft voor mensen.
Samen vormen ze het KVB-model.
1. Klank
a) Duur à maat, ritme, tempo, articulatie
b) Hoogte à toonhoogte, samenklank & melodie
c) Sterkte à dynamiek
d) Kleur à instrumenten, stem, ensembles & orkesten
2. Vorm
a) Principes à herhaling, contrast, variatie
b) Eenheden à motief, thema, muzikale zin
c) Technieken à echo, imitatie, stapelen, ostinaat
d) Compositie à canon, rondo, variatievorm
3. Betekenis
a) Uitbeelden à geluiden, karakters, gebeurtenissen, stemming/sfeer
b) Eigen betekenis à associaties, fantasie, gevoel
c) Praktische functie à dansen, marcheren, geld verdienen
Klank, vorm en betekenis wordt gecombineerd in de vijf domeinen van muziek:
1. Zingen
2. Luisteren
3. Spelen op instrumenten
4. Muziek lezen en noteren
5. Bewegen op muziek
© Lori-Lisa van Gelder 3
, SAMENVATTING MUZIEK MEESTER!
HOOFDSTUK 2: ZINGEN
2.2 EEN LES
Þ Muziekles bestaat uit een inleiding, kern en afsluiting. Bijv.
a) Warming-up
b) Eerst luisteren, dan zingen.
c) Uitdagende werkvormen, bijv woorden weglaten
d) Zelf zingen (zonder opname)
2.3 BELANG VAN ZINGEN VOOR MUZIKALE ONTWIKKELING
Muzikale redenen om te zingen: Niet-muzikale redenen om te zingen:
Þ bevordert de muzikale ontwikkeling van lln (bijv. Þ helpt bij onthouden;
zuiver zingen, verschillen ervaren, klankleuren Þ goed voor culturele ontwikkeling + identificatie;
onderscheiden); Þ levert positieve bijdrage aan taalvorming en
Þ stimuleert het muzikaal voorstellingsvermogen woordenschat;
en muzikaal geheugen van lln; Þ sociaal-emotionele ontwikkeling (groepsgevoel)
Þ gezond (aanmaak hormonen)
Þ goed voor de ontwikkeling van de stem
2.4 ZINGEN MET JONGE KINDEREN
Þ JK = gevoelig voor nuances in toonhoogte & intonatie: het geeft aan JK betekenis
Þ Zingen is motiverende context om woorden in mentaal lexicon op te slaan: draagt bij aan taalontwikkeling
Þ Woordenschatuitbreiding via Viertakt van Verhallen à voorbewerken, semantiseren, consolideren,
controleren
Kenmerken voor liedjes voor jonge kinderen: Hoe zingen jonge kinderen?
Eenstemmig Ritmisch eenvoudig > met de leraar mee
Kort Veel herhalingen > voor zichzelf/let niet op ander (musicking)
Beperkte omvang (d’- b’) Verbonden met beweging > zoals ze praten
Melodisch eenvoudig Sluit aan bij belevingswereld
Toonhoogte van kinderliedjes
Þ gebruik juiste begintoon (bijv. via instrument)
Þ absoluut gehoor à aangeboren talent
Þ mannelijke LK: let op te laag zingen à lln kunnen gaan brommen
Drie fasen om lied aan te leren:
1. Inleiding à betekenisvol + attributen
2. Aanleren à
a) Luistervraag (bijv. hoe vaak zing ik woord xx, klap mee met woord xx)
b) In zijn geheel (niet in stukjes)
c) Herhaling
d) Meezingen
3. Uitbreiding à tekstvariaties, instrumenten erbij
Brommers à kinderen die te laag (verkeerde toon) of monotoon zingen
© Lori-Lisa van Gelder 4
, SAMENVATTING MUZIEK MEESTER!
Muziekspelletjes die helpen bij brommers:
• Richtingspelletjes met instrumenten à de kinderen wijzen waar het geluid vandaan komt;
• Herkennen van geluiden, klankkleuren à verschillende kinderen zitten achter de kast met een
instrument, welk instrument speelt er?
• Met bewegingen reageren op klanktegenstellingen à de kinderen laten met hun lint zien hoe de bij
vliegt: hoog of laag;
• Klanknabootsingen à de kinderen imiteren sirenes, dierengeluiden, spoken etc.
2.5 ZINGEN MET OUDERE KINDEREN
Þ OK: spiegelen aan idool, maar popliedjes niet altijd geschikt
o Schadelijk voor stemgebruik (volume, toonhoogte)
o Inhouden / gevoelige onderwerpen
o Te moeilijk om te evenaren
Þ Betekenisvol via tekst, humor, herkomst, swingend karakter
Þ Voorkeur: moedertaal, bekend, herkenbare stijl
Leiding geven OK
Vanaf groep 3-4 zing je niet meer mee bij het aanleren (hooguit ondersteunend), omdat:
1. LK dirigeert, houdt maat, hoogte, start, einde
2. Het doel van het aanleren van liederen is dat de kinderen zelfstandig leren zingen
3. LK observeert, haalt fouten eruit en complimenteert. Als LK zelf meezingt, kun je nooit goed horen
waar de lln fouten maken of waar het minder fraai klinkt
Toonhoogte Inzet & tempo aangeven
Hoge toonhoogte blijft wenselijk Hand stil = attentie. Hoog = bijna. Laag = inzet
Iets lager mag, maar laat lln zelf op juiste hoogte zingen Aftellen mag ook: 1, 2, 3, 4 of 5, 6, 7, 8
2.6 AANDACHT VOOR DE KWALITEIT VAN HET ZINGEN
Beoordelingsschema zingen
Let op: Zorg voor :
Þ Klankhoogte, -duur, -sterkte, -kleur Þ Warming up, stemmen los
Þ Vorm: voldoende adem, is muzikale zinsbouw hoorbaar? Þ Veel herhaling, zonder onderbreking
Þ Betekenis: passende expressie Þ Rechtop zitten / staan
Þ Repertoire: houdt rekening met belevingswereld, plezier & nut
Þ Karaoke: timing en zuiverheid zijn belangrijk. Werkvorm:
1. Eerst zonder begeleiding aanleren
2. Dan opname met zang laten horen
3. Luisteropdrachten geven
4. Karaoke zingen
2.7 EEN NIEUW LIED AANLEREN
1. Introductie
a) JK: Handpoppen
b) OK zakelijke/ technische intro
2. Aanleren
a) Voorzingen met luisteropdracht of tekstvraag (welk woord is weggepoetst?)
b) Voorkom papegaaien/echoën, leer lied in geheel aan (moeilijke stukken evt echoën)
c) Wisselzang à het weggeven van bepaalde lieddelen, waarbij tijdens het zingen wordt gewisseld
tussen leraar en groep.
© Lori-Lisa van Gelder 5
