Artikelen QM
Week 1
Artikel Global Goals
Wat zijn de Global Goals?
Hoe wil jij dat de wereld eruitziet over vijftien jaar? Eind september 2015 is er door de Verenigde Naties een
nieuwe mondiale agenda aangenomen die een eind moet maken aan armoede, ongelijkheid en
klimaatverandering. Zes vragen over de Global Goals.
Global Goals, wat moet ik me daarbij voorstellen?
Dat zijn zeventien ‘Sustainable Development Goals’, of SDG’s, om de wereld tot ‘een betere plek te maken in
2030’, schrijven de Verenigde Naties in hun voorstel voor een nieuwe mondiale agenda. Het eerste en
belangrijkste doel is het beëindigen van extreme armoede, volgens de VN ‘de grootste uitdaging van deze tijd’.
Verder zijn er doelen over gezondheid, onderwijs en schoon drinkwater, maar ook doelen over duurzame
energie, minder ongelijkheid en het aanpakken van klimaatverandering.
We hadden toch al millenniumdoelen die armoede moesten beëindigen?
De VN bedachten in 2000 voor het eerst ontwikkelingsdoelen voor de hele wereld: de acht millenniumdoelen
die dit jaar aflopen. Wat we daarmee precies bereikt hebben, is lastig te meten en we weten niet hoe de wereld
er zonder de doelen uit zou hebben gezien. Het doel om het aantal mensen dat in extreme armoede leeft te
halveren is volgens de VN gehaald, hoewel dat zonder de economische groei van China niet was gelukt. Doelen
over moeder- en kindersterfte waren minder succesvol: nog steeds sterven elk jaar 300.000 vrouwen tijdens
hun zwangerschap, bevalling, of in de dagen daarna. Tijdens RIO+20, de VN top voor duurzame ontwikkeling in
juni 2012 werd er voor het eerst gesproken over ‘duurzame ontwikkelingsdoelen’ die de millenniumdoelen
moesten opvolgen.
De 17 Global Goals
Wat is er zo anders aan deze nieuwe doelen?
De Global Goals gaan door waar de millenniumdoelen ophouden, maar zijn ‘veel ambitieuzer’, stellen de VN. Ze
gaan niet alleen over ontwikkeling, maar ook over duurzaamheid. Bovendien zijn de Global Goals, in
tegenstelling tot de millenniumdoelen, niet alleen binnen de muren van de VN bedacht. Iedereen mocht erover
meepraten. Via de online enquête MyWorld konden burgers stemmen op thema’s die zij belangrijk vinden,
zoals onderwijs en internettoegang. VN-medewerkers gingen met pen en papier het platteland op in de armste
landen. Zo hebben wereldwijd bijna 7,8 miljoen mensen gestemd op hun favoriete thema. Er werd ook een
speciaal High Level Panel benoemd en een VN-werkgroep met 70 landen stelde de lijst op met zeventien doelen
waar de 193 lidstaten de maanden voorafgaand aan de VN-top over onderhandelden. De nieuwe
ontwikkelingsagenda geldt voor alle landen, en is niet alleen ‘hulp’ van rijke landen aan arme landen. En ze
hebben aandacht voor mensenrechten, economische groei, vrede en veiligheid, en klimaat. In 2000, bij de start
van de millenniumdoelen, had niemand het daarover.
De doelen zullen geen miljarden maar biljoenen kosten
Hoe worden de doelen gefinancierd?
De doelen zullen 'geen miljarden, maar biljoenen’ kosten, stelt de Wereldbank. Schattingen lopen uiteen van 2
biljoen tot 4,5 biljoen dollar per jaar, of ongeveer 4 procent van het mondiale BNP. Rijkere landen beloofden in
juli 2015, tijdens een grote financieringstop in Addis Abeba, opnieuw om 0,7 procent van hun bruto nationaal
product aan ontwikkelingssamenwerking te besteden. Daarnaast zijn landen het eens geworden dat de
financiering voor de nieuwe doelen niet alleen uit de publieke, maar ook uit de private sector moet komen.
Leuk, maar wat hebben de doelen met mij te maken?
Ze gaan ook over jou. Kleding die je bij de winkel koopt, komt grotendeels uit het buitenland, zoals Bangladesh
of Ethiopië. Door jouw shirtje ben je verbonden met werkomstandigheden daar, de hoeveelheid water die er
wordt gebruikt en vervuild tijdens de productie, en hoe duurzaam de katoen verbouwd wordt. Dat geldt voor
heel veel van de spullen die je koopt en gebruikt. En de uitlaatgassen die onze auto’s uitstoten, zorgen voor
1
,droogte of meer regen in andere landen. Door jouw keuzes en acties kan ook jij bijdragen aan het behalen van
de Global Goals.
En nu?
Vanaf januari dit jaar zijn de Global Goals officieel ingegaan en overheden zijn op dit moment bezig de Global
Goals te vertalen naar nationaal beleid. De prioriteiten voor de implementatie van de doelen zijn per land
verschillend. Waar het ene land bijvoorbeeld nog hard moet werken aan gezondheidszorg, moet het andere
land harder werken aan goed onderwijs. Dit betekent echter niet dat landen de voor hen belangrijkste doelen
kunnen uitkiezen om de rest links te laten liggen. In maart worden de indicatoren om de voortgang te meten
bekendgemaakt door de VN-statistiekafdeling.
2
, Artikel Duurzaamheid in Agrifood
Kritischer dan ooit wordt er door de maatschappij naar voedselproducerende bedrijven gekeken. De meeste
verkiezingsprogramma’s onderstrepen de noodzaak van een voedselbeleid en vinden dat dit beleid nauw moet
samenhangen met duurzaamheid. Wat moet er veranderen? Welke oplossingen zijn er? Waar liggen
mogelijkheden en kansen, waar de valkuilen?
Eind 2016 verschenen er talloze rapporten en studies, bomvol analyses van de stand van zaken, ambities en
aanbevelingen met betrekking tot ‘ons voedsel’. Politieke partijen, consumentenorganisaties, kennisinstellingen:
iedereen er heeft anno 2017 een mening over. Dat het onderwerp leeft, bleek ook wel uit de opkomst tijdens
het ‘Nieuwjaarsdebat Voedsel’ begin januari in Nieuwspoort, Den Haag. De locatie was tot de nok toe gevuld
met vertegenwoordigers van ministeries, het bedrijfsleven en de politiek. Een meerderheid van de politieke
partijen is zelfs voor het oprichten van een nieuw ‘Ministerie van Voedsel’.
Noodzaak voor duurzaamheid
Een overgrote meerderheid in politiek, bedrijfsleven en wetenschap is het erover eens dat het anders moet. De
urgentie voor een andere aanpak van de voedselproductie is groot. In één generatie groeit de wereldbevolking
naar verwachting met ruim twee miljard mensen. Tegelijk neemt de welvaart wereldwijd toe, gaan mensen in
toenemende mate in steden wonen en verstedelijkt het landschap. Er is daarom eenvoudigweg méér voedsel
nodig, terwijl we zuiniger moeten omgaan met grondstoffen en energie. Er wordt gezocht naar andere
voedselbronnen, naar gezondere alternatieven, naar oplossingen voor het tegengaan van verspilling. Bij
werkelijk álles wat met de productie van voedsel te maken heeft, komt het thema ‘duurzaamheid’ om de hoek
kijken.
Monitor Duurzaam Voedsel
De ‘Monitor Duurzaam Voedsel 2015’ (publicatie 15-11-2016) laat zien dat de consumentbestedingen aan
duurzaam voedsel alweer zijn gestegen. De Nederlandse consument besteedde in 2015 bijna € 3 miljard aan
duurzaam voedsel. Dat is een stijging van +12% ten opzichte van 2014, terwijl de totale voedselbestedingen in
2015 ‘slechts’ met 5% toenamen. Het marktaandeel van duurzaam voedsel in de totale voedselbestedingen in
Nederland kwam daarmee in 2015 uit op 8%. Steeds vaker geeft de Nederlander niet alleen als burger, maar
ook als consument, de voorkeur aan voedsel dat op een duurzamere wijze geproduceerd is. Er is dus draagvlak.
Kansen
Een meerderheid van de partijen en bezoekers aan het ‘Nieuwjaarsdebat Voedsel’ was overtuigd van de grote
kansen voor de Nederlandse agri-food sector als deze klimaatneutraal en circulair gaat produceren. Daarmee
kan de sector tot de meest concurrerende van de wereld gaan behoren, denken de deelnemers aan het debat
unaniem. De discussie ging vooral over de termijn waarop de transitie rond moet zijn. Sommige vinden ‘binnen
10 jaar’ haalbaar, anderen noemen 20 jaar realistisch. “Tien jaar klinkt ambitieus,” zei Martin Scholten van
Wageningen UR, “maar is wel realistisch en tevens noodzakelijk. De Nederlandse sector is innovatief genoeg.”
Volgens de politici moet er door de overheid miljarden geïnvesteerd worden om deze transitie te faciliteren; net
zoals nu gebeurt bij de transitie naar duurzame energie.
Voedselagenda
Op 21 november 2016 gaven Martijn van Dam en Edith Schippers een overzicht van wat er bereikt is na het
uitbrengen van de ‘Voedselagenda voor veilig, gezond en duurzaam voedsel’ (publicatie oktober 2015). In de
Voedselagenda werden vele ambities geformuleerd wat de Nederlandse landbouw, voedingsmiddelenindustrie
en kennisinstellingen moeten doen om voorop te blijven lopen in de ontwikkeling van gezond en duurzaam
voedsel. Er is veel gedaan afgelopen jaar, vinden Van Dam en Schippers. Zo heeft Nederland tijdens het
Nederlandse EU-voorzitterschap op het gebied van gezonde voeding prioriteit gegeven aan het verminderen
van suiker, zout en (verzadigd) vet in voedsel en is er in Europa hierover een beweging tot stand gebracht. Het
Voedingscentrum heeft een nieuwe Schijf van Vijf uitgebracht om de consumenten te helpen bij het kiezen van
gezondere maaltijden. En de Alliantie Verduurzaming Voedsel en het ministerie van Economische Zaken lieten
een verkenning uitvoeren rondom het thema ‘ketentransparantie’, waarin de vraag centraal stond hoe
bedrijven consumenten nog beter van informatie over producteigenschappen, herkomst en certificering kunnen
voorzien. Van etiket tot digitale productinformatie en van keurmerk tot website of app; alles is onder de loep
genomen. Onderzocht werd hoe bestaande informatiestromen in de voedselketen verbeterd kunnen worden en
3
