NEUROPSYCHOLOGISCHE
DIAGNOSTIEK
DE KLINISCHE PRAKTIJK
MARC HENDRIKS, ROY KESSELS, MARIËLLE GORISSEN,
BEN SCHMAND & ANNELIEN DUITS
[SAMENVATTING]
2014
,Hoofdstuk 2 – Ethiek
2.1 Regels ter beoordeling van klachten
Iedereen die van mening is dat een bij het NIP (Nederlands Instituut van Psychologen) aangesloten
psycholoog onjuist optreedt, kan bij het College van Toezicht van deze vereniging een klacht
indienen. A.d.h.v. de beroepscode wordt vastgesteld of de klacht terecht is.
Indien de psycholoog in één van de registers volgens de Wet BIG (Wet op de Beroepen in de
Individuele Gezondheidszorg) is opgenomen, kunnen klagers een klacht aanhangig maken bij een
regionaal tuchtcollege dat op basis van deze wet is ingesteld. Zij oordelen a.d.h.v. 2 normen:
1 – Het gaat om de vraag of er werd gehandeld in strijd met de zorg die een ‘goed
beroepsbeoefenaar behoort te betrachten t.o.v. de patiënt en de naaste van de patiënt’.
2 – Het gaat om de vraag of er op andere wijze ‘in strijd met het belang van een goede uitoefening
van de individuele gezondheidszorg’ is gehandeld.
2.2 Klachtenprocedure
Sommige klachten worden als ‘niet ontvankelijk’ afgewezen. Met name als de klager met een verwijt
komt dat geen betrekking heeft op het professionele handelen. Klagers moeten ook een direct
belang hebben bij de zaak die zij aanhangig maken. Dit directe belang hoeft echter niet aanwezig te
zijn als het vertrouwen in de psychologiebeoefening als zodanig in het geding is. Anonieme klachten
worden afgewezen.
Meestal vindt vervolgens een mondelinge zitting plaats, waarbij het College van Toezicht vragen stelt
aan de klager en verweerder. Het uiteindelijke oordeel wordt schriftelijk uitgebracht. Een hoger
beroep is mogelijk (College van Beroep).
De NIP-Code (het toetsingsinstrument) kent 16 definities, 9 algemene bepalingen, 4 basisprincipes en
99 richtlijnen ter uitwerking van die basisprincipes.
Bij gegrondverklaring van de klacht wordt een maatregel opgelegd: Een waarschuwing, een
berisping, een schorsing voor bepaalde tijd uit het lidmaatschap, of een ontzetting uit het
lidmaatschap. Er kan ook een voorwaardelijke regel worden opgelegd.
Tijdens de procedure kan het College van Toezicht zelf overtredingen naar voren haren die de
aanklager over het hoofd heeft gezien.
2.3 Soorten regels
- Herhaling van verplichtingen die in de wetgeving zijn vastgelegd
- Waarden die in de samenleving breed worden onderschreven (de 4 basisprincipes uit de NIP-code:)
1. Verantwoordelijkheid
2. Integriteit
a. Betrouwbaarheid (onafhankelijk en objectief optreden)
b. Eerlijkheid (geen ongerechtvaardigde of bovenmatige verwachtingen wekken)
c. Rolintegriteit (verbod op seksuele relatie met cliënten tijdens en aansluitend
professionele relatie)
,3. Respect
4. Deskundigheid
- Sommige regels formuleren doelen die nagestreefd dienen te worden (inspanningsverlichting)
- Normen
2.4 Belang van het individu
- Patiënten moeten in vrijheid kunnen beslissen of zij een professionele relatie willen aangaan
- Informed Consent: Zij moeten vooraf bij voorkeur zowel mondeling als schriftelijk geïnformeerd
worden.
- Op elk moment mag een professionele relatie worden verbroken (zonder reden) door de patiënt.
- Psychologen mogen de relatie alleen verbreken indien er geen goede redenen meer zijn om verder
te werken. Tevens dienen zij voor een goede doorverwijzing te zorgen.
- Psychologen moeten met een duidelijke en eenduidige vraagstelling werken. Geen geheime
agenda’s.
- Informatie over patiënten moet beschikbaar zijn voor hen. Zij mogen ook vernietiging van info
eisen.
- Gegevens over patiënten zijn vertrouwelijk, tenzij zelf toestemming voor verspreiding hebben
gegeven.
2.5 Eenduidigheid
Een diagnose die bedoeld is om een vorm van behandeling te kiezen, moet niet tegelijkertijd als doel
hebben om een werkgever in staat te stellen een lastige werknemer te lozen.
Inspanningsverlichting: Het moet voor de neuropsycholoog zelf ook duidelijk zijn wat de
vraagstelling is van de opdrachtgever.
2.6 Methode van onderzoek
Deskundigheid: Psychologen streven naar het verwerven en handhaven van een hoog niveau van
deskundigheid in hun beroepsuitoefening (artikel 1.1.1.4). Men moet de grenzen van de eigen
ervaringen in acht nemen. Er mogen alleen methoden worden gebruikt waarvoor men ‘door
opleiding, training en ervaring voldoende is gekwalificeerd’.
Bij de behandeling van klachten zal het College van Toezicht marginaal toetsen. Het gaat dan niet om
de vraag of de gevolgde methode de meeste adequate was; de kwestie is dan vooral of de grenzen
van het aanvaardbare zijn overschreden.
2.7 Rapportage
- Er staat een specifieke vraagstelling in.
- Er staat duidelijk aangegeven hoe (met welke methode) de vraagstelling is aangepakt. Die aanpak is
adequaat in het licht van wat uit de vakliteratuur bekend is.
- Het rapport mondt uit in conclusies die duidelijk verband houden met de vraagstelling. De sterkte
van deze conclusies zijn ook aangegeven. Onzekerheden en alternatieve verklaringen staan expliciet
vermeld.
,- Het rapport bevat geen overbodige uitwijdingen.
De psycholoog moet zelf ook enkele beperkingen in het rapport vermelden:
- Er behoort te worden vermeld wanneer het onderzoek is uitgevoerd en wat de
geldigheidsduur van de getrokken conclusies is.
- De bedoeling van het rapport moet meteen helder zijn: waartoe dient het?
- De gegeven informatie mag alleen geïnterpreteerd worden in het licht van de vraagstelling.
Patiënten hebben in het algemeen recht op inzage en correctie van de gegevens. Ook kunnen zij
uitgave van het rapport blokkeren. Indien patiënten het met bepaalde opmerkingen niet eens zijn
(terwijl de schrijver deze juist wel passend vindt), kan men hen altijd uitnodigen om een bijlage te
vervaardigen die met het rapport wordt meegestuurd. In die bijlage kan de patiënt afwijkende visies
verwoorden, terwijl de psycholoog het rapport zelf ongewijzigd laat.
Uitzondering op recht blokkering: Dit recht vervalt als de externe opdrachtgever aan ‘een wettelijke
regeling’ de bevoegdheid ontleent om rapportage te eisen (rechtzaak).
2.8 Teamwork
Indien een gezamenlijk uitgebracht rapport passages bevat die psychologen niet voor hun rekening
kunnen nemen, is het belangrijk om in het rapport zelf expliciet te vermelden hoe de
verantwoordelijkheden zijn verdeeld. Belangrijk is ook om steeds voor ogen te houden wie de
opdracht aanvaardde (bijvoorbeeld psycholoog én medicus). In dat geval hebben de leden van dit
team geen geheimhoudingsplicht aan elkaar.
2.9 Heteroanamnese
Indien de patiënt niet wilt dat informatie van externe bronnen (opmerkingen van verpleegkundigen
bijvoorbeeld) meetellen in het rapport, terwijl de psycholoog deze informatie als dermate belangrijk
acht, dient de hij de professionele relatie met de patiënt te verbreken.
2.10 Dossier
De 3 verschillende functies van een dossier:
* Geheugen
* Reddingsboei (wanneer psycholoog bijvoorbeeld uitvalt)
* Wapen voor verweer tegen klachtenprocedure
Toegankelijkheid van het dossier: Psychologen moeten hun gegevens over patiënten steeds zodanig
opbergen dat zij zelf de vertrouwelijkheid kunnen garanderen.
Schaduwdossier: Het is toegestaan werkaantekeningen buiten het dossier te houden
(geheugensteuntjes). Zaken van groter gewicht horen een plaats te krijgen in het dossier. Anderzijds
is het verstandig om deze anoniem te bewaren of na gebruik te vernietigen.
Het Elektronisch PatiëntenDossier (EPD): Praktischer dan de papieren dossiers. Dient wel goed
beveiligd te zijn. Soms is het niet altijd mogelijk om ‘ruwe’ testformulieren digitaal op te slaan. Indien
deze afzonderlijk worden opgeslagen (let op schaduwdossier) dient dit wel vermeld te worden in het
rapport.
, Bewaartermijn:
NIP: Het op naam gestelde dossier dient minimaal 1 jaar na beëindiging van de professionele relatie
te worden bewaard.
WGBO: Medische gegevens moeten na een termijn van 15 jaar worden vernietigd (tenzij
uitzondering; academische ziekenhuizen, chronische patiënten).
2.11 Tenzij…
‘De psycholoog is niet gehouden geheimhouding in acht te nemen als hij gegronde redenen heeft om
te menen dat het doorbreken van geheimhouding het enige en laatste middel is om direct gevaar te
voorkomen’.
- Het moet dus gaan om gevaar op zeer korte termijn (direct gevaar).
- Er moeten ook geen andere mogelijkheden meer bestaan om het gevaar af te wenden (laatste
middel).
2.12 Wilsonbekwame patiënten
Vanaf 16 jaar wordt men geacht de jaren des onderscheids te hebben bereikt (tenzij men niet in staat
is om tot een redelijke waardering van de eigen belangen te komen.
Vanaf 12 jaar moeten kinderen zo veel mogelijk betrokken worden bij de uitoefening van hun
rechten, ongeacht de aansprakelijkheid van hun wettelijk vertegenwoordigers.
Bij meerderjarige wilsonbekwame patiënten kan de rechter een vertegenwoordiger aanwijzen. Als dit
niet gebeurd kan de patiënt dit zelf doe. Indien de patiënt daartoe niet bij machte is, worden de
rechten uitgeoefend door een levensgezel (ouder, broer, etc). Tenzij de patiënt dit niet wilt of de
psycholoog dat niet in het belang van de patiënt acht.
2.13 Grensgevallen
Bijvoorbeeld bij dementerende personen. ‘Als de uitzonderlijke situatie zich voordoet dat de
psycholoog redenen heeft om af te wijken van de door de beroepscode voorgeschreven handelwijze
(…), dan dient hij de beroepsvereniging te raadplegen of een vakgenoot die niet rechtstreeks bij de
professionele relatie is betrokken’.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lotharvh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.