GESCHIEDENIS
HOORCOLLEGES, JAAR 1
2022
,Inhoudsopgave
College 1: Wij willen kip, patat en appelmoes .............................................................................................. 2
Over de geschiedenis van opvoeding en onderwijs .............................................................................................. 2
College 2: Het lezende kind ......................................................................................................................... 7
Over twee eeuwen lezen en leren lezen ............................................................................................................... 7
College 3: Het meisje in de bamboekokers................................................................................................. 12
Over Wilhelmina Bladergroen en speciaal onderwijs in de 20e eeuw ............................................................... 12
College 4: Puber en pedagoog ................................................................................................................... 15
Over Jaap Kann, Otto Barendsen en de reformpedagogiek ............................................................................... 15
College 5: Fabriekskind ............................................................................................................................. 20
Over kinderarbeid en kinderwetten ................................................................................................................... 20
College 6: Kind voor de klas ...................................................................................................................... 26
Over onderwijs en onderwijzers in de 19e eeuw ................................................................................................ 26
College 7: Kind van de toekomst ............................................................................................................... 32
Over Otto van Eck en de Verlichting ................................................................................................................... 32
College 8: Wonderkind ............................................................................................................................. 37
Over Constantijn Huijgens en opvoeden en opgroeien in de 17e eeuw ............................................................. 37
,College 1: Wij willen kip, patat en appelmoes
Over de geschiedenis van opvoeding en onderwijs
Allerlei liedjes van kinderen voor kinderen op, alle liedjes gingen over eten. Over het nummer reis
mee van kinderen voor kinderen is veel ophef gekomen. Ging over de manier waarop er over het
eten werd gezongen: “thuis eet ik gezond, ja dan ben ik echt de klos. Maar als het weer vakantie is
dan ga ik lekker los. Want weet je wat ik mag een lekker ijsje elke dag. Plus pizza, pasta en patat”. Na
dit nummer meteen op twitter uitbarsting. De kinderen die zingen zijn rolmodellen en het lied gaat
over ongezond eten. Terwijl we nu op school altijd hebben over gezond eten en dan zingen de
kinderen over ongezond eten. Aan de ophef van dit nummer zie je dat er veel verandering is in het
denken wat betreft kinderen.
➢ Vroeger werd er ook veel over gezongen en toen was er niks mis mee. Gezond eten wordt
tegenwoordig erg belangrijk gevonden. Er wordt ook veel onderzoek naar gedaan, komt
omdat er 20 jaar geleden gezien werd dat overgewicht bij kinderen toenam. Dit nam steeds
meer toe. Dit zorgt naast fysieke problemen voor psychosociale problemen. Daarom
aandacht voor een gezonde levensstijl. Kinderen leveren steeds meer ongezonder en minder
bewegen, dan snap je wel dat er ophef komt bij zo’n liedje.
Over de geschiedenis van opvoeding en onderwijs: kijken naar verschijnselen rond kinderen en
begrijpen waarom we er nu op een bepaalde manier naar kijken.
- Aspecten in en rond de wereld van het kind
- Waarom zo? Hoe was het hiervoor? Opvattingen en praktijken
- Echte kinderen in andere tijden
- Omgekeerd chronologisch: beginnen bij huidig en dan steeds teruggaan in de tijd
- Wat heeft het verleden met ons heden te maken?
➢ Liedjes zijn bronnen waaruit je kennis kan halen over de geschiedenis van opvoeding en
onderwijs. Zijn dus niet altijd stinkende en droge oude boeken.
➢ Als we het over geschiedenis hebben, hebben we het over echte kinderen die echt geleefd
hebben.
➢ Dit zijn boeken zonder tekst, maar die gaan wel
over taal. Nederland is een boek met allerlei
platen die iets vertellen over het land. Dit boek
doet het heel goed in toeristenwinkels. Het boek
alfabet is een boek zonder tekst en toch gaat het
hele boek over taal. Door middel van plaatsjes
duidelijk maken wat bijvoorbeeld de letter B is
(plaatje met allerlei dingen die met een B
beginnen, een beer, een brand, een
bokshandschoen etc.)
, ➢ Al deze 3 broeken zijn bestsellers, alleen de laatste niet meer (Sinterklaas) te verkrijgen:
door de zwartenpieten discussie. Toen het in 2007 uitkwam was er nog geen sprake van
de zwartepieten discussie, daarom was het boek toen een goede bestseller. Alle zwarte
pieten zijn nu vervangen door roetveeg pieten en alle boeken waar het nog gaat over
zwarte boeken zijn weg
➢ Dit zegt iets over wat wij belangrijk vinden voor kinderen. Doormiddel van felheid
waarmee deze discussie gevoerd wordt, zegt ook hoe we belangrijk wij het vinden voor
kinderen. Voor sommige mensen is het feit dat we al eeuwenlang dit feest hebben een
reden dat we de zwarte piet helemaal niet weg willen. Het hoort namelijk bij de traditie
en door zwarte pieten weg te nemen gaat dat ten koste van de traditie. Maar
onderzoekers hebben toen laten zien dat het helemaal niet zo is dat zwarte piet al
eeuwenlang deel uitmaakt van het feest. De zwarte piet is pas verzonnen in de 19e eeuw
en toen was het feest er al eeuwenlang.
Het Sint- Nicolaasfeest, Jan Steen 1665-1668
- Zo zag het er toen uit in de 17e eeuw
- Ziet er allemaal anders uit
- Toch dingen herkennen: snoepgoed op
voorgrond, je ziet de schoen voor schoen zetten, er
wijst iemand naar boven de schoorsteen in verwijst
naar plek waar cadeautjes vandaan komen. Achter in
een huilend kind geen cadeautjes gekregen en een
kind voorin blij dit wel cadeautjes heeft gekregen
- Je ziet dat Sinterklaas een opvoedkundig
feest is. Het gaat over goed gedrag en slecht gedrag.
Stoute kinderen worden gestraft en goede kinderen
beloond.
- Het feest werd al vanaf de 14e eeuw gevierd,
toen nog meer een feest van opvoeding.
- In de 17e en 18e eeuw werd er ook ruzie
gemaakt over het feest. Net zoals de afgelopen 10
jaar. Toen ging het niet om piet, maar om de sint.
➢ Sinterklaas is katholiek en in die periode was het bestuur van Nederland protestant en
wilde dus dat katholieke feest niet. Het ging tijdje ondergronds, maar bleef wel gevierd
worden. De piet was er toen nog helemaal niet bij. Sinterklaas had wel helpers, maar dat
waren andere figuren die wel te maken hadden met de opvoeding.
➢ Helpers: duivels. De reden was dat het liet zien dat de heilige Sint zo sterk was en zo
belangrijk dat hij die duivels getemd had, dat waren zijn knechten geworden. Ouders
maakten hun kinderen ook bang met de duivels. Als ze zich niet goed gingen gedragen
werden ze door de duivels meegenomen in de zak.
➢ Dit was ook hoe men in die tijd dacht over opvoeding, je moet streng zijn voor kinderen
en door ze bang te maken kun je ze laten gehoorzamen en dingen leren.
➢ In de 17e eeuw had hij geen helper meer en vulde hij zelf de schoenen en bepaalde hij
zelf wie goed en slecht had gedragen
➢ In de 19e eeuw kreeg de Sint een nieuwe helper. Mensen in de 19e eeuw dachten anders
over de opvoeding. Het is niet goede opvoedmethode om kinderen bang te maken. Je
kan beter het goede voorbeeld laten zien. Dan gingen ze boeken schrijven waarin de
kinderen het goede voorbeeld zijn (uitdrukking: de brave hendrik). Slaan met de roe is al
helemaal geen goede oplossing en al helemaal niet voor een heilig man zoals de Sint. Als
er dan toch gestraft moest worden, dan moest er toch maar weer een nieuwe helper bij
verzint worden. De knecht kwam weer terug.
