Samenvatting voeding bij
gezondheid & ziekten
Hoofdstuk 1
1.1 Voedingspatronen en voedingsgedrag
Bij de meeste mensen is er een patroon te ontdekken in het voedingsgedrag.
Voedingspatroon: wijze waarop een individu, een groep of volk zich gewoonlijk
voedt. Wie eet, wanneer wat en in welke hoeveelheid, waar en hoe.
Hulpverleners moeten inzicht hebben in bestaande voedingspatronen en factoren
die leiden tot een voedingsgedrag om:
1. Gezondheidsrisico’s bij bepaalde individuen en groepen te kunnen
signaleren.
2. Voedingsvoorlichting te kunnen geven
3. Dieetproducten te kunnen begeleiden bij problemen die ontstaan door
veranderingen in voeding.
1.2 Factoren die een rol spelen bij het ontstaan van een
voedingspatroon en voedingsgedrag
Ontstaan van voedingspatronen en gedrag wordt bepaald door een samenspel
van een aantal factoren:
Omgevingsfactoren: geografisch, klimatologische, technologische,
economische en politieke factoren die bepalen welk voedsel beschikbaar
is.
Geografische en klimatologische factoren bepalen welke
voedingsmiddelen van nature beschikbaar zijn.
Door de Technologische ontwikkelingen op het gebied van productie,
bewerking, transport en opslag is het voedselaanbod enorm
uitgebreid
Economische en politieke factoren hangen nauw samen, doordat de
prijs van voedingsmiddelen wordt beïnvloed door het
overheidsbeleid.
Sociaal-culturele factoren: factoren die bepalen welk voedsel als
eetbaar wordt beschouwd en welke betekenis voedsel heeft in de
omgeving met elkaar
Culturele verschillen komen tot uiting in de bereiding van voedsel en
de combinatie van voedingsmiddelen. Sommige culturen moge geen
varkensvlees en het vlees moet ritueel geslacht worden.
Sociale factoren op voeding zijn heel groot. Bijv. het aanbieden van
voedsel als gastvrijheid
Voeding is een manier om je identiteit uit te drukken.
Voeding kan ook als machtsmiddel worden gebruikt. Kinderen
worden vaak gestraft of beloond d.m.v. het wel of niet geven van
voedsel.
Persoonsgebonden factoren: fysiologische en psychologische factoren
die bepalen wat de voedselbehoefte is en wat voeding voor iemand
betekent
Honger en dorst zijn fysiologische prikkels die een mens laat drinken
of eten
, Voedsel bevredigd psychologische behoeften. Bijv. een aangename
smaak. Het is gebleken dat baby’s een voorkeur hebben voor zoet.
Voedsel wordt verbonden met liefde, troost en veiligheid. (emotie
eten als het verslavend wordt)
Voedingspatroon is de stabiele component van voedingsgedrag. De factoren die
van invloed zijn, zijn stabiel of minder stabiel
Voedingsbeleid van nationale overheid: gericht op zorg voor een veilig
voedselpakket en op de bevordering van goede voedingsgewoonten door
onderwijs en voorlichting.
De Warenwet: belangrijk instrument om een veilig voedselpakket te
waarborgen.
De Beraadsgroep voeding ban de gezondheidsraad: adviseert de overheid
over de voedselvoorziening
1.4 Het huidige voedingspatroon
Industrieel bewerkte producten nemen een belangrijke plaats in. Geraffineerd
voedsel is in de 2e helft van de 20e eeuw sterk toegenomen, ten koste van
ongeraffineerd voedsel. Gebruik van alcohol is toegenomen begin jaren ’60. Deze
verschuivingen hebben een hogere opname van energie, verzadigd vet, suiker en
zout, en een lagere opname van voedingsvezels en bepaalde vitaminen en
mineralen tot gevolg. Deze verandering worden in verband gebracht met
welvaarziekten, ook wel chronische ziekten. Deze ziekten worden mede
beïnvloed door bewegingsarmoede.
Relatie voeding en welvaartziekten:
Te hoge energieopname en te weinig lichaamsbeweging: overgewicht,
diabetes, hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van kanker
Te hoge opname verzadigd vet: hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van
kanker
Frequent gebruik van suikers en zure voedingsmiddelen: tandcariës en
tanderosie
Te lage opname van voedingsvezels: darmfunctiestoornissen, bepaalde
vormen van kanker
Te hoog alcoholgebruik: hypertensie, levercirrose, mond-, keel- en
slokdarmkanker
Het huidige voedingspatroon
Bestaat uit drie hoofdmaaltijden. ’s Morgens en ’s middag brood en ’s avonds
warm met aardappel, groenten en vlees. Tussendoor koffie, thee, frisdrank of
alcohol met daarbij koek, snoep, zoutjes, nootjes of fruit. Ontbijt en de warme
maaltijd worden vaak thuis gegeten en de lunch thuis, op school of werk.
Veranderingen in het huidige voedingspatroon
1. De maaltijden worden minder belangrijk en vaak overgeslagen. Overal om
ons heen staan automaten met ongezond voedsel of kiosken en kantines
met ongezond eten. Verschil tussen de hoofdmaaltijden en tussendoortjes
verdwijnt. Deze manier van eten wordt snacken en grazen genoemd.
Nadeel hiervan is dat mensen meer eten dan ze denken. Maaltijden
worden minder belangrijks als ontmoetingsplaats. Ontbijten, lunchen en
avondeten wordt steeds meer individueel gedaan. Door het grote aanbod
van kant-en-klaar voedsel en door de magnetron is dit gemakkelijker
geworden.