Uitgewerkte Kenmerkende Aspecten van Tijdvak 7, geschiedenis. Elk KA bevat de belangrijkste begrippen, personen, gebeurtenissen en leerdoelen. Deze leerdoelen zijn vergelijkbaar met oefenvragen. Op de laatste twee pagina's staat ook een tabel met een overzicht van de democratische revoluties en de ...
TV 7: Tijd van Pruiken en
Revoluties
KA 27: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving; godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Begrippen:
Rationalisme: een filosofische stroming die gelooft dat je dingen kan oplossen door je verstand te
gebruiken. In tijdvak 7 wordt het rationeel optimisme toegepast, dit is een meer concrete vorm van
rationalisme, waarin geloofd wordt dat alle problemen op te lossen zijn met rationeel denken.
Verlicht denken/Verlichting: de verlichte denkers waren ontevreden over het absolutisme. Verlichte
denkers geloofden in het rationalisme (zie hierboven). Ook het empirisme was een vaak toegepaste
filosofische stroming, hierin gingen mensen onderzoeken en conclusies trekken door zelf goed te
observeren en experimenten uit te voeren. Het hoofddoel van verlichte denkers was gelijkheid en
vrijheid. Het verlichte denken werd in tijdvak 7 toegepast op alle terreinen van de samenleving.
Deïsme: het geloof dat god de wereld heeft gemaakt, maar er nu geen invloed meer op heeft. De
natuurwetten etc. doen zijn werk. Een voorbeeld van een verlichte denker die in deïsme gelooft is
Voltaire.
Contrat Social (Sociaal Contract/Maatschappelijk Verdrag): Dit zijn afspraken die gelden voor de
gehele bevolking. Verlichte denkers zoals Rousseau en Locke waren hier erg voorstander van.
Natuurwet/natuurrecht: Volgens John Locke was de belangrijkste taak van de overheid, de
natuurlijke rechten van de burgers beschermen. Hiermee wordt bijvoorbeeld het recht op leven,
recht op vrijheid en het recht op bezittingen bedoeld.
Personen:
John Locke: Een verlichte denker die erg voorstanders was van het sociaal contract. Ook vond hij dat
de overheid de natuurlijke rechten van de burgers moet beschermen.
Voltaire: Een verlichte denker die vond dat het volk dom was en dat de samenleving behoefte had
een (verlichte) absolute vorst. Voltaire was voor religieuze tolerantie en godsdienstvrijheid. Hij
twijfelde aan het belang van de geestelijkheid. Daarbij geloofde hij in het deïsme (zie hierboven), dit
was ook in strijd met de gedachtegang van de kerk over dit onderwerp.
Jean Jacques Rousseau: Een verlichte denker die groot voorstander was van volkssoevereiniteit (in
tegenstelling tot Voltaire), waarin alle macht bij het volk lag. Hij was ook voor het sociaal contract,
afspraken die gelden voor de hele bevolking. Rousseau was tegen de standensamenleving van het
ancien régime. Hij vond dat mensen van nature gelijkwaardig zijn aan elkaar.
Adam Smith: Een schotse econoom die verlichte ideeën had over hoe de economie georganiseerd
zou moeten worden. Hij wilde zoveel mogelijk vrijheid in de economie: vrijhandel en weinig
bemoeienis van de overheid. Dit wordt ook wel vrijemarkteconomie genoemd en is een voorbeeld
van een liberalistisch standpunt.
Montesquieu: Een verlichte denker die de Trias Politica bedacht. Hierin wordt de macht gescheiden
tussen de wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht. Dit voorkomt machtsmisbruik.
, Geschiedenis – KA’s Tijdvak 7
Gebeurtenissen:
1748: Montesquieu publiceerde zijn boek: De l’Esprit des Lois (Over de Geest van de Wetten). Hij was
naar verschillende landen afgereisd om daar allerlei regeringsvormen van verschillende volken met
elkaar te vergelijken. Uiteindelijk heeft hij hieruit zijn eigen ideale regeringsvorm geconcludeerd. De
bekende Trias Politica (zie hierboven).
1754: Rousseau schreef zijn boek: Discours sur l’Inégalité (Verhandeling over de Ongelijkheid).
1762: Rousseau schreef zijn boek: Du Contrat Social (Over het Maatschappelijk Verdrag).
1763: Voltaire schreef zijn boek: Traité sur la Tolérance (Verhandeling over de Verdraagzaamheid).
Waarin hij pleitte voor verdraagzaamheid. Voltaire keerde zich fel tegen godsdienstige doordrijverij.
1776: Adam Smith schreef zijn boek: An Enquiry into the Nature and Causes of Wealth of Nations
(Een Onderzoek naar de Aard en Oorzaken van Rijkdom van Volken).
Leerdoelen:
Leg uit welke ontwikkeling uiteindelijk uitmondde in de Verlichting; begin met je verhaal in tijdvak 6
en beschrijf ook de hele ontwikkeling:
In de 16e en 17e eeuw beginnen mensen op een systematische manier onderzoek te doen door het
gezond verstand te gebruiken. Hierdoor ontstond de wetenschappelijke revolutie. Deze revolutie was
de aanloop van de Verlichting.
Geef voorbeelden van verlicht denken op het gebied van godsdienst, politiek, economie en sociale
verhoudingen en leg uit waarom dat voorbeelden van verlicht denken zijn:
Godsdienst: Voltaire was voor tolerantie en godsdienstvrijheid, hij twijfelde aan het belang
van de geestelijkheid en hij geloofde in het deïsme.
Politiek: Voltaire vond ook dat er een (verlichte) absolute vorst nodig was om het domme
volk te regeren. Rousseau was echter voorstander van de volkssoevereiniteit en het sociaal
contract. Ook het Trias Politica van Montesquieu is een voorbeeld van verlicht denken.
Economie: Smith wilde zoveel mogelijk vrijheid in de economie: vrijhandel en weinig
bemoeienis van de overheid
Sociale verhoudingen: Rousseau was tegen de standensamenleving van het ancien régime,
mensen zijn van nature gelijkwaardig aan elkaar.
Leg uit op welke manieren de Verlichting voor verandering zorgde en de gevestigde orde in twijfel
trok:
De Verlichting zorgde voor veel verandering in de religie. Denkers als Voltaire waren voor tolerantie
en godsdienstvrijheid en twijfelde aan het belang van de geestelijkheid. Dit benadeelde de
machtspositie van de kerk, meer mensen gingen twijfelen aan de geestelijkheid.
Verlichte denkers hadden uiteenlopende ideeën over hoe de politiek georganiseerd moest worden.
Denkers als Voltaire waren voor een absolute vorst. Maar aan de andere kant had je Rousseau die
pleitte voor volkssoevereiniteit.
Lees het kader ‘De ramp van Lissabon’ in je handboek en leg vervolgens uit op welke manier zowel in
de reactie van Voltaire als die van Rousseau verlicht denken te zien is:
Aan het gedicht van Voltaire is een kritische denkhouding te zien, hij heeft allerlei vragen die hij met
behulp van logisch nadenken probeert te beantwoorden. De reactie van Rousseau is kritisch, hij
gebruikt zijn verstand.
Leg uit wat de visie van zowel Locke als Rousseau is op de relatie tussen overheid en burgers:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper veravangansewinkel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
