College 1: Prevalentie en soorten UG, trends
• Willem van Eijk – Het beest van Harkstede (Intro)
Moord en doodslag: onderzoek in NL
• Internationaal: Moeilijk
o Verschillende databanken
o Verschillende registraties
• Nationaal: Moeilijk
o Slechte registratie t.o.v. andere landen
o Geen traditie in grootschalig onderzoek naar moord en doodslag
o Tekortkomingen in bestaande databanken
Moord- en doodslagmonitor
Moorden in context
• Meest: Moorden binnen familie
• Tweede: Moorden in criminele milieu
• Derde: Moorden in ruzies
Noot: Altijd afhankelijk van manier van registreren!
Maar: Bij bijv. seksuele of kindermoord veel minder
vuurwapens! (vaker wurging bijv.)
, Moordplaats
Niet westerse achtergrond: Oververtegenwoordigd daders
Herkomst slachtoffers: Verschilt per delict (bijv. criminele milieu meer niet westers)
Trends
• Sociologische verklaringen
o Bijv. Rol van alcohol (4/10 dodingen betrokken)
o Economische deprivatie
o Vuurwapens
• Psychologische verklaringen
o Bijv. Geestesziekten
• Verklaring omtrent subtypen
• Historische verklaringen
o Trends in afname van geweld
Perioden
• 1200-2000
• 1900-2000
• 1992-2006
• 2012-heden
1200-2000: verklaringen afname
• Praktische veranderingen in medische technologie
• Drastische daling in moord- en doodslag
• Culturele veranderingen
o Civilisatie hypothese (Elias): Samenleving wordt meer anti-geweld wat verklaard
wordt door toenemende interne- en externe controle op agressief gedrag
▪ Geweld ooit grote rol in samenleving:
• Vooral jonge mannen (voor eer, duelleren; Trial by Combat)
• Algemene daling van geweld is gevolg van macroveranderingen;
staat krijgt geweldsmonopolie (lost problemen op)
• Opkomst moderne economie: Mensen werden afhankelijk van
elkaar (dus minder geweld)
o Bevrijding van het individu (Durkheim): Bevrijding van individu van collectieve
bindingen zorgt voor afname
▪ Geweld = een uiting van collectiviteit
▪ Bijv. Eercultuur
▪ Afname geweld = bevrijding van het individu
, o Pacificatie hypothese (Muchielli): Stigmatisering- en legitimering van geweld:
▪ Politieke en juridische processen kwamen in de plaats van geweld (Geweld
gecriminaliseerd)
▪ Ver-rechterlijking van het dagelijks leven
1900-2000
• 3 perioden onderscheiden
Altijd verschillen bekijken in trends:
• Woongemeenten: Stedelijke gebieden veel grotere stijging dan overige gemeenten
• Geslacht: Vooral mannen slachtoffer dodelijk geweld
Trends verklaren
• Enorme bevolkingsstijging (6 naar 16 miljoen)
• Sterke stijging in grote steden
• Sterke stijging onder mannen (slachtoffers)
• Stijging vanaf jaren 60 tot jaren 90
o Opkomst drugs(gebruik)
o Sterke toename vuurwapengebruik
o Toename moorden in criminele circuit?
1992-2006: Dalende trend
• Duurt over het algemeen
voort tot 2018
Trends verklaren
• Gericht optreden politie
o Gericht aanpakken
huiselijk geweld
o Strengere controle
vuurwapenbezit
• Vergrijzing?
o Had in dat geval al
eerder moeten optreden
• Of: toch voortzetting eerder ingezette daling
o Lifestyle theory: ?
, Mogelijke verklaringen voor daling
• Situationele omstandigheden – Beleidsvoeringen en interventies van bijv. politie
• Sociale desorganisatie – Aantal echtscheidingen (bleek niet significant)
• Economische deprivatie – Werkloosheidspercentage heeft invloed op moord en doodslag
Daling artikel Eisner 2001
• Civilisatietheorie – Groeiende morele zorg over geweld vanaf 17e eeuw, eerst in hogere
klassen daling, daarna in lagere
• Sociale discipline – Oprichting centrale juridische organisaties, groeiende regulatie van
dagelijks leven (kleding, alcoholconsumptie etc.), groeiend leger, meer bureaucratie,
• Noemt ook Durkheim (Bevrijding individu)
Spierenburg 2012
• Daling: Verbetering van zorgkwaliteit
o Moord is sinds jaren 70 een stedelijk patroon geworden
o Daling in man-tot-man geweld
o Meer intieme partnermoorden -> Toename preventie en bestraffing huiselijk geweld
Rogers & Pridemore, 2017
• Vergelijking regionale trends in moord
o In westen daling sinds 2000, Latijns-Amerika juist stijging
o Oost Europa hogere cijfers dan west
o Mannen vaker slachtoffer (overal)
• Algemene moordcijfers
o Afname in: Europa, Noord Amerika, Azië.
o Toename: Zuid Amerika
o Slechte data: Afrika, over het algemeen afname/stabiel
Liem 2017
• Verkko’s first law: Proportie vrouwen als slachtoffer is hoog wanneer algemene moordcijfers
juist laag zijn en andersom
• Verkko’s second law: The more a country develops, the more predictable it is that street
violence will decrease
• Sociologische benadering: Drie hoofdthema’s
o Rol van alcohol: Alcohol zorgt voor minder remming, minder snel ingrijpen van
omstanders en versterkt andere factoren die met geweld te maken hebben
o Economische deprivatie: Kan leiden tot meer frustratie en agressie
o Rol van vuurwapens: Meer bezit vuurwapens zorgt voor meer moord
• Psychologisch: Hogere prevalentie mentale ziekte onder moordenaars dan onder normale
bevolking
• Historisch: Civilisatie hypothese
• Demografisch: Moordenaars vaak oververtegenwoordigd in lagere sociale klassen, mannen
vaker dader én slachtoffer, grootste deel moorden is interpersoonlijk, vaak fysiek geweld
(vuurwapens zeldzaam)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tom321. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,19. Je zit daarna nergens aan vast.