Uitgebreide en overzichtelijke samenvatting van H13 Zenuwstelsel uit Nectar Biologie Leerboek 5vwo 4e editie. Bevat theorie ondersteund met afbeeldingen.
Onderwerpen zijn onder andere:
- centrale/perifere zenuwstelsel
- grijze/witte stof
- bloed-hersenbarrière
- hersendelen
- hersenfuncti...
Paragraaf 1
Indeling zenuwstelsel
Zenuwstelsel reageert continu op prikkels uit je omgeving, maar ook inwendig. Indeling zenuwstelsel:
Centrale zenuwstelsel: bestaat uit neuronen (zenuwcellen) van de hersenen en het zenuwmerg
met hun ondersteunende cellen.
Perifere zenuwstelsel: bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die zintuigen
verbinden met het CZS en het CZS met spieren en klieren. De sensorische zenuwen ontvangen
impulsen van zintuigen en de motorische zenuwcellen sturen impulsen naar spieren en klieren.
Centrale zenuwstelsel
In het centrale zenuwstelsel is een licht en een donker deel te onderscheiden.
- De donkere kleur van de grijze stof is afkomstig van de cellichamen van de neuronen.
- De lichte kleur van de witte stof komt van myeline, een witgele vetachtige stof die om de axonen
ligt.
In de hersenen liggen de cellichamen aan de buitenzijde en de uitlopers met myeline aan de binnenzijde.
In het ruggenmerg is dat andersom.
Het ruggenmerg ligt beschermd in het wervelkanaal, omgeven door drie ruggenmergsvliezen.
De hersenen liggen goed beschermd in de schedel en zijn omgeven door drie hersenvliezen.
Hersenvloeistof stroomt tussen de twee binnenste vliezen extra bescherming tegen schokken en
een afvoerroute voor afvalstoffen.
Om de hersenen tegen ongewenste stoffen te beschermen bloed-hersenbarrière, laat selectief
stoffen door (via actief transport).
- Ruimtes tussen de endotheelcellen van de haarvaten zijn erg klein door de verbindingen: tight
junctions. (Zorgen voor verbinding tussen cellen, zodat er geen ‘lekkage’ optreedt en geen direct
contact is. Moeilijk voor stoffen, ook medicijnen om doorheen te komen.)
- Astrocyten (gliacellen steuncellen met veel uitlopers), vormen een vrijwel gesloten kring
rondom de haarvaten, waardoor stoffen niet makkelijk door bloed-hersenbarrière kunnen.
Grote hersenen
De grote hersenen nemen het grootste deel in van de hersenmassa. Bestaan uit twee helften, die
verbonden zijn via de hersenbalk.
- De primaire motorische schors, stuurt impulsen naar spieren en klieren.
- De primaire sensorische schors, ontvangt impulsen van zintuigen.
- Dendrieten vervoeren impulsen naar het zenuwstelsel, axonen ervan af.
Andere taken:
Informatie uit de omgeving zintuigen zenuwen ruggenmerg hersenstam grote
hersenen. Hier wordt de informatie geordend en verwerkt.
Hersenschors: het grijze deel in de hersenen waar grote aantallen neuronen uit allerlei delen van
de hersenen informatie aan elkaar doorgeven.
, Samenvatting Biologie Hoofdstuk 13
Logisch redeneren, je wil, het bewustzijn, geheugenfuncties en emoties.
Hersenschors
Informatie, bijvoorbeeld geluid impulsen naar hersenneuronen sensorische centra in de schors die
bij het zintuig horen.
In het primaire gehoorcentrum komen impulsen vanuit gehoor binnen en vindt bewustwording
plaats: je hoort geluid.
In het secundaire gehoorcentrum wordt het geluid gekoppeld aan geheugeninformatie en kun je
het geluid interpreteren: je herkent de muziek, herinnert tekst en zingt mee.
Elk zintuig heeft een eigen primair en secundair gebied in de schors van de linker- en rechterhersenhelft.
Hoe omvangrijker en complexer de informatiestromen zijn, des te groter de sensorische centra.
In de motorische schors worden bewegingen ‘bedacht’. Bijvoorbeeld het mee tikken op de muziek.
Primaire motorische schors, kleine gebieden met neuronen die allemaal een eigen groep spieren
aansturen.
De secundaire motorische schors bevat informatie over hoe spieren hun bewegingen
gecoördineerd kunnen uitvoeren.
De motorische schors van de rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde van het lichaam en die van de
linkerhersenhelft de rechterzijde. Lichaamsdelen die nauwkeurige bewegingen moeten uitvoeren, zoals
hand en tong, nemen een groot deel van de primaire motorische schors in.
Thalamus
Alle informatie uit je zintuigen, behalve de geurinformatie, gaat via de thalamus naar de hersenschors.
Dit hersendeel selecteert welke impulsen van zintuigen naar de verschillende gebieden van de
hersenschors gaan. De thalamus speelt een sleutelrol bij het selecteren van informatie.
Alcohol stimuleert vorming dopamine stof die boodschappen van neuronen doorgeeft.
veroorzaakt ontspannen gevoel als je alcohol drinkt.
Alcohol maakt je ook slaperig neurotransmitter GABA blijft door alcohol langer aan zenuwcel
remmende receptoren gebonden. thalamus functioneert minder goed je kunt je niets meer
herinneren na te veel drinken.
Hypothalamus
De hypothalamus is betrokken bij de homeostase, o.a. door het aansturen van de hypofyse, die ander
hormoonklieren aanstuurt die weer hormonen afgeven die bijv. de bloeddruk regelen. De hypothalamus
bevat ook de thermostaat voor het regelen van de lichaamstemperatuur en je biologische klok die het
natuurlijke dag- en nachtritme regelt. Voor je in slaap valt, dalen lichaamstemperatuur en bloeddruk,
spieren verslappen en hersenactiviteit neemt af. Raakt biologische klok van slag jetlag.
Kleine hersenen
De kleine hersenen spelen vooral een rol in het coördineren van bewegingen. Dit in nauwe
samenwerking met de grote hersenen, hersenstam en het ruggenmerg. Als de kleine hersenen defect
zijn, beweeg je als iemand die te veel alcohol heeft gedronken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittdroste. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
