Webster - Theories of the Information Society
Hoofdstuk 1
Het beginpunt van dit boek is de opkomst van een nieuwe term om de huidige samenleving te typeren;
het informatietijdperk, waarin informatie een dominante rol speelt. Met de opkomst van het internet in
de jaren ’90 is de information highway ontstaan. Nog recenter heeft de opkomst van social media
ervoor gezorgd dat gebruikers tegelijkertijd informatie kunnen consumeren en produceren (prosumer).
Mensen zijn vrijwel altijd verbonden met het internet, en dus ook met elkaar.
Hoofdstuk 2
Webster onderscheidt 5 definities voor de informatiesamenleving:
1. Technologisch; technologische ontwikkelingen dienen als indicatoren voor een nieuw tijdperk.
Sinds de jaren ’70 hebben er een reeks technologische ontwikkelingen plaatsgevonden. Zo’n
groot volume aan ontwikkelingen zou moeten leiden tot de reconstructie van de sociale
wereld, omdat informatie- en communicatietechnologie (ICTs) eenn grote impact hadden op
de samenleving
2. Economisch; de toename van economische waarde van informatie. Een
informatiesamenleving is waar economische activiteiten bestaan uit informatiegoederen en -
diensten. Als de stijging van het BNP verklaard kan worden aan de hand van de informatie-
industrie, dan heb je de informatie-economie, en dus informatiesamenleving bereikt
3. Occupational; beroepen richten zich steeds meer op informatiewerk. Dit wordt ook wel
Weightless Economy genoemd, want welvaart komt niet door fysieke beroepen, maar door
ideeën, kennis en vaardigheden. Het is belangrijk om informatie te hebben, want informatie is
kennis, en kennis is macht
4. Ruimtelijk; de wereld raakt steeds meer verbonden, waardoor relatieve afstand op nationaal en
internationaal level afneemt. Dit wordt ook wel Wired Society genoemd.
5. Cultureel; een toename van informatie in de sociale circulatie, als gevolg van een media-
beladen samenleving. Door de opkomst van televisie, radio, computers etc. is er meer
informatie dan ooit, en we worden overal om ons heen geconfronteerd met berichten en
symbolen. Door de hoeveelheid aan symbolen stort de betekenis ervan juist in (death of the
sign). Hoe meer informatie er is, hoe minder betekenis het heeft. Symbolen verliezen hun
betekenis, waardoor mensen zelf symbolen gaan creëren en een betekenis eraan gaan
koppelen, waardoor er meerdere betekenissen ontstaan (era of spectacle)
, Hoofdstuk 4
Bell stelde dat informatie en kennis een centrale rol hebben binnen de postindustriële samenleving
(informatiesamenleving). Bell is een anti-holist, wat betekent dat hij de samenleving niet als één
geheel beschouwde, maar hij stelde dat de samenleving uit separate realms bestaat. Hij verdeelde de
samenleving in 3 realms, wat ervoor zorgde dat hij tegenstrijdige denkbeelden tegelijkertijd kon
aanhouden; socialist in economie, liberaal in politiek en conservatief in cultuur. In de postindustriële
samenleving stort een gemeenschappelijk waardesysteem in, wat volgens Bell duidde op een
toenemende scheiding tussen de 3 realms. Hij was van mening dat de postindustriële samenleving
ontstaat vanuit veranderingen in uitsluitend de sociale structuur. Bell onderscheidde 3 stappen in de
ontwikkeling van een samenleving:
1. Pre-industrieel; landbouwarbeid (primair)
2. Industrieel; fabriekswerk en industrie (secundair)
3. Postindustrieel; dienstverlening en service (tertiair)
Volgens Bell is een toename in productiviteit de sleutel tot verandering. Het toepassen van
rationalisatie (efficiëntie) zorgt ervoor dat je more for less kan krijgen. Door technologische
ontwikkelingen in de pre-industriële samenleving zijn er minder mensen nodig voor landbouw, terwijl
er meer geproduceerd kan worden. Doordat er nu minder mensen nodig zijn voor levensonderhoud
ontstaat de industriële samenleving, waar fabriekswerk een grote rol speelt. Door technologische
ontwikkelingen, zoals de stoommachine, neemt productiviteit toe en is er dus meer output door minder
werknemers. Door dit surplus wordt het mogelijk om geld uit te geven aan luxegoederen, zoals
amusement en vakantie. Er kunnen meer mensen uit de fabrieken vertrekken om in de dienstverlening
te werken, de servicesamenleving. Een kenmerk hiervan is dat een persoonsgerichte of immateriële
dienst niet met een machine gedaan kan worden, zoals een therapeut. Het blue collar work wordt dus
vervangen door het white collar work. De toename van het intellectueel werk bevordert de rol van
informatie en kennis in de samenleving. Volgens Bell zorgt de postindustriële samenleving voor een
verschuiving van economisering naar sociologisering. De samenleving wordt meer persoonsgericht en
de kwaliteit van de relatie tussen mensen in dienstverlening en klanten komt centraal te staan. Bells
theorie is wel afhankelijk van de industriële samenleving, want welvaart maakt service en
werkgelegenheid mogelijk, maar voor goederen ben je afhankelijk van de industriële sector. Bell
stelde ook dat de reden waardoor we naar een postindustriële samenleving zijn gegaan, komt door de
toename van het intellectualism. De standaard arbeider wordt door onderwijs en emancipatie een
professional. Hierdoor neemt het aantal professionele banen toe, zoals nieuwe dienstverleningen in
bijvoorbeeld educatie, politiek en gezondheid.
