e student:
neemt een anamnese af bij een patiënt, kan benoemen waar de actuele problemen zitten en kan
potentiële problemen benoemen;
past de ABCD-methodiek toe in een veranderende zorgsituatie;
gebruikt de SBARR-methode in (acute) overdrachtsituaties;
beschrijft een rappor...
Les 2.2 ABCD-methodiek
Voorbereiding
1. Zoek op internet naar de inhoud van de methodiek
De ABCDE-methode is een werkwijze waarbij hulp wordt verleend met het principe "treat
first what kills first". Met andere woorden: eerst de primaire (levensbedreigende) en
vervolgens de secundaire c.q. tertiaire (niet-direct c.q. niet-levensbedreigende) letsels en
stoornissen. Deze handelwijze heeft belangrijke voordelen omdat - naast een duidelijke
houvast - door het volgen van deze methodiek (bijna) alle letsels en stoornissen ermee
kunnen worden onderkend en behandeld.
A: Airway Maintenance with Cervical Spine Protection
Hieronder vallen de handelingen die er zorg voor dragen dat
de wervelkolom geïmmobiliseerd wordt en dat de luchtweg van een slachtoffer openblijft.
Letsels/stoornissen die een open luchtweg kunnen bedreigen, zijn verslikking of
aangezichtsletsels, maar ook bijvoorbeeld zwelling door allergieën of inademing van
(rook)gassen of (giftige) dampen.
B: Breathing (ademhaling)
Hieronder valt het beoordelen van de ademhaling en de handelingen die ervoor zorgen dat
een slachtoffer kan blijven ademen of wordt beademd. Letsels/stoornissen die
ademhalingsstoornissen kunnen veroorzaken, zijn traumaletsels, hoog-energetische letsels
of vergiftigingen.
C: Circulation (circulatie)
Hieronder valt het beoordelen van de bloedsomloop en de handelingen die de
bloedsomloop ondersteunen. Belangrijk daarbij is de bloeddruk en de pols, gelet op
frequentie, volume en regelmaat. Oorzaken kunnen
zijn: hartritmestoornissen, hartfalen, hartstilstand, shock, afknelling en ernstige bloedingen.
D: Disability (bewustzijn)
Hieronder valt het beoordelen van het bewustzijn. Dit wordt beoordeeld door middel van de
AVPU- of EMV-score. Letsels/stoornissen die bewustzijnsstoornissen kunnen veroorzaken
zijn traumaletsels waaronder hersenletsels, vergiftigingen,
hartproblemen, suikerziekte, beroerte en shock.
E: Exposure/Environment (blootstelling/omgevingsfactoren)
Hierin valt het top-tot-teenonderzoek en de handelingen die betrekking hebben op (het
voorkomen van) koude- en warmteletsels, alsmede het verzorgen van wonden, kneuzingen,
breuken en andere letsels.
2. De oorsprong van de methodiek
De ABCDE-methodiek werd in 1976 ontwikkeld in de Verenigde Staten in het kader van
de Advanced Trauma Life Support-cursus en wordt tegenwoordig wereldwijd door zowel
leken als professionele hulpverleners toegepast. Bij de opvang van traumaslachtoffers
wordt al jaren gebruik gemaakt van het ATLS of Advanced Trauma Life Support protocol.
Een slachtoffer wordt volgens een vaste aanpak benaderd, zijn vitale functies gecontroleerd
en onderzocht op levensbedreigende aandoeningen en behandeld. Het protocol biedt een
gestructureerde methode om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de toestand
van het slachtoffer en vooral niets te missen.
Keten van preventie
Ziekenhuizen gebruiken de keten van preventie (chain of prevention) om reanimatie in het
ziekenhuis zo veel mogelijk te voorkomen. Deze keten bestaat uit vijf schakels, waarbij je als
verpleegkundige bepaalde taken hebt:
1. Scholing (education): Je schoolt je om vitale bedreiging beter te herkennen en te melden.
2. Monitoring (observation): Je brengt de vitale functies van een patiënt goed in kaart.
3. Herkenning (recognition): Je signaleert afwijkingen in vitale functies, eventueel met
behulp van scoringssystemen.
4. Hulp inroepen (call for help): Je roept op tijd hulp in.
5. Reactie (response): Je bereidt de komst van hulp voor en biedt ondersteuning waar
nodig.
, De keten is zo sterk als de zwakste schakel. Daarom organiseert elk ziekenhuis activiteiten
in het kader van de keten van preventie op een eigen manier. Een voorbeeld van een
geïntegreerde aanpak die veel ziekenhuizen gebruiken, is het Spoed Interventie Team (SIT).
Primary survey
Primary survey bestaat uit snelle observatie en zo nodig behandeling van de meest
levensbedreigende problemen, in de volgorde ABCDE. Deze fase volgt het acroniem ABCDE
en bestaat uit vijf onderdelen:
Airway
Breathing
Circulation and hemorrhage control
Disability
Exposure and environmental control
Secondary survey
Secondary survey bestaat uit Top-tot-teenonderzoek van de patiënt en een inventarisatie
van alle potentiële problemen. Deze fase volgt het acroniem FGHI en bestaat uit vier
onderdelen:
Five interventions / Full set of vital signs
Give comfort measures
History and head to toe assessment
Inspect posterior surfaces
Threat first what kills first – Kijken, luisteren, voelen
Verpleegkundige handelingen bij A - Airway
1. Controleer of er een reden is om aan te nemen dat de nek (CWK) is aangedaan. Als er
een risico op nekletsel bestaat, fixeer dan de nek met de handgreep van Rogers of de
handgreep van Zäch. Overweeg een halskraag. Controleer altijd of deze goed is
aangelegd.
2. Spreek de patiënt aan. Als de patiënt normaal tegen je praat, dan is de ademweg
grofweg vrij.
3. Hoor je een stridor, snurken of hoorbare ademhaling? Realiseer je dan dat de
ademweg bedreigd kan zijn. Kijk eenmaal in de mond of er corpora aliena zijn of
bijvoorbeeld losse gebitselementen. Overweeg chin-lift- of jaw-thrustmanoeuvre
(alleen indien geen nektrauma). Je kunt een patiënt ook in stabiele zijligging plaatsen.
4. Blijft de ademhaling ondanks deze manoeuvres afwijkend? Dan kun je overwegen om
een oro- of nasofaryngeale luchtweg (mayo-tube) in te brengen.
5. Zuig eventueel in opdracht van de arts uit.
6. Maak een inschatting van het bewustzijn. Bij een score van P of U op de AVPU kan
intubatie noodzakelijk zijn.
Extra aandachtspunt bij de beademde patiënt
Is je patiënt al geïntubeerd en heeft hij toch een afwijkende ademhaling? Controleer dan of de
beademingstube niet verplaatst is en/of secreties de tube hebben geblokkeerd. Zuig eventueel uit.
De CWK blijft bij verdenking op letsel geïmmobiliseerd, totdat de arts deze vrijgeeft!
Wanneer de ademweg veiliggesteld is en de nek vrijgegeven of geïmmobiliseerd is, kun je
doorgaan met B, Breathing. Als onderdeel van breathing onderzoek je hoe de patiënt ademt.
Oorzaken van afwijkingen kunnen zijn: trauma, longproblemen, maar ook onderliggende problemen
die niets met de longen te maken hebben. Denk aan sepsis of een diabetische ketoacidose.
Verpleegkundige handelingen bij B - Breathing
1. Iedere acuut zieke patiënt mag je ongeacht de voorgeschiedenis 15 L zuurstof
toedienen via een ‘non-rebreathing’-masker.
2. Zijn er aanwijzingen voor een spanningspneumothorax? Controleer dan of er stuwing is
van de halsvenen en of de trachea in de mediaanlijn staat. Bij een verdenking dient de
arts aansluitend direct te handelen door de spanningspneumothorax te ontlasten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ambersaxion. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
