FA Werkgroep 1 - 30 november
Week 1: Verplichte literatuur (Algemene achtergrond forensische accountancy)
- Pheijffer, M. (2009a). The cruelest lies are often told in silence. In B. Hoogenboom, &
M. Pheijffer (Eds.), Financiële decadentie, toezicht en compliance (pp. 30-46). Den
Haag: Boom Juridische Uitgevers.
- Pheijffer, M. (2009b). De accountant: van ‘dominee tot koopman’, en weer terug. In
B. Hoogenboom, & M. Pheijffer (Eds.), Financiële decadentie, toezicht en compliance
(pp. 48-59). Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
- Pheijffer, M., & Kuijl, J. G. (2009). Forensische Accountancy. In W. Huisman, M.
Moerings, & G. Suurmond, Veiligheid en recht. Nieuwe doelwitten, nieuwe
strategieën. Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
- Pheijffer, M., & Kuijl, J.G. (2008). Forensische accountancy. In A.P.A. Broeders, &
E.R. Muller (Eds.). Forensische wetenschap: Studies over forensische kennis en
organisatie. Deventer: Kluwer.
Week 2: Verplichte literatuur (Fraude en witwassen)
- Pheijffer, M. (2010). Meldplicht witwassen en financiering van terrorisme. In
Handboek Accountancy (pp. 1- 40). Alphen aan den Rijn: Samsom.
- Kabki, A. (2014). De criminologie van fraude. In Kabki, A., Fraude ontrafeld: Een
studie naar de werkwijzen en drijfveren van fraudeurs (31-55). Geraadpleegd via
https://pure.uvt.nl/portal/files/6874111/Kabki_Fraude_15_12_2014_emb_tot_15_06_
2 015.pdf
- Onna, J.H.R. van (2014). Patronen in de criminele ontwikkelingen van fraudeurs.
Justitiële Verkenningen, jrg. 40 (3), 42 – 55. Geraadpleegd via
https://www.wodc.nl/onderzoeksdatabase/jv201403-fraude.aspx
- Dellaportas, S. (2013). Conversations with inmate accountants: Motivation,
opportunity and the fraud triangle. Accounting Forum, 37, 29-39.
, FA Werkgroep 1 - 30 november
Week 1 (Algemene achtergrond forensische accountancy)
(1) Pheijffer, M. (2009a). The cruelest lies are often told in silence. In B.Hoogenboom,
& M. Pheijffer (Eds.), Financiële decadentie, toezicht en compliance (pp. 30-46). Den
Haag: Boom Juridische Uitgevers.
Cijfers die door accountants zijn goedgekeurd vertellen niet het volledige en ware verhaal
achter een organisatie → context is nodig.
- Goedgekeurde cijfers voegen wel zekerheid toe, maar geen garantie;
- Cijfers over het verleden hebben maar een beperkte waarde voor het voorspellen
van de toekomst.
Misverstanden over jaarverslagen:
1) Niet alle cijfers zijn van belang, het geschreven woord van de directie vertelt veel
meer over de onderneming dan de cijfers;
2) Een goedgekeurd jaarverslag bevat niet alle informatie die nodig is om een goed
beeld te schetsen van een bedrijf.
- Een jaarverslag zegt namelijk niet alles over de toekomst.
Er zijn belangrijke dingen dan cijfers om het ware verhaal van het bedrijf te achterhalen,
zoals de keuzes die directies, commissarissen, analisten, bankiers, beleggers en andere
belanghebbenden maken.
Regels over rapporteren
- GAAP (Generally Accepted Accounting Principles) → algemeen aanvaarde
afspraken, regels en procedures voor de financiële rapportage en
verslaglegging.
- Er zijn veel variaties van de GAAP;
- Als je aan de regels van GAAP voldoet, betekent het niet direct dat je ook aan de
geest van de regels hebt voldaan.
- Aan GAAP voldane rapporten zijn dus ook niet gelijk betrouwbaar.
Mensen denken altijd dat kasstromen wel een goed beeld geven van de onderneming, maar
ook die zijn makkelijk te manipuleren.
- Voorbeeld: Parmalat-zaak;
- Zeiden tegen accountants dat ze 4,8 miljard dollar op de bank hadden.
- Accountants geloofden dit, omdat ze een bevestiging hadden van de bank,
maar deze bevestiging bleek vervalst.
- Beurs heeft veel te maken met herformuleringen door creatieve behandeling van
kasstromen.
- Gerommel met kasstromen is veel populairder dan gerommel met winst,
omdat bij de verkoop van een bedrijf wordt gekeken naar wat de kasstroom is
om een prijs voor het bedrijf op te stellen. Hoe hoger de kasstroom, hoe
waardevoller het bedrijf.
- Kasstromen zijn wel betrouwbaarder dan winstcijfers.
Een andere vorm van fraude → nog niet uitbetalen van dividend (belaste winst die een
vennootschap uitkeert aan haar aandeelhouders), want dit geld kan je dan opnemen in je
winstcijfers. Na het opstellen van de winst- en verliesrekening kan je dan wel je dividend
, FA Werkgroep 1 - 30 november
uitbetalen, maar dan lijkt het alsof je heel veel winst hebt op de rekening (hoewel dat dus
niet zo is, want dit gaat naar de aandeelhouders).
, FA Werkgroep 1 - 30 november
Creative accounting → gewoonlijk binnen wet- en regelgeving opereren. De wijze
waarop een administratie wordt gevoerd en bijgevolg een jaarrekening wordt
onderbouwd is dermate "creatief" (negatief) dat die handeling kan vallen onder
het begrip winstmanipulatie. Het gaat om het publiceren van cijfers die de financiële
positie van de onderneming rooskleuriger voorstellen dan zij in werkelijkheid is. Hiermee
worden investeerders misleid door te presenteren wat ze willen zien.
Vormen van creative accounting
1) Income smoothing & cookie jar reserves;
- In goede tijden geld achterhouden om in slechte tijden weer terug te zetten.
Zo lijkt het alsof je heel consistente inkomsten hebt.
2) Big bath accounting;
- In slechte jaren extra ellende veroorzaken om meer geld achter te houden
zodat je het in het volgende jaar weer kan toevoegen. Zo lijkt het alsof je een
extra goed jaar hebt gedraaid.
3) Premature revenue recognition;
- Als het geld er nog niet is, het wel al als omzet meerekenen.
4) Channel stuffing;
- Debiteurenpositie laten stijgen door ongevraagd meer producten te leveren.
Hierdoor lijkt het alsof je nog veel geld moet krijgen, maar dat is natuurlijk niet
zo. Het bedrijf waaraan geleverd is wilde al die producten niet eens en zal die
dan ook niet gaan betalen.
Redenen waarom creative accounting plaatsvindt
- Beloning van ondernemingsleiding is gedeeltelijk winstafhankelijk;
- Verhullen van een zwakke performance van de ondernemingsleiding;
- Winstverlagende maatregelen kunnen opportuun zijn uit bijvoorbeeld
concurrentieoverwegingen dan wel voor het verhullen van kartelposities;
- Voldoen aan druk en verwachtingen van beleggers;
- Aantrekken van vreemd vermogen;
- Beïnvloeden van aandeelhouders en financiële analisten;
- Verminderen van onzekerheid en risico.
Creative compliance → het naleven naar de letter van de wet- en regelgeving,
zonder daarbij rekening te houden met de geest of bedoeling daarvan.
- Doordat binnen de grens van wet- en regelgeving wordt gebleven, is er juridisch
geen sprake van fraude of witteboordencriminaliteit. Maar dat wil nog niet zeggen dat
er niets aan de hand is. Creative compliance is juridisch gezien juist, maar
maatschappelijk vaak minder en zelfs onwenselijk.
- Oorzaak → accountants controleren, maar geven ook advies (terwijl
dit niet mag) over dus bijvoorbeeld hoe ze de letter van wetgeving
kunnen omzeilen.
- Voorbeeld KPMG: zij achten zich vrij omdat: ‘conceptueel is het doen van
internal audit geen conflict op zich, alleen als je betrokken raakt bij de
bredere aspecten zoals management - wat wij niet zijn' → dit staat
inderdaad in de letter van de wet, maar hierbij is geen rekening gehouden
met de bedoeling van deze inhoud.
