Samenvatting voor het vak: Grondslagen van het recht voor sociale wetenschappers. In deze samenvatting alle literatuur voor deeltoets A. Bestaande uit: Grondslagen van het recht: hoofdlijnen 11e druk: H1 t/m H6 + H9 +H11 H13 t/m H22 en H1 + H12 uit Familierecht, een introductie.
Inhoudsopgave
Week 1...................................................................................................................................................2
Samenvatting hoofdstuk 1 – Recht.....................................................................................................2
Samenvatting hoofdstuk 2 – Indelingen in het recht..........................................................................5
Samenvatting hoofdstuk 3 – Rechtsbronnen......................................................................................9
Week 2.................................................................................................................................................12
Samenvatting hoofdstuk 4 – De organisatie van de staat: wetgevende en bestuurlijke organisatie 12
Samenvatting hoofdstuk 6 – Wetgeving...........................................................................................17
Week 3.................................................................................................................................................22
Samenvatting hoofdstuk 5 – De organisatie van de staat: rechterlijke organisatie..........................22
Week 4.................................................................................................................................................28
Samenvatting hoofdstuk 20 – Internationaal recht..........................................................................28
Samenvatting hoofdstuk 21 – Recht der internationale organisaties...............................................34
Week 5.................................................................................................................................................40
Samenvatting hoofdstuk 9 – Privaatrecht: vermogensrecht.............................................................40
Samenvatting hoofdstuk 11 – Onrechtmatige daad.........................................................................44
Samenvatting hoofdstuk 13 – Burgerlijk procesrecht.......................................................................48
Samenvatting Familierecht hoofdstuk 1 – Inleiding..........................................................................50
Samenvatting Familierecht hoofdstuk 12 – Minderjarigheid............................................................51
Week 6.................................................................................................................................................53
Samenvatting hoofdstuk 14 – Strafrecht algemeen..........................................................................53
Samenvatting hoofdstuk 15 – Strafrecht: de delictsomschrijving.....................................................56
Samenvatting hoofdstuk 16 – Strafrecht: wederrechtelijkheid en schuld........................................58
Samenvatting hoofdstuk 17 – Strafprocesrecht: algemeen..............................................................62
Samenvatting hoofdstuk 18 – Voorbereidend onderzoek en eindonderzoek in strafzaken.............66
Samenvatting hoofdstuk 19 – Strafrechtelijke sancties....................................................................70
Week 7.................................................................................................................................................72
Samenvatting hoofdstuk 22 – Internationale procedures inzake mensenrechten...........................72
1
,Week 1
Samenvatting hoofdstuk 1 – Recht
1. Rechtsregels
Menselijk gedrag wordt door het recht beïnvloed, zonder dat we er bewust van zijn. Bijv. het stoppen
voor rood. Zolang alles volgens verwachting verloopt (bv. geen ongelukken doordat iemand door
rood rijdt), leidt het recht een sluimerend bestaan.
Rechtsregels hebben in het dagelijks leven een aantal functies:
1. Rechtsregels verschaffen ons informatie: we weten welken rechten en plichten wijzelf en
anderen hebben.
2. We weten op grond van bovenstaande hoe we ons behoren te gedragen en wat we mogen
verwachten van anderen.
3. Simpele voorvallen illustreren hoe ons leven bepaald en gestuurd wordt door rechtsregels.
Daarvan zijn we ons maar ten dele bewust: meestal komt het recht pas bij problemen of
conflicten aan de oppervlakte.
2. rechtsregels en andere sociale regels
Naast rechtsregels zijn er ook andere sociale regels die ook het gedrag van mensen bepalen.
Sociale regels:
1. Maatschappelijke verkeersregels: Wanneer je het niet eens bent met iemand kan je je kritiek
naar voren brengen. Het is echter onaanvaardbaar om iemand met rotte appels te
bekogelen.
2. Groepsregels: hoe leden van de groep zich hebben te gedragen. Neem bijv. kleding
voorschriften in zakenleven en gabbers.
3. Morele regels: normen en waarden die betrekking hebben op fundamentele levensvragen.
Bv. Euthanasie of abortus.
4. Regels van de beroepsethiek: bepaalde beroepen moeten op juiste en zorgvuldige wijze
uitgeoefend worden. Bv. Artsen en advocaten.
Rechtsregels en sociale regels kunnen overlappen. Diefstal en doodslag zijn niet alleen wettelijk
verboden, mensen vinden het ook sociaal onaanvaardbaar. Mensen stelen of doden niet omdat de
wet het verbied, maar juist omdat ze het sociaal onacceptabel vinden. Dat wil zeggen: in strijd met
morele regels. Soms verwijst een rechtsregel zelfs naar sociale regels zoals morele regels en verbindt
daaraan juridische gevolgen.
Rechtsregels en sociale regels kunnen ook in strijd zijn met elkaar. Euthanasie en abortus regels die
dit toestaan, kunnen in strijdt zijn met morele opvattingen van sommige godsdiensten.
Rechtsregels zijn niet de enige regels die de ‘overtreder’ aanpakken. Sociale regels doen dat ook.
Zoals uitlachen wanneer je je niet kleed volgens de heersende mode.
3. rechtssysteem
3.1 Functies van het rechtssysteem
Rechtssociologie onderscheid de volgende functies van het rechtssysteem
1. Het scheppen van sociale orde.
2. Het bevorderen van niet- gewelddadige conflictbeslechting. Het rechtssysteem biedt de
gelegenheid om conflicten door een objectieve derde te laten beslissen. Om te voorkomen
dat mensen het recht in eigen hand nemen.
2
, 3. Het garanderen van individuele ontplooiing en autonomie van burgers. Het gaat er ook om
dat individuen de vrijheid hebben om, binnen bepaalde grenzen, hun eigen leven in te
richten.
4. Het bewerkstelligen van een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse goederen.
Lusten en lasten moeten eerlijk en doelmatig verdeeld worden.
5. Het kanaliseren van sociale verandering. Veranderingen in de samenleving moeten niet
chaotisch plaatsvinden, hierin hebben leden vd samenleving of hun vertegenwoordigers
inspraak.
3.2 Functies van staatsorganen
De overheid- de staat- heeft een belangrijke taak bij de verwezenlijking van bovenstaande
doelstellingen van het rechtssysteem. Zij hebben verschillende organen in het leven geroepen:
- Wetgeving: vaststellen van algemene regels.
o Privaatrecht: regels die fungeren als kader voor het handelen van burgers en
organisaties
o Bestuursrecht: voorschriften voor het handelen van overheidsorganen onderling en
dat van overheid met burgers en bedrijven. Bv. Omgevingsvergunning
- Bestuur: de regels moeten uitgevoerd en toegepast worden en de naleving wordt toegezien.
Toezien van naleving wordt ook handhaven van regels genoemd. Vb. milieupolitie,
belastingsdienst. Politie.
- Rechtsspraak: rechter oordeelt of de overtreding van rechtsregels daadwerkelijk heeft
plaatsgevonden.
4. Soorten rechtsregels
Recht bestaat voor een groot deel uit regels die gedrag van burgers tracht te beïnvloeden en te
sturen.
4.1 Gedragsnormen
Rechtsregels kunnen gedragingen gebieden, verbieden of toestaan. Dit noem je gedragsnormen. Vb:
joyriden.
4.2 Sanctienormen
Een sanctienorm is een regel die aangeeft wat degene die zich niet aan een gedragsnorm houdt te
wachten staat. Vb: gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of een geldboete van vierde categorie.
In het strafrecht gaat het vaak om een straf. In andere rechtsgebieden komen ook andere sancties
voor. Bv: het wegslepen van een foutgeparkeerde auto is bestuursdwang. Evt. volgt daarna nog een
strafsanctie.
4.3 bevoegdheidsverlenende normen
Bevoegdheidsverlenende normen geven staatsorganen een bepaalde macht. Die macht kan
inhouden dat een staatsorgaan rechten en plichten vaststelt of bepaalde handelingen verricht. Vb:
tijdelijk huisverbod.
5. Positiviteit, gelding en effectiviteit van het recht.
5.1 Positiviteit
Onder ‘positief recht’ wordt verstaan dat het recht in een bepaalde gemeenschap door mensen
vastgesteld of erkend is. Het onderscheidt zich van het ‘ideale recht’, dat is het recht wat men wenst
en nastrevenswaardig vindt. Het ideale recht zal per individu verschillen.
5.2 Gelding
3
, Positieve rechtsregels hebben doorgaans gelding oftwel zijn verbindend. Dit houdt in dat een
rechtsregel op een bepaalde plaats en tijd voor een bepaalde groep personen aanspraak op
gehoorzaamheid geeft.
5.3 Effectiviteit
Met ‘effectiviteit van recht’ wordt bedoeld dat het recht in het algemeen daadwerkelijk
gehoorzaamd wordt dan wel daadwerkelijk toegepast of gehandhaafd wordt.
Gedoogbeleid: rechtsregels die niet worden nageleefd, kan door de overheid uitdrukkelijk of
stilzwijgend wordt aanvaard.
Dat een rechtsregel niet effectief is kan allerlei oorzaken hebben. Vb. situatie is veranderd. Of
opvattingen samenleving staan haaks op rechtsregel. Het recht loopt achter op sociale werkelijkheid.
Effectiviteit is niet een kwestie van alles of niets. Vaak gaat het om gradaties, meer of minder.
Voorbeelden: diefstal en overtredingen maximumsnelheid. Op bepaalde weggedeelten waar
intensief gecontroleerd wordt is de wettelijke norm wel effectief.
6. twee betekenissen van het ‘recht’
6.1 Objectief recht
Het geheel van rechtsregels.
6.2 Subjectief recht
Het geeft betekenis en bevoegdheid of aanspraak. Voorbeelden: eigendomsrecht, recht van koper op
levering, recht van werknemer op loon, recht van verhuurder op huurprijs, recht op
schadevergoeding.
Grondrechten: bepaalde categorie subjectieve rechten met prominente plaats.
- Recht op gelijke behandeling
- Recht op vrije meningsuiting
- Vrijheid van godsdienst
- Vereniging en vergadering etc. etc.
Voorbeelden sociale grondrechten
- Bevordering van voldoende werkgelegenheid is voorwerp van zorg er overheid
- De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en bescherming en
verbetering van het milieu.
Anderen moeten het subjectieve recht respecteren.
Soms correspondeert het subjectieve recht van de een met een specifieke rechtsplicht van de ander.
Bijvoorbeeld: recht van de werknemer op loon vs. De plicht van de werkgever om het loon te
betalen. Maar het is niet zo dat tegenover de plicht van de ander altijd een recht staat. Een
bromfietser moet een helm dragen, andere weggebruikers hebben niet het recht om te eisen dat de
bromfietser dat ook doet.
6.3 Subjectief recht en objectief recht
Subjectief recht berusten op het objectieve recht. In het Engels wordt subjectief recht aangeduid met
‘right’ en objectief recht met ‘law’. Verwar deze twee betekenissen van ‘recht’ niet.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Celestedb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
