Strooizout: ideaal voor de mens, gif voor planten?
Strooiwagens. In de wintermaanden zien we ze regelmatig rijden. Tonnen strooizout
worden er dagelijks over de wegen verspreid om gladheid zo veel mogelijk te beperken
en te bestrijden. Ontzettend fijn wanneer je bijvoorbeeld met de auto de weg op moet!
Voor het milieu is dit helaas minder fijn. Strooizout dat in de berm terechtkomt, tast vele
organismen aan, waaronder planten. Maar welke hoeveelheden zout zijn nu precies
schadelijk? In dit onderzoek wordt er gekeken naar het effect van Natriumchloride (NaCl)
op de lengtegroei van de stengels van de gewone Margrietplant oftewel, Leucanthemum
vulgare.
abiotische factoren dat een negatieve invloed
heeft op de ontwikkeling van planten. Door
een toename van Na+ en Cl- -ionen in de
bodem door het strooizout verandert de
minerale huishouding voor de planten.
De groei, ontwikkeling en verspreiding van
planten wordt hierdoor beïnvloed.
Zout (NaCl) komt de plant binnen via non-
specifieke ionkanalen in het membraan van de
wortels. Dit resulteert in reeks van
gebeurtenissen die voor de productie van
stresshormonen zorgt en een vermindering
van celdelingen en celgroei.
Afbeelding 1. Strooiwagen (Bron Google). Later in het groeiproces herstelt de plant zich
enigszins, maar de plant zal nooit dezelfde
Inleiding lengte behalen als een plant die niet aan een
verhoogd zoutgehalte is blootgesteld.
In de jaren zestig van de vorige eeuw werd strooizout De groei van individuele organen van een plant
geïntroduceerd in Nederland. Dit ter bestrijding van gladheid op worden in verschillende mate beïnvloed door
de wegen door het winterse weer. In het begin werd er zoutstress. Wanneer je planten die aan een
voornamelijk gebruik gemaakt van gedenatureerd keukenzout hoog zoutgehalte zijn blootgesteld zou
(NaCl). Tegenwoordig wordt er veel gebruik gemaakt van vergelijken met planten die aan ideale
mengsels van keukenzout (NaCl) met calcium- of omstandigheden zijn blootgesteld, zou je een
magnesiumchloride. Deze stoffen vergroten het effect van het verschil in morfologie moeten kunnen
strooizout. Door het hogere gehalte aan chloride is het wel waarnemen (Julkowska & Testerink 2015).
corrosiever dan natriumchloride. Dit maakt het gevaarlijker in
gebruik. Omdat strooizout bij het dooien van het ijs de
Uit onderzoek blijkt dat met name het natrium-ion een grote berm inspoelt, heeft vooral de bermvegetatie
invloed heeft op de fysische en chemische eigenschappen van de last van de verzilting van de bodem.
bodem. Het chloor-ion heeft hier minder invloed op. Wel draagt
het bij aan de vorming van chloor-metaal complexen. Hierdoor
lossen de normaal gesproken sterk geadsorbeerde zware metalen
in de bodem op (Pranger, 1988).
Planten zijn in staat hun vorm aan te passen aan de
omstandigheden waaraan ze worden blootgesteld. Op deze
manier kunnen planten zich over de hele wereld te verspreiden.
Echter kunnen veel planten niet overleven in een milieu met zout
water. Het zoutgehalte van de bodem is een van de belangrijkste Afbeelding 2 Gewone margriet Leucanthemum vulgare in
berm langs de weg (Bron Google).
, De effecten op de bermvegetatie zijn van diverse aard. Sommige In totaal zijn er zijn er vijf groepen gemaakt
soorten breiden zich uit, maar vele gaan erop achteruit. Populaties met elk vijf zaden van de Leucanthemum
planten kunnen zich aanpassen of sterven in een specifiek gebied vulgare. De zaden zijn per groepje van vijf in
uit (van Ast, van Groenendael & ter Borg 1988). een kweekbakje geplaatst op een ondergrond
van watten. In totaal dus vijf kweekbakjes met
Bermen langs snelwegen worden regelmatig ingezaaid met vijf zaden. De kweekbakjes zijn met een
mengsels van verschillende bloemen met waaronder vaak de watervaste stift genummerd.
gewone margriet oftewel, Leucanthemum vulgare. De gewone Om er zeker van te zijn dat genoeg zaden
margriet is een plant uit de composietenfamilie Asteraceae. zouden ontkiemen, zijn er twintig extra zaden
Ondergronds heeft de plant een winterharde wortelstok waar tegelijkertijd met de vijf eerder genoemde
zijwortels aan vastzitten. De plant bevat bladeren die versmald in groepen ingezet.
een steel overlopen. De bloem bestaat uit witte lintbloemen aan Het zaad van de Leucanthemum vulgare kiemt
de rand en in het midden veel gele buisbloemen. De Margriet is snel als het gelijkmatig vochtig blijft bij een
een algemene soort, maar dreigt langzaam te verdwijnen onder temperatuur van 20 °C. De kiemplantjes
invloed van bemesting en verzilting van de bodem. (Novio Design, groeien het best bij een temperatuur van
Ton Haex, z.d.) 10°C- 16°C. Indien mogelijk worden de
kiemplantjes dus op een koelere plek gezet.
De gewone Margriet, oftewel Leucanthemum vulgare wordt in (MijnTuin.org. (z.d.).
vele onderzoeken gebruikt om het effect van verschillende stoffen
op de groei van de plant te bepalen. Zo is er in een onderzoek van
Guan, Chen, Chen, Yin, Liu, Tang & Yang in 2010 onderzoek
gedaan naar de invloed van verschillende concentraties zout
(NaCl) op de groei/aanpassing van de bladeren van de
Leucanthemum vulgare. In dit onderzoek zal er gekeken worden
naar de morfologische veranderingen van de stengels van de
Leucanthemum vulgare.
In dit onderzoek wordt er getracht een antwoord te vinden op de
volgende onderzoeksvraag: “Wat is het effect van verschillende
zoutconcentraties (NaCl) op de lengtegroei van de stengel van de
gewone Margriet oftewel, leucanthemum vulgare?”
Om dit te kunnen bepalen worden er vijf verschillende soorten Afbeelding 3 Gewone margriet Leucanthemum vulgare
zout (NaCl) oplossingen gemaakt en toegevoegd aan de zaden in kweekbakjes (eigen afbeelding).
ontkiemde plantjes. Deze concentraties zijn bepaald aan de hand
van het onderzoek van Guan, Chen, Chen, Yin, Liu, Tang & Yang Het zout (NaCl) dat in dit onderzoek wordt
(2010). gebruikt is normaal keukenzout. Het is
Er wordt verwacht een significant verschil in lengtegroei van de belangrijk om keukenzout te gebruiken waar
stengels te vinden. geen jodium aan toegevoegd is. Een teveel aan
jodium bij het voeden van planten kan leiden
tot een uitbundige groei van de planten en het
Methode verschijnen van een gele kleur van bladeren. In
Het gebruikte materiaal voor dit onderzoek:
dit onderzoek is het belangrijk dat alléén het
Minstens 25 zaden (leucanthemum vulgare)
effect van NaCl op de groei van de plant
5 kweekpotjes
1 pak (zigzag) watten zichtbaar is. (Jodium: als meststof voor kamer-,
1 pak keukenzout (NaCl) zonder jodium tuin- en tuinplanten > De tuin, z.d.).
5x ≥ 1 liter fles Wanneer er keukenzout met jodium gebruikt
Weegschaal zou worden, is het effect van de
5 pipetten of doseerspuitjes onafhankelijke constante, oftewel de
Watervaste stift concentratie NaCl niet meer te meten.
Met het keukenzout en kraanwater worden er
verschillende oplossingen NaCl gemaakt. De
Afbeelding 3. Onderzoeksopstelling met
vijf groepen. Elk met vijf kiemende
verschillende oplossingen in mmol.L-1 zijn: 0,
plantjes, leucanthemum vulgare en 40, 80, 120 en 160 waarbij 0 de controlegroep
verschillende concentraties zout (NaCl) is. Deze oplossingen zullen worden
in mmol.L-1 (Eigen afbeelding). toegevoegd aan de plantjes zodra deze
